Literary Analysis of Sharof Boshbekov’s Comedy «The Iron Woman»

Yıl 2021, Sayı: 107, 44 - 56, 30.09.2021

Yerlan Zhıyenbayev Shakhida Jumabayeva

Öz

Sharof Boshbekov, a unique writer, played an important role in the development of Uzbek drama in the 1980s. It is obvious that realism prevails in his plays. In the writer's works, the flaws of society are implied by humorous descriptions. His dramatic works depict the events and phenomena of that time, and not the depths of history. His works also critically describe the life of villagers and peasants. In this study, we analyzed Sharof Boshbekov's comedy “The Iron Woman” using the modern method of text analysis, which is widely used today in Turkish literature, and tried to determine the literary value of the text and the views of the writer. The analysis of the text covers the political and cultural landscape of Uzbekistan in the 1980-1990, the structure of the text, the relationship between the concepts of character, time and space. In addition, the language features and writing style of the work have been clarified.

Anahtar Kelimeler

Uzbek Literature, The Role of Women in the Family, Comedy Genre, Reality, Text Analysis.

Поэтика пьесы Шарофа Бошбекова «Темир Хотин»

Öz

Шароф Бошбеков, уникальный писатель, сыгравший важную роль в развитии узбекской драмы 80-х годов. Очевидно, что в его пьесах преобладает реализм. В произведениях писателя недостатки общества подразумеваются юмористическими описаниями. Его драматические произведения изображают события и явления того времени, а не глубины истории. Его произведения также критически описывают жизнь сельских жителей и крестьян. В данном исследовании мы проанализировали комедию Шарофа Бошбекова «Железная женщина» с помощью современного метода анализа текста, который сегодня широко используется в турецкой литературе, и попытались определить литературную ценность текста и взгляды писателя. Анализ текста всесторонне проанализировал политический и культурный ландшафт Узбекистана 1980–1990 годов, структуру текста, взаимосвязь между концепциями персонажа, времени и пространства. Кроме того, уточнены языковые особенности и стиль письма работы.

Anahtar Kelimeler

Узбекская Литература, Роль Женщины В Семье, Жанр Комедии, Реальность, Анализ Текста.

ŞAROF BOŞBEKOV’UN “DEMİR KADIN” ADLI PİYESİ ÜZERİNE BİR TAHLİL DENEMESİ

Öz

Özbek edebiyatının temsilcisi Sharof Boshbekov, 1980’lerin Özbek tiyatrosunun gelişmesinde önemli bir rol almıştır. Onun piyeslerinde gerçekçilik hâkimdir. Yazarın eserlerinde toplumun kusurları mizahi betimlemelerle ima edilir. Dramatik eserlerinde tarihin derinliklerine nazaran, yazarın yaşadığı çağın olayları ve fenomenleri tasvir edilmektedir. Ayrıca eserlerinde köylülerin hayatı eleştirel bir şekilde tasvir edilmektedir. Bu çalışmamızda, Şarof Boşbekov’un “Demir Kadın” adlı piyesi günümüzde Türk edebiyatında yaygın olarak kullanılan modern metin tahlil yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Metnin edebî değeri ve yazarın görüşleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Metnin tahlili, 1980-1990 yılları arasındaki Özbekistan’ın siyasi ve kültürel manzarasını, metnin yapısını, kişi, zaman ve mekân kavramları arasındaki ilişkiyi kapsamaktadır. Bunun yanı sıra eserin dil özellikleri ve yazım üslubuyla ilgili bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Özbek Edebiyatı, Kadının Ailedeki Rolü, Komedi Türü, Gerçeklik, Metin Tahlili.

Шароф Бошбековтің «Темир хотин» пьесасының поэтикасы

Öz

1980 жылдардағы өзбек драматургиясының дамуында бірегей жазушы Шароф Бошбековтің үлесі мол. Оның пьесаларында реалистік көзқарас басым екенін аңғаруға болады. Жазушының шығармаларында қоғамдағы олқылықтар юморлық сипаттаулар арқылы тұспалдап көрсетілген. Оның драмалық еңбектерінде тарихтың терең қойнауынан гөрі, заман оқиғалары мен құбылыстары бейнеленген. Сонымен қатар шығармаларында ауылдық елді-мекендер мен шаруа кісілердің тұрмысы сыни тұрғыдан баяндалған. Бұл зерттеуімізде Шароф Бошбековтің «Темир хотин» комедиясын қазіргі таңда түрік әдебиетінде кеңінен қолданылып жүрген заманауи мәтінталдау әдісі арқылы талдап, мәтіннің әдеби құндылығы мен жазушының көзқарасын анықтауға тырыстық. Мәтін талдау барысында 1980–1990 жылдар арасындағы өзбек елінің саяси және мәдени көрінісі, мәтіннің құрылымы, кейіпкер, уақыт пен кеңістік ұғымдарының өзара байланысы кешенді түрде сараланды. Сонымен қатар шығарманың тілдік ерекшелігі мен жазылу стилі айшықталды.

Anahtar Kelimeler

Өзбек әдебиеті, отбасында әйелдің рөлі, комедия жанры, өмір шындығы, мәтін талдау

Kaynakça

• 1. Отабек, Шодман. Дурмон хангомалари. Тулдирилган ва кайта ишланган 5-нашри. -Ташкент: “Sharq”, 2016. - 528 б.
• 2. Aktaş, Şerif .Şiir tahlili. Teori – Uygulama. Ankara: Akçağ Yayınları, 2009. –s. 280.
• 3. Aktaş, Şerif . Anlatma Esasına Bağlı Edebi Metinlerin Tahlili. Teori ve Uygulama. -Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları, 2013. –s. 220.
• 4. Çetin, Nurullah. Roman Çözümleme Yöntemi. 10. Baskı. -Ankara: Öncü Kitap Yayınları, 2011. –s. 304.
• 5. Бошбеков, Шароф (yayın yılı belirtilmemiş). Темир хотин (комедия). www.ziyouz.com kutubxonasi. 48 sayfa. -Erişim tarihi: 23.02.2020.
• 6. Çetin, Nurullah. Şiir Çözümleme Yöntemi. 13. Baskı. -Ankara: Akçağ Yayınları, 2015. –s. 288.
• 7. Yıldız, Naciye. “Türk Dünyası Fıkralarında “Gelin” Olmak” Millî Folklor, Sayı: 130, Yaz 2021, s. 70-83.
• 8. Uşenmez, Emek. Modern Özbek Edebiyatı, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Sayı: 19, 2011, s. 463-476.
• 9. Ikromova, G. Some phonetic features of Sharof Boshbekov’s dramas, Scientific journal of the Fergana State University: Vol. 2 , Article 27. 2019. Page 134-136.
• 10. Karabulut, Tufan. Gerçeğin Yeniden İnşasında Tiyatroda Gündelik Dilin Kullanımı, Medeniyet Sanat - İMÜ Sanat Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, 2020, s. 27-43.