S. ZHELDERBAYEVA'NIN ŞIIRINDE MILLI GELENEKLERIN DEVAMI

Yıl 2020, Sayı: 101, 40 - 53, 26.06.2020

R. Yesbalayeva

Öz

S. Zhelderbayeva Kazak şiirinde milli ruhu oluşturmak için çalışan bir şairdir. "Edebiyatın milli olması gerektiğini" düşünen şairin her şiiri Kazak halkının ruhunu ve özünü yansıtır. S. Zhelderbayeva ulusun tarihini, davranışını ve düşüncesini tanımlar. Onun şiirlerinin derin bir ideolojik anlamı vardır. Bütün yeteneğini ve tutkusunu ulusunu tanıtmaya adamıştır. O sadece hayatını ve duygularını ifade etmek için değil, aynı zamanda bir bütün olarak ulus adına konuşmak için yetiştirildi. Makale Kazak halkının geleneklerini yansıtmaktadır: «Kıіz úıge qarashy», «Aq bosaǵa», «Aq shymyldyq», «Qyz uzatý», «Kelіnderіm», «Qudalar», «Dastarhan», «Jaılaýda», «Sabantoı» ve diğerleri. Milli ruhun tematik, ideolojik, şiirsel, kompozisyonel analizleri yapılır ve bu şiirlerde karakterize edilir. Şairin şiiri daha önce yerel ve bölgesel yayınlarda yayımlanmamış, özel olarak incelenmemiş ve yaratıcı bir şekilde analiz edilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Ulusal Şiir, Gelenekler, Şiirsel Enerji, Sanatsal Yaklaşımlar, Ulusal Fikir.

CONTINUATION OF NATIONAL TRADITIONS IN THE POETRY OF S. ZHELDERBAYEVA

Öz

S. Zhelderbayeva is a poet who worked to form the spirit of the nation in Kazakh poetry. Every poem of the poet, who understood that "literature should be national", reflects the soul and essence of the Kazakh people. S. Zhelderbayeva describes the history of the nation, its behavior and thinking. It has a deep ideological meaning. He devoted all his talent and ambition to show his nation. He was raised not only to sing his life and feelings, but also to speak on behalf of the nation as a whole. The article promotes the traditions of the Kazakh people: «Kıіz úıge qarashy», «Aq bosaǵa», «Aq shymyldyq», «Qyz uzatý», «Kelіnderіm», «Qudalar», «Dastarhan», «Jaılaýda», «Sabantoı» and others. . Thematic, ideological, poetic, compositional analyzes of the national spirit and character of such poems are made. We have tried to focus on the poet's poems in the article, as the poet's poetry has not been published in local and regional publications, and has not been specially studied and creatively analyzed.

Anahtar Kelimeler

National Poetry, Traditions, Poetic Energy, Artistic Approaches, National Idea

ПРОДОЛЖЕНИЕ НАЦИОНАЛЬНЫХ ТРАДИЦИЙ В ПОЭЗИИ С. ЖЕЛДЕРБАЕВА

Öz

С. Желдербаева – поэт, работавший над формированием духа нации в казахской поэзии. Каждое стихотворение поэта, который понимал, что «литература должна быть национальной», отражает душу и сущность казахского народа. С. Желдербаева описывает историю, поведение и видение нации. Это имеет глубокий идеологический смысл. Он посвятил весь свой талант и амбиции, чтобы показать свою нацию. Он был воспитан не только для того, чтобы петь свою жизнь и чувства, но и выступать от имени нации в целом. В статье пропагандируются традиции казахского народа: «Взгляни на юрту», «Взгляни на белый порог», «Белый занавес», «Кыз узату», «Келиндерим», «Кудалар», «Дастархан», «Жайлауда», «Сабантуй» и другие. Проведены тематический, идеологический, поэтический, композиционный анализ национального духа и характера таких стихов. Мы постарались сосредоточиться на стихотворениях поэта в статье, поскольку поэзия поэта не была опубликована в местных и региональных изданиях, а также не была специально изучена и творчески проанализирована.

Anahtar Kelimeler

Национальная поэзия, Традиции, Поэтическая энергия, Художественные подходы, Национальная идея.

С. ЖЕЛДЕРБАЕВА ПОЭЗИЯСЫНДАҒЫ ҰЛТТЫҚ ДӘСТҮР ЖАЛҒАСТЫҒЫ

Öz

С.Желдербаева – қазақ поэзиясында ұлт рухын қалыптастыру жолында еңбек еткен ақын. «Әдебиет - ұлттық болу керек» деп түсінген ақынның әрбір өлеңінен қазақ халқының жаны мен болмысы көрініс алып жатады. С.Желдербаева ұлт тарихын, мінез-құлқын, ойлы көзбен өлшеп суреттейді. Онда терең идеялық мағына бар. Бар талантын, мақсат-мұраттын өз ұлтын танытуға арнаған. Өз өмірін, сезімін жырлаушы ғана емес, сол арқылы тұтастай ұлттың атынан сөз айта алатын, ұлт ойын жеткізе алатын дәрежеге көтерілген. Мақалада қазақ халқының салт-дәстүрін дәріптейтін «Киіз үйге қарашы», «Ақ босаға», «Ақ шымылдық», «Қыз ұзату», «Келіндерім», «Құдалар», «Дастархан», «Жайлауда», «Сабантой» т.б. сынды өлеңдерінің ұлттық рухы мен қасиетіне тақырыптық, идеялық, поэтикалық, композициялық талдаулар жасалады. Бұған дейін ақын поэзиясы туралы жергілікті, облыстық басылымдарда жарияланғаны болмаса арнайы зерттеліп, шығармашылық талдау жасалмағандықтан, мақалада ақын өлеңдеріне кеңінен тоқталуға тырыстық.

Anahtar Kelimeler

Ұлттық поэзия, Салт-дәстүр, Поэтикалық қуат, Көркемдік тәсілдер, Ұлттық идея.

Kaynakça

• 1. Желдербаева С. // Сыр елі. Қызылорда облысы: Энциклопедия / Бас ред. Б.Ғ.Аяған.– Алматы: 2005. – 233 б.
• 2. Желдербаева С. Сырдария: Өлеңдер. –Алматы: Жазушы, 1971. – 31 б.
• 3. Желдербаева С. Ақ босаға: Өлеңдер / Пікір жазғандар Б. Кәрібозұлы, Ә. Жақыпұлы. –Алматы: 2005. –168 б.
• 4. Желдербаева С. Уақыт; Қайда кеттің тектілік?!; Өмір мазақ...; Жаңа қауым; Жастық; Мен даланың қызымын; Болашақ сенікі; Ата жұрт; Сарқылмайтын сағыныш; Тіл тағдыр; Шежіре ғұмыр (Манап Көкеновке): Өлеңдер // Жүректегі жауһарлар. Сыр елі ақын-жазушылары шығармаларының жинағы. /Құраст. К.Сағымбайұлы. – Қызылорда: Алтын Орда, 2001.
• 5. Желдербаева С. Шығармалары: Өлеңдер, әңгімелер мен ертеңгілік сценарийлер. / С. Желдербаева, Р. Наурызбаева. –Астана: Фолиант, 2009. –376 б.
• 6. Желдербаева С. Мәңгілік алау; Менің әкем; Ауылымның қос шынары; Күрішшінің қызымын; Сыр маржаны; Бастағы ауыз: Өлеңдер // Қасиетті Қармақшы. Қармақшы өңірінің ақын-жазушылары шығармаларының жинағы / Жауапты құраст. Алтай Үсенұлы. – Алматы: Үш қиян, 2003.
• 7. Шәрібекұлы Қ. Ұстаз ұлағатымен ұлық //Сыр бойы. 16 наурыз 2002 ж.
• 8. Қалқабаева С. Қадыр Мырза Әли поэзиясындағы ұлттық нақыштар. // Қазақстанның ғылымы мен өмірі. 2019 ж. №3, 188-бет.
• 9. Қазақстан. Ұлттық энциклопедия. 7-том. Алматы, 2005. – 728 б.
• 10. Негимов С. Өлең өрімі. – Алматы: Ғылым, 1980. – 136 б.
• 11. Сандыбаева А.Т. Сөздің лексикалық мағынасының құрылымы. // Қазақ білім академиясының баяндамалары. Астана. 2015. №2, 163-б.
• REFERENCES 1. Jelderbaeva S. // Syr elі. Qyzylorda oblysy: Entsıklopedııa / Bas red. B.Ǵ.Aıaǵan.– Almaty: 2005. – 233 b.
• 2. Jelderbaeva S. Syrdarııa: Óleńder. –Almaty: Jazýshy, 1971. – 31 b.
• 3. Jelderbaeva S. Aq bosaǵa: Óleńder / Pіkіr jazǵandar B. Kárіbozuly, Á. Jaqypuly. –Almaty: 2005. –168 b.
• 4. Jelderbaeva S. Ýaqyt; Qaıda kettіń tektіlіk?!; Ómіr mazaq...; Jańa qaýym; Jastyq; Men dalanyń qyzymyn; Bolashaq senіkі; Ata jurt; Sarqylmaıtyn saǵynysh; Tіl taǵdyr; Shejіre ǵumyr (Manap Kókenovke): Óleńder // Júrektegі jaýһarlar. Syr elі aqyn-jazýshylary shyǵarmalarynyń jınaǵy./Qur. K.Saǵymbaıuly. –Qyzylorda: Altyn Orda, 2001.
• 5. Jelderbaeva S. Shyǵarmalary: Óleńder, áńgіmeler men erteńgіlіk stsenarııler. / S. Jelderbaeva, R. Naýryzbaeva. –Astana: Folıant, 2009. –376 b.
• 6. Jelderbaeva S. Máńgіlіk alaý; Menіń ákem; Aýylymnyń qos shynary; Kúrіshshіnіń qyzymyn; Syr marjany; Bastaǵy aýyz: Óleńder // Qasıettі Qarmaqshy. Qarmaqshy óńіrіnіń aqyn-jazýshylary shyǵarmalarynyń jınaǵy / Jaýapty qurast. Altaı Úsenuly. – Almaty: Úsh qııan, 2003.
• 7. Shárіbekuly Q. Ustaz ulaǵatymen ulyq //Syr boıy. 16 naýryz 2002 j.
• 8. Qalqabaeva S. Qadyr Myrza Álı poezııasyndaǵy ulttyq naqyshtar. // Qazaqstannyń ǵylymy men ómіrі. 2019 j. №3, 188-bet.
• 9. Qazaqstan. Ulttyq entsıklopedııa. 7-tom. Almaty, 2005. – 728 b.
• 10. Negımov S. Óleń órіmі. – Almaty: Ǵylym, 1980. – 136 b.
• 11. Sandybaeva A.T. Sózdіń leksıkalyq maǵynasynyń qurylymy. // Qazaq bіlіm akademııasynyń baıandamalary. Astana. 2015. №2, 163-b.