DEVE YÜNÜNÜN GİYİM KUŞAM ALANINDA KULLANIMI

Yıl 2020, Sayı: 99, 57 - 77, 25.02.2020

H.n. Begiç C. Öz

Öz

Türklerin tarihi geçmişlerinde var olan konar-göçer yaşam biçimi kültürel zenginliklerinin önemli bir parçasını oluşturur. Bu hareketli yaşam biçiminde deve önemli bir yere sahip olmuştur. Yerleşik düzene geçiş, sanayi ve teknoloji alanındaki gelişmeler ve motorlu araçların ulaşımda kullanılmaya başlaması ile devenin önemli bir işlevi sona ermiştir. Günümüzde az sayıda da olsa devenin üretimi ağırlıklı olarak kültürel bir değer olan deve güreşi etkinlikleri sayesinde sürdürülmektedir. Bunun dışında devenin et ve sütünden de yararlanılmaktadır. Bunların yanı sıra yününün de değerlendirilmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada; doğal liflerden biri olan deve yünü ve farklı lifler bir araya getirilerek keçeleştirme, dokuma ve örme gibi deneysel örnekler ortaya çıkaran atölye çalışmalarından ve atölye çalışmalarının bir devamı olarak "Maya" teması üzerinden günümüz koşullarına uygun ürün arayışları ve yeni üretimler üzerine yapılan çalışmalardan örnekler sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yörük kültürü, Deve, Deve yünü, Keçe, Dokuma.

ТҮЙЕ ЖҮНІНІҢ КИІМ ТІГУ САЛАСЫНДА ҚОЛДАНЫЛУЫ

Öz

Түркілердің тарихында орын алып келген көшпелі өмір сүру салты олардың мәдени байлығының үлкен бөлігін құрайды. Бұл белсенді өмір салтында түйе жануарының алар орны ерекше. Алайда, халықтардың жаппай қоныстану үдерісі салдарынан, өндіріс пен технологияның дамуына және автокөлік құралдарының қолданысқа енгізілуіне байланысты түйе жануарының адам өміріндегі қажеттілігі азайды. Дегенмен бүгінгі күні түйе шаруашылығы қайта жандану үстінде. Оның еті мен сүтіне сұраныс көбейіп келеді. Сонымен бірге түйе жүнін пайдалану қажеттілігі де туындап отыр. Бұл мақалада табиғи талшықтардың бірі болып табылатын түйе жүнін пайдаға асыру жайы түрлі мысалдар арқылы сөз болады және «Майя» тақырыбының аясында қазіргі таңдағы сұраныстарға сәйкес өнімді дайындау және жаңа өндірістер туралы зерттеулер барысында жасалған жұмыстардың жиынтығы ұсынылады.

Anahtar Kelimeler

Түйе, Киіз, Тоқу, Түйе жүні, Иөрүк мәдениеті.

THE USE OF CAMEL WOOL IN THE PRODUCTION OF CLOTHING

Öz

Migrant settler life style in Turkish historical background constitutes an important part of their cultural richness. Camel had an important place in this mobile life style. This important function of camel is terminated with sedentism, developments in industry and technology, and usage of motor vehicles for transportation. Although it is limited, camel raising is sustained mainly due to camel wrestling events which is a cultural value. Apart from that meat and milk of camels are also used. In addition to this, it is showed up that camel wool should be utilized. In this paper, a collection of atelier studies that result in experimental samples such as felting, weaving and knitting by gathering camel wool and different fibers and studies on product quests compatible with today’s circumstances and new productions with “Maya” theme as a continuation of atelier are studied.

Anahtar Kelimeler

Yorouk culture, Camel wool, Felt, Weaving

ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ВЕРБЛЮЖЬЕЙ ШЕРСТИ В СФЕРЕ ОДЕЖДЫ

Öz

Кочевой образ жизни тюркских племен составляет большую часть их культурного наследия. Верблюды занимали особое место в этом активном образе жизни. Однако из-за перехода населения на оседлый образ жизни, развития производства и технологий, а также внедрения транспортных средств необходимость в верблюдах свелась к минимуму. Тем не менее сегодня верблюдоводство возрождается. Спрос на мясо и молоко этих животных растет. Также возникает необходимость применения верблюжьей шерсти. В данной статье речь идет об использовании верблюжьей шерсти, являющейся одним из натуральных волокон, и в рамках темы «Майя» представлен комплекс работ, выполненных в ходе исследований о новых производствах и изготовлении продукции в соответствии с существующими потребностями.

Anahtar Kelimeler

Верблюд, Войлок, Вязание, Верблюжья шерсть, Йорукская культура.

Kaynakça

• 1. Horzumlu, A. H., Konup-Göçmek, Yerleşmek ve Yaşamak: Sarıkeçili'lerde Mekan ve Anlatı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Yeditepe Üniversitesi, İstanbul. 2014.
• 2. Kaşgarlı Mahmud, Divanü Lugat-it-Türk, (5. Baskı), Çev. Besim Atalay, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. 2006.
• 3. Ergin, M., Orhun Abideleri, (1. Baskı), Ankara : Milli Eğitim Basımevi. 1970.
• 4. Ergin, M., Dede Korkut Kitabı, (8. Baskı), Ankara : Türk Dil Kurumu Yayınları. 2011.
• 5. Alyılmaz, C., "Eski Türk Şehirleri ve Semerkant", A.Ü. Türkiyat Araştımaları Enstitüsü Dergisi, 2002, 20, ss. 303-311.
• 6. Roux, J. P., Cengiz Han ve Moğol İmparatorluğu, (1. Baskı), Çev. Ali Berktay, İstanbul : Yapı Kredi Yayınları. 2012.
• 7. Hergül, Ç., "Türk Sanatında Deve ve Fil Figürleri", Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü III. Genç Bilim Adamları Sempozyumu, Ankara. 2011.
• 8. İslam ve İhsan. (2015). Bilinmeyen Yönleriyle "Deve", İslam ve İhsan web sitesinden 21.12.2017 tarihinde http://www.islamveihsan.com/bilinmeyen-yonleriyle-deve.html adresinden erişilmiştir.
• 9. Schick, I. J., Hz. Ali ve Devesi Levhaları, E. Gürsoy Naskali ve E. Demir (Ed.), Deve Kitabı içinde (ss.5-40). İstanbul: Kitabevi. 2014. 10. Oh, E., Jo'rayev, M., "Türk Kahramanlık Destanlarında Şaman Etkisi ve Kore Destan Geleneğinin Anlaşılması İçin Bir Giriş" Milli Folklor Dergisi, 2017, 29 (114), ss. 5-15.
• 11. And, M., Minyatürlerle Osmanlı- İslam Mitologyası, (1. Baskı), İstanbul : Yapı Kredi Yayınları. 2010.
• 12. Çoruhlu, Y., Türk Mitolojisinin Ana Hatları, (4. Baskı), İstanbul: Kabalcı Yayınevi. 2017.
• 13. Mengüç, G. & Özdil, N. "Özel Hayvansal Lifler" Tekstil Teknolojileri Elektronik Dergisi, 2014, 2 (8), ss. 30-47.
• 14. Kaya, F., Yazıcıoğlu, Y., Lif Teknolojisi, Ankara: Seçkin Ofset. 1992.
• 15. Harmacıoğlu, M., Lif Teknolojisi (Yün ve Deri Ürünü Diğer Lifler), İzmir: Ege Üniversitesi Matbaası. 1974.
• 16. MEB., Tekstil Teknolojisi Doğal Lifler. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı. 2014.
• 17. Begiç, H.N., Geçmişten Günümüze Konya Keçeciliği, (1. Baskı), Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Yayınları. 2013.
• 18. Rollefson, I.K. "The Camel in Rajasthan: Agriculturel Biodiversty under Threat", International Conferance, Rajasthan/India. 2004.
• 19. TDK. TDK web sitesinden 10.12.2017 tarihinde http://www.tdk.gov.tr/ adresinden erişildi. 2015.