SELÇUKLULARDA BAYRAK VE SANCAK

Yıl 2022, Sayı: 109, 109 - 122, 31.03.2022

Şahin Çeler

Öz

Bayrak tarih boyunca devletler ve bayrağın sahibi kurum ile kuruluşlar için büyük önem taşımıştır. Özellikle sembollerin çok mühim olduğu eski devirlerde bayrak büyük anlam ifade etmiştir. Devletler bayraklarla temsil edilmişler, hükümdarlar ise bu bayraklarla hakimiyetlerini meşru kılmışlardır. Türkler, tarih sahnesine çıktıkları andan itibaren gerek ilişkide bulundukları devletlerin gerekse de sahip oldukları mitolojik inançların etkisiyle bayrak kullanmaya özen göstermişlerdir. İslamiyet’ten önce eski inançlarına göre bayraklar kullanan Türkler, Müslüman olduktan sonra da İslami simgeleri bayraklarında kullanmışlardır. Selçuklular da bu duruma uygun hareket etmiş ve İslami motifli bayraklar kullanmışlardır. İlk devirlerinde, devlet olmadan önceki hayatlarında önem taşıyan simgeleri kullanan Selçuklular ardından Abbasi halifeliği tarafından tanındıkların bir göstergesi olan bayraklarla devletlerini idare etmişlerdi.

Anahtar Kelimeler

Selçuklu, bayrak, sancak, devlet, hükümdarlık alameti

Флаг и знамя у сельджуков

Öz

На протяжении всей истории флаг имел большое значение для государств, а также учреждений и организаций, которые владели им. Особенно в древние времена, когда символы были очень важны, флаг значил очень многое. Государства были представлены флагами, и правители узаконивали свое господство с помощью этих флагов. Тюрки с того момента, как они появились на исторической сцене, придавали большое значение использованию флага под влиянием как государств, с которыми они контактируют, так и своих мифологических верований. Тюрки, которые использовали флаги в соответствии со своими старыми верованиями до ислама, использовали исламские символы на своих флагах после того, как стали мусульманами. Сельджуки действовали в соответствии с этой ситуацией и использовали флаги с исламскими мотивами. В свой первый период сельджуки, которые использовали символы, которые были важны в их жизни до того, как они стали государством, затем правили своим государством с помощью флагов, что свидетельствует об их признании халифатом Аббасидов.

Anahtar Kelimeler

Сельджук, флаг, знамя, государство, знак правления

FLAG AND SANZHAK IN SELJUK

Öz

Flags have had great importance for the states and other flag-owning institutions and establishments. Flags had significant meanings in the ancient times in which symbols were especially carried great significance. Flags represented the states and the rulers legitimated their rule by their flags. Turks, since their emergence in history, have cared to use flags because of the influence of either the mythological beliefs they had or states they had a relation. Before their adoption of Islam, Turks used flags in accordance with their old beliefs. After adopting Islam, they started to use Islamic symbols in their flags. Seljucks had a similar attitude and used flags with Islamic motifs. In the initial periods of their rule, they used symbols from their pre-statehood past but after their recognition by the Abbasid, they used symbols in their flags indicating this state of recognition.

Anahtar Kelimeler

Seljuk, flag, sanzhak, state, sign of government

Kaynakça

• Attelieates, Micheal, The History, Çev. Anthony Kaldellis, Dimitri Krallis, Harward University Press, Londra, 2012
• Baktır, Mustafa, Hutbe, DİA, Cilt 18, İstanbul, 1998
• Bozkurt, Nebi, Taç, DİA, Cilt 39, İstanbul, 2010
• Çoruhlu, Tülin, Tuğ, DİA, Cilt 41, İatanbul, 2012
• Demirkent, Işın, Haçlı Seferleri, Dünya Yayıncılık, İstanbul, 1997
• İbn Bibi, El Evamirü’l-Ala’iye Fi’l-Umuri’l-Ala’iye (Selçuk Name), Çev. Prof. Dr. Mürsel Öztürk, T.C Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1996
• Göksu, Erkan, Çift Başlı Kartal ve Selçuklular, Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi, Sayı 5, 2016
• Köprülü, Fuad, Bayrak, İslam Ansiklopedisi, Cilt 2, İstanbul, 1979
• Köprülü, Orhan F., Bayrak, DİA, Cilt 5, İstanbul, 1992
• Köymen, Altan, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, Cilt 3, Türk Tarih Kurumu, Ankara
• Köymen, Altan, Tuğrul Bey ve Zamanı, MEB, İstanbul, 1976
• Merçil, Erdoğan, Gaşiye, DİA, Cilt 13, İstanbul, 1996
• Merçil, Erdoğan, Taht, DİA, Cilt 39, İstanbul, 2010
• Merçil, Erdoğan, Selçuklularda Hükümdarlık Alametleri, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2007
• Ögel, Bahaeddin, Türk Kültür Tarihine Giriş, Cilt 6 , T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2000
• Özaydın, Abdülkerim, Nevbet, DİA, Cilt 33, İstanbul
• Özaydın, Abdülkerim, Unvan, DİA, Cilt 42, İstanbul, 2012
• Runciman, Steven, Haçlı Seferleri Tarihi, Cilt 1, Çev. Prof. Dr. Fikret Işıltan, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, 1989
• Sevim, Ali, İbnü’l Cevzi’nin El-Muntazam Adlı Eserindeki Selçuklularla İlgili Bilgiler, Türk Tarih Belgeleri Dergisi, Cilt XXVI, Türk Tarih Kurumu, 2005
• Şahin, İlham, Sancak, DİA, Cilt 36, İstanbul, 2009
• Şeker, Mehmet, Hilat, DİA, Cilt 16, İstanbul, 1998
• Taneri, Aydın, Çetr, DİA, Cilt 8, İstanbul, 1993
• Tekin, Oğuz, Sikke, DİA, Cilt 37, İstanbul, 2009
• Turan, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk İslam Medeniyeti, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2009
• Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye,. Ötüken Yayınları, İstanbul, 2010.
• Turan, Osman, Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi, Ötüken Yayınları, İstanbul, 2010.