TÜRK HALKLARININ CİCİM DOKUMALARINA DAIR

Yıl 2019, Sayı: 98, 106 - 113, 25.12.2019

S. Nasırova

Öz

Tarih boyunca Türk halklarında el sanatlarının bir çok dalı gelişmiştir. Coğrafî konum ve hammadde kaynaklarının zenginliği bu gelişim için olumlu zemin yaratmışdır. Bu sanat dallarından bazısı bugün aktüel olsa da bazıları artık yok olup gitmek ve unutulmak üzeredir. Bu tür sanat alanlarından biri de cicim dokumacılığıdır. Vaktiyle oldukça geniş bir alana yayılmış olsa da günümüzde bu sanatla Türkiye’nin birkaç köyü hariç meşgul olan yok. Cicim Türk halklarının ev hayatında mühim yer tutmuş ve çeşitli alanlarda kullanılmıştır. Makalede cicimin dokuma tekniği ve üzerine işlenen motifler araştırılmıştır. Bir dokumacılık dalı olarak yok olup gitmemesi, gelecek nesillerin cicim örneklerini sadece müzelerde görmemesi için onun ev hayatımızdaki konumu gösterilmiştir. Esas amaçlardan biri de cicimin vaktiyle Türk toplulukları arasında bu kadar yaygın iken sonradan kullanımdan kalkmasına dikkat çekmektir.

Anahtar Kelimeler

Cicim, Dokumacılık, Ipek, Motif, Türk halkları

ТҮРІК ХАЛҚЫНЫҢ ТОҚЫМА ӨНЕРІ ТУРАЛЫ

Öz

Түрік халқында қолөнердің көптеген түрлері дамыған. Халықтың ыңғайлы географиялық орналасуы мен шикізат базасы бұл дамуға қолайлы негіз жасады. Бірақ бұл өнер өрістерінің кейбірі бүгінде қолданыста болғанымен, кейбіреулері жоғалып, ұмытылып кетті. Қолөнердің бір саласы – тоқыма өнері. Кезінде бұл өнер түрі өте үлкен аумаққа таралғанымен, қазіргі уақытта Түркияның санаулы аймақтарында ғана айналысатын адамдар бар. Тоқыма заттар түркі халықтарының өмірінде маңызды орын алды және әртүрлі салаларда кеңінен пайдаланылды. Мақалада тоқыма өнерінің техникасы техникасы және онда бейнеленетін ою-өрнектердің мән-мағынасы туралы сөз болады. Автор тоқыма өнерінің түрік қауымдастықтары арасында кең таралғанына назар аудара отырып, түрік халқының тарихи мұрасы ретінде бұдан былайғы уақытта да жалғасын тауып, оны болашақ ұрпаққа мұра ретінде қалдыруды мақсат еткен.

Anahtar Kelimeler

Тоқыма, Жібек, Өрнек, Түрік халқы

ABOUT DJEDJIM WEAVING OF TURKISH PEOPLES

Öz

Many types of artisanship have developed among the Turkish people. The comfortable geographical location and raw material base have created a favorable basis for this development. Although some of these art fields are up-to-date, some of them have already disappeared and are forgotten. One of the fields of art is “djedjim” weaving. Although it has spread to a very large area, it is not currently engaged in this art with the exception of several Turkish geographies. Djedjim occupied an important place in the life of the Turkic peoples and was used in various fields. This article deals about “djedjim” weaving and the motifs weaved on “djedjim”s. It will be paid attention not only to the disappearance of weaving materials, but also not to see them in the museums. One of the main goals is to pay attention to the disappearance of “djedjim” which was widely spread before.

Anahtar Kelimeler

Djedjim, Weaving, Silk, Pattern, Turkish people

ТКАЦКОЕ ИСКУССТВО ТУРЕЦКОГО НАРОДА

Öz

Множество предметов ремесленничества были разработаны турецким народом. Удобное географическое расположение и сырьевая база создали благоприятную основу для этого развития. Некоторые из этих областей искусства функционируют и сегодня, некоторые из них уже исчезли и несправедливо забыты. Одна из областей искусства - ткачество «джеджим». Хотя он был распространен на очень большой территории, в настоящее время он не занимается этим искусством, за исключением нескольких турецких регионов. Джеджим занимал важное место в жизни тюркских народов и использовался в различных областях. Данная статья посвящена ткачеству «джеджим» и мотивам, сотканным на джеджимах. Уделено внимание не только причинам исчезновения ткацких материалов, но и причину почему их невозможно увидеть в музеях. Одна из главных целей - обратить внимание на исчезновение «джеджима», которое широко распространялось раньше.

Anahtar Kelimeler

Джеджим, Ткачество, Шелк, Узор, Турецкий народ

Kaynakça

• 1. Mustafayev A. Şərbaflıq. Azərbaycan etnoqrafiyası. Bakı, Şərq-Qərb 2007.
• 2. Ak M. Teke yörükleri (1800-1900). Ankara, Türk Tarih Kurumu 2015.
• 3. Efendiyev R. Azərbaycan xalq sənəti. Bakı, İşıq 1984.
• 4. Sökmen S, F. Ölmez. Bitlis yöresi cicim dokumaları. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Aralık 2016 Cilt 18 Sayı 2 (1-22).
• 5. Deniz B."Anadolu-Türk Dokuma Sanatında Cicim". Sanat Tarihi Dergisi 7 / 7 (July 1994). 59-73.
• 6. Abdulova G. Atalar sözləri və xalq məsəlləri etnoqrafik duyum-yozumkontekstində. Bakı, 2012.
• 7. Yıldırım M. Konya Alaedin camii’nde bulunan Karapınar yöresi cicim örnekleri.Türkiyyat Araştırmaları Dergisi.Sayı 29 (2011).519-549.