Öz
Edebi dilin düzenleyici değeri sadece yazı-çizgi olarak kurulmamış olup ağız sözleri kullanmakla da gelişmiştir. Ağız edebi dili ile temel konuşma dili benzer yapılar olmaları ile birlikte bunların yaptıkları görevler, dilsel yaklaşımlar yönünden birbirleriyle çeşitli ayrımları ve benzerlikleri vardır. Edebi konuşma dili kültürel manevi dünyalar oluşturmanın, iş hareket düzenleme aracı, dilsel yaklaşım ve yöntemlerinin belirlenmesi vb. özellikleri tarafından konuşma diliyle oluşur. Ayrıca edebi dilin konuşma türününde de kendi içinde çeşitli paragraflara bölünürlüğü gözlemlenir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- SIZDIKOVA, Rabiga, (1993). Kazak Edebi Dilinin Tarihi (Қазақ әдеби тілінің тарихы). Almatı,–319 s.
- İSAYEV, Seyilbek, (1996). Kazak Edebi Dilinin Tarihi (Қазақ әдеби тілінің тарихы). –Almatı, –302 s.
- ANSİKLOPEDİ (Redaktör Abdimalik Nısanbayev). Kazak Dili (Қазақ тілі). (1998). Almatı, –823 s.
- ABİLKASIMOV, Babaş, (2001). Abilgazi Han’ın “Türk Şeceresi ve Onun Dili” (Әбілғазы ханның Түркі Шежіресі және оның тілі). Almatı, –243 s.
Öz
Қазақ әдеби тілінің бастау алған кезеңдерін жүйелеу қазақтың төл әдебиетінің алғашқы нұсқаларын айқындаумен тығыз байланысты. Ғалым Р. Сыздықова ХV-ХVІІІ ғасырлардағы ақын-жыраулардың тілін арнайы талдай келе, «...олардың шығармаларын қазіргі қазақ әдеби тілінің алғашқы үлгілері», – деп таниды. Сөйтіп, бұл кезеңде қолданылған тілді жазба дәуірге дейінгі ауыз әдеби тілі деп атайды. Алайда кейбір зерттеушілер жазба дәуірге дейін қолданылған тілді әдеби тіл деп есептемейді. Олар белгілі бір тілді «әдеби тіл» деп тану үшін жазудың болуы шарт екенін, яғни «хатқа түскен нұсқалары жоқ немесе өте аз болған жерде әдеби тіл де жоқ» дегенді кесіп айтады. Зерттеушілердің көпшілігі «әдеби тіл» ұғымы тарихи жағынан құбылмалы деп таниды. Ол жөніндегі бір ғана таным-анықтама барлық тілдердің әдеби түрінің даму барысындағы күллі дәуіріне бірдей сай келуі шарт емес. Сондықтан «кейбір халықтардың жазу дәстүрі тумаған немесе дамымаған, я болмаса бір кезеңдерде жазуы болып, кейін әр түрлі себептерден дамымай қалған дәуірлерінде де әдеби тілі болуы мүмкін» деген пікірлер де айтылып жүр.
Anahtar Kelimeler
Әдеби тіл Ауызекі сөйлеу тілі Ауыз әдебиеті Мәдениет Егемендік
Kaynakça
- SIZDIKOVA, Rabiga, (1993). Kazak Edebi Dilinin Tarihi (Қазақ әдеби тілінің тарихы). Almatı,–319 s.
- İSAYEV, Seyilbek, (1996). Kazak Edebi Dilinin Tarihi (Қазақ әдеби тілінің тарихы). –Almatı, –302 s.
- ANSİKLOPEDİ (Redaktör Abdimalik Nısanbayev). Kazak Dili (Қазақ тілі). (1998). Almatı, –823 s.
- ABİLKASIMOV, Babaş, (2001). Abilgazi Han’ın “Türk Şeceresi ve Onun Dili” (Әбілғазы ханның Түркі Шежіресі және оның тілі). Almatı, –243 s.
Öz
The regulatory value of the literary language has not been established only as a writing-line, but it has also developed by using oral words. The oral language and basic speech are similar structures, but they have different distinctions and similarities with each other in terms of their tasks, linguistic approaches. Literary spoken language is the creation of cultural-spiritual worlds, work-movement arrangement tool, general common importance, linguistic approach and method selection. It is made up of spoken language by its features. In addition, the literal language has a segmentation in various paragraphs in itself.
Anahtar Kelimeler
Literary language Spoken language Oral literature Culture Independence
Kaynakça
- SIZDIKOVA, Rabiga, (1993). Kazak Edebi Dilinin Tarihi (Қазақ әдеби тілінің тарихы). Almatı,–319 s.
- İSAYEV, Seyilbek, (1996). Kazak Edebi Dilinin Tarihi (Қазақ әдеби тілінің тарихы). –Almatı, –302 s.
- ANSİKLOPEDİ (Redaktör Abdimalik Nısanbayev). Kazak Dili (Қазақ тілі). (1998). Almatı, –823 s.
- ABİLKASIMOV, Babaş, (2001). Abilgazi Han’ın “Türk Şeceresi ve Onun Dili” (Әбілғазы ханның Түркі Шежіресі және оның тілі). Almatı, –243 s.
Öz
Систематизация начальных этапов формирования казахского литературного языка напрямую связана с определением первых вариантов только-только формирующейся казахской литературы. Ученый Р.Сыздыкова специально проанализировав язык акынов и поэтов ХV-ХVІІІ вв., заметила: «...их произведения являются первыми примерами современного казахского литературного языка». Таким образом, язык, используемый в этот период, называется устным литературным языком, используемым в дописьменную эпоху. Однако некоторые исследователи не считают язык, используемый в дописьменную эпоху, литературным. Они утверждают, чтобы язык стал «литературным», необходимо наличие письменности, то есть они говорят, что «если отсутствуют либо очень мало написанных примеров, то здесь литературный язык отсутствует». Большая часть исследователей с исторической точки зрения называют понятие «литературный язык» переменчивым. Однако такое определение не может относиться ко всем языкам в процессе их развития с древности до наших дней. Поэтому «у некоторых народов письменная традиция не возникала либо не развивалась или же в определенные периоды она была, но в последующие эпохи по разным причинам ее развитие остановилось, тем не менее сам литературный язык существовал».
Anahtar Kelimeler
Литературный язык Устная речь Устная литература Культура Суверинитет
Kaynakça
- SIZDIKOVA, Rabiga, (1993). Kazak Edebi Dilinin Tarihi (Қазақ әдеби тілінің тарихы). Almatı,–319 s.
- İSAYEV, Seyilbek, (1996). Kazak Edebi Dilinin Tarihi (Қазақ әдеби тілінің тарихы). –Almatı, –302 s.
- ANSİKLOPEDİ (Redaktör Abdimalik Nısanbayev). Kazak Dili (Қазақ тілі). (1998). Almatı, –823 s.
- ABİLKASIMOV, Babaş, (2001). Abilgazi Han’ın “Türk Şeceresi ve Onun Dili” (Әбілғазы ханның Түркі Шежіресі және оның тілі). Almatı, –243 s.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Dilbilim |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Haziran 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Sayı: 89 |
Kaynak Göster
- Makale Dosyaları