ERMENI HARFLERIYLE KIPÇAK METINLERININ İNCELENMESI

Yıl 2016, Sayı: 75, 29 - 39, 26.02.2016

E. Ömirbayev D. İlyasova

Öz

Ermeni Kıpcakçası (Gregoryan Kıpcak Turkcesi)’na ait dil malzemesi, 1559-1664 yıllarına ait ceşitli dosya ve evraklardır. 1943 yılına kadar Ukrayna’nın Kiev şehrinde muhafaza edilen bu dil malzemesi 1944’te Almanların geri çekilmesi sırasında çıkan yangınlarda yok oldu. Bunlardan sadece 1930 yılında T. I. Hrunin’in transkripsiyonla çevirdiği metinler günümüze ulaştı. Ayrıca Viyana, Venedik, Paris, Breslau ve Krakow kütüphanelerinde Ermeni Kıpçakcası ile yazılmış yirmi sekiz adet yazma bulunmaktadır. Bu yazmalarla ilgili M.Levicki, Omeljan Pritsak, E.Tryjarski, R.Kohnowa, Jean Deny, E.V.Sevortyan ve R.Daşkavic gibi araştırmacıların ceşitli yayınları bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gregoryan sözcüğü, Kıpçak Türkçesi, Metinler, Türk ortamı, Mısır ve Suriye Kıpçakçası, Biçim özellikleri, Türk-Ermeni ilişkileri, Dille ilgili eserler

A STUDY OF ARMENIAN LETTERS WITH KIPCHAK TEXTS

Öz

Researcher E. P. Alekseeva drew attention to the fact that European Kipchak stone images have both Mongoloid and Caucasoid faces. However, in her opinion, Kipchaks, who settled in Georgia in the first half of the 12th century, were predominantly Caucasoid in appearance with some admixture of Mongoloid traits. Some Kipchaks and Cumans are also known to have converted to Christianity, around the 11th century, at the suggestion of the Georgians as they allied in their conflicts against the Muslims. A great number were baptized at the request of the Georgian king David IV, who also married a daughter of the Kipchak khan Otrok. From 1120, there was a Kipchak national Christian church and an important clergy. Following the Mongol conquest, Islam rose in popularity among the Kipchaks of the Golden Horde. When members of the Armenian diaspora moved from the Crimean peninsula to the Polish-Ukrainian borderland at the end of the 13th century, they brought Kipchak, their adopted Turkic language, with them. During the 16th and 17th centuries the Turkic language among the Armenian communities of the Kipchak people was Armeno-Kipchak. They were settled in the Lviv and Kamianets-Podilskyi areas of what is now Ukraine.

Anahtar Kelimeler

Gregorian word Kipchak Turkish texts, The Turkish media, Egypt and Syria Kipchak, Morphological features of Turkish-Armenian relations, Language-related works.

Kaynakça

• 1. Akar, A. Türk Dili Tarihi, Ötüken Y., İstanbul, 2005.
• 2. Aynakulova, G. “Ermeni Kıpçakları Mı Gregoryen Kıpçaklar Mı?”, Milli Folklor, S. 84, 2009, s. 114-126.
• 3. Bilgin, A. Azmi, Hacıeminoğlu N., “Kıpçaklar”, İslam Ansiklopedisi, C. 25, s. 422.
• 4. Clauson, G. “Armeno – Qıpcaq”, Rocznik Orientalistyczny, XXXIV (2), 1971, s. 7-13.
• 5. Garkavets, A. Kıpçakskoe Pis’mennoe Nasladie Tom III: Kıpçakskiy Slovar’, Almatı, 2010.
• 6. Kasapoğlu, H. “Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesi”, Dil Araştırmaları, S. 10, 2012, s. 17-81.
• 7. Karaağaç, G. “Türk-Ermeni Dili İlişkileri”, Yeni Türkiye Ermeni Sorunu Özel Sayısı, 38, 967-973. 2001.
• 8. Kutalmış, M. “On the Armeno-Kipchak”, Karadeniz Araştırmaları, 2, 35-43. 2003
• 9. Róna-Tas, A. Turkic Writing Systems, The Turkic Languages. London and New York. 1998