BAŞKURT TÜRKÇESİ SES BİLGİSİNİN VE BAŞKURT KRİL ALFABESİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2016, Sayı: 80, 71 - 78, 26.12.2016

Ö. Küçükmehmetoğlu

Öz

Ses bilgisi dilin en temel unsurlarından biridir. Konuşma, sesle var olur. Seslerin nitelikleri dilden dile az, fakat çeşitleri çok fark eder. Çeşitleriyle birlikte bunlar bir dilin sesleri deriz. Sesler hece, kelime ve söz içinde yan yana gelip birleşirken değişirler, konuşma aygıtının işleme şartlarına uyarlar. Kiril asıllı Başkurt Türkçesi alfabesinde 42 harf vardır. Bu harflerden 9 tanesi sesli, 27 tanesi sessiz harf, iki tanesi kalınlaştırma ve inceltme işaretleri, 4 tanesi çift ses veren diftonglardır ve bu harfler Rusçadan alınmıştır. 1921 yılının Temmuz ayında gerçekleştirilen toplantıda Sovyetler Birliği’nin İkinci Bütün Başkurdistan Kurultayı’nda Başkurt Türkçesini fonetik olarak esas alarak yazma kararı alındı. Makalede Başkurt Türkçesi ses bilgisi ilmî olarak incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Başkurt Türkçesi, Fonoloji, Kril alfabesi, Latin alfabesi

ANALYSIS OF BASKIR PHONOLOGY AND BASHKIRS CYRILLIC ALPHABET

Öz

Voice knowledge is one of the most basic elements of language. Speech, everything will sound. The qualities of the voices are less pronounced, but their variety is very different. Together with their varieties, these are the sounds of a language. Voices vary when syllables come together side by side in words and words, adapting to the processing requirements of the speech device. There are 42 letters in the Cyrillic Bashkir alphabet. Of these letters, 9 are voiced, 27 are silent letters, two are thickening and thinning marks, four are double tongues, and these letters are taken from Russian. At a meeting held in July 1921, a decision was made to write the Bashkir on the basis of phonetics in the second Bashkir Congress of the Soviet Union. The written information of Bashkir language will be examined in scientific terms.

Anahtar Kelimeler

Bashkir language, Phonology, Cyrillic alphabet, Latin alphabet

Kaynakça

• 1. Banguoğlu, Tahsin, Türkçenin Grameri, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2015.
• 2. Usmanova, M.G., Gramatika Başkirskogo Yazıka Dılya İzuçayuşih Yazık Kak Gosudarstvennıy, Ufa, Kitap, 2006, s.4.
• 3. I. Ersen-Rasch, Margarete, Bashkirisch Lehrburg für Anfänger und Fortgeschrittene, Wiesbaden, Harrassowitz Verlag, 2009.
• 4. Ahmerov, K. Z., Başķǔrt Yaźuwı Tarehenen, Ufa, Başkirskoe Knijnoe İzdatelsvo, 1972.
• 5. Beyeş, Ekrem, Tel Hikmättäre, Ǚfǚ, Kitap, 1999.
• 6. Usmanova, M.G., Gramatika Başkirskogo Yazıka Dılya İzuçayuşih Yazık Kak Gosudarstvennıy, Ufa, Kitap, 2006.
• 7. Poppe, Nicholas, Bashkir Manual, İndiana University Puplications Uralic and Altaic Series, Bloomington, 1964.
• 8. Kulamshaev, Kalmamat, Tatar Türkçesi Ders Notları, Bişkek, Biyiktik Yayınları, 2013.
• 9. Hisamitdinova, Firdevs, Russko-Başkirskiy Razgovornik, Moskova, Govorun, 2011.