ҚАЗІРГІ ҚАЗАҚТАРДЫҢ ҰЛТТЫҚ МӘСЕЛЕСІНІҢ ШЕШІМІН ТАБУДЫҢ ЖОЛДАРЫ

Yıl 2014, Sayı: 67, 15 - 30, 20.06.2014

S. Abuşarip Nursulu Yusipova

Öz

Қазақстанда қоғамдық, ең алдымен идеологиялық жандану байқалып, зиялылар ұлан-байтақ өлкенің келешегі жөніндегі ой-толғаныстарымен көріне бастады. Ресейдегі оң өзгерістерге байланысты қазақ елінің отаршылдық тәуелділігіне шек қою ХХ ғасырдың алғашқы ширегінде-ақ, әсіресе 1917-1918 жылдары күн тәртібіне қойылған еді. Қазіргі уақытта зиялылар прогрессивтік-патриоттық-ұлттық күштерді біріктіру, ұлттық мемлекеттілікті нығайту, рухани мәдениет пен қазақ тілінің мәртебесін көтеру және т.б. мәселелерді шешу қажеттілігін түсіне бастады. Мақалада қазіргі қазақтардың ұлттық мәселесінің шешімін табудың жолдары қарастырылған. Онда Қазақстандағы мемлекеттілік пен халықтың арақатынасындағы үйлесімдікті табу қажеттілігі сөз болады. Мұның мемлекеттік құрылымдардың барлық құбылыстарға тек қана түбегейлі ұлттық мүдделер тұрғысынан қарағанда ғана жүзеге асатыны дәлелденген. Қазаққа мұсылмандық пен түріктік (және өзіндік) мәдениеттердің сындарлы элементтерінің синтезденуі негізінде алға тартылатын құтқарушылық әлеуеті бар идеяны тұжырымдау қажеттілігі атап өтіледі. Сондай-ақ, тілдің халықтың, этностың, ұлттың жаны екендігі дәлелін тапқан. Орыстілді қазақтардың орыстық табиғатының себептері ашып көрсетілген. Сондай-ақ қазақы қалыпты қалыптастыру үшін қазақ затының хромосомдарындағы этноспен байланысты ақпараттар легі өзгеруі және олар қазақы рефлекстер, ақпараттармен ығыстырылып шығарылуы керек дегенді баса айтады. Ақырында, нәсілдер мен этностардың біркелкілігі (біртектілігі) мәселесіне тоқталған: ядро және периферия (орталықтан қашық шеткі аймақтағылар).
Қорытынды бөлімінде орыстілді қазақтардың кейбір негативті қасиеттері фактілер негізінде сипатталған. Мәселен, қазір ұзын саны 1000-нан астам қазақстандық миллиардтап жеп шетелге қашып кеткен. Солардың бір-екеуінен басқасы – түгел орыс мектебінде оқыған орыстілді қазақтар. Қазақтілді қазақ елден қашпайды. Азғындаған гомосексуалистер арасында қазақ ауылынан келгендер, жалпы қазақтілділер жоқ. Олардың бәрі – орыстілділер екен.
Автордың түйіні мынаған саяды: Қазақтарды төл этносына қайтару жолымен мұндай үдерісті тоқтатуға болады, әлбетте. Мұның үшін ұлыстың шын мәніндегі ұлттық мемлекеттік құрылымы болуы шарт. Бәрі айналып келгенде, әсіресе біздің жағдайымызда (дәстүрлеріміз жар жағасына барып қалып, сүйегі терісіне ілініп қалт-құлт етіп тұрғанда) осынау Ұлттық мемлекет құзырынан құралатын болады. Тап осынау мемлекеттіліктің ұйыстырушы-ұйымдастырушылық функцияларының арқасында этностың басы біріге бастайтын болады.

Anahtar Kelimeler

Ұлттық мүдделер, Этнос біркелкілігі, Ядро және периферия, Мемлекеттілік пен халық, Тіл – этнос жаны

THE COURSES OF THE SOLUT’ON OF THE MODERN KAZAKHS ES NATIONAL PROBLEMS

Öz

In the article the question is that in Kazakhstan there was a publicly-ideological revival in a pre-revolution period, intellectuals began to share the considerations about the future of enormous edge - Kazakhstan. In connection with positive changes in Russia as early as the first fourth of ХХ of century on an order-paper a question was put about limitation of colonial dependence. Presently progressively intellectual intellectuals, front-rank people, began to understand the necessity of unification of progressive-patriotic-national forces, strengthening of the national state system, heave up status of Kazakh and confirm spiritual heritage of ancestors.
It is underlined in the article, that the Kazakh people need the ground of ideas having rescue potential, structural elements of moslem and turkic cultures based on a synthesis, presently. Instead of with that it registers in the article, that a language is the soul of people(ethnos, nation). Reasons of deformation of the psychical-spiritual world of Russian-language Kazakhs open up. More than thousand Millionaires-Kazakhs appealed to escape in foreign countries. They abandoned Kazakhstan. Besides except for one or two all they Russian speaking Kazakhs, received education at Russian school. The real Kazakhs do not abandon the Motherland. Among homosexuals people teaching at Kazakh school do not reveal also. There is not a single native from an aul. All of them are Russian-language Kazakhs.
The resume of author is taken to that it is possible to stop such process by the return of Kazakhs on the bosom of the ethnos. For this purpose must be created in own sense of word national state structure. In the article the question is about the necessity of being of harmony for mutual relations between the state and people. Proved, that it it can make reality of only then, when all state structures behave to all phenomena from positions of native national interests.
Reasons of deformation of afore-named Kazakhs open up. An author comes to the conclusion about that, to change nature of these people informative waves must change in the chromosomes of people of the Kazakh origin. Ethnic to information of negative character must be ousted by Kazakh reflexes and information.
Finally, in the article in detail is stopped on a question about ethnic homogeneity: kernel and periphery.

Anahtar Kelimeler

National interests, Ethnic homogeneity, Kernel and periphery, Statehood and people, Language - the soul of the ethnic

Kaynakça

• Авдеев В.Б. (2005), Расология. – М.: Белые Альвы, 2005 // Севастьянов А.Н. Раздел. Раса и этнос. Москва, 1996, № 12. – С. 90.
• Антанио Менгетти (1996). С комплексом бороться не стоит // «Крестьянка», № 9.
• Әбушәріп С. (1996), Этнос және оның өзіндік санасы. – Алматы: Ғылым.
• Жүсіп Н. (2013), Біртұтас ұлт идеясы // «Түркістан», 21 ақпан, – 6-б.
• Алманова Р. Еуразия телеарнасы. Жаңалықтар. 15.01.2014.
• Исабаева С. (2013), Почему русскоязычные граждане стремятся поменять голубой паспорт на красный?// Қазақ үні, № 41 (601), 30 қазан, , б. 10.
• Кенжебай М. (2013), Халмұратов болмаса қайтер едік?! – «Жас Алаш», 7 қараша, 5- бет.
• Сатпаев Д. Почему русскоязычные граждане Казахстана стремятся поменять голубой паспорт на красный? Қазақ үні, № 41 (601), 30 қазан, 2013. 11 бет.
• Әбділдин Ж. Сұхбат. Қазақстан телеарнасы. 12.01. 2014.
• Медведова М., Шишова Т. Сознательное отношение к бессознательному // Мир женщины, 1996, октябрь.
• Мемлекеттік тілдің мұңлы халі («Мемлекеттік тіл» қоғамдық қозғалысының арнайы мәлімдемесі) // Жас Алаш, № 68, 29 тамыз 2013, бет 3. Татьяна Лейе. Как убить словом? // «Комсомольская правда», 1998, 15 мая.
• Тойшыбайұлы А. Энтелехия немесе тіл туралы // «Алтай», 1 (124). Ақпан, 2013. Хабар телеарнасы, «Сіз не дейсіз?» атты айдармен берілетін көрсетілім, 12.01.2014.
• Эрих Фромм (1990). Иметь или быть. – Москва.