ЗААМАР ЖЕРЛЕУ ОРНЫНДА ТАБЫЛҒАН КҮМІС ТОСТАҒАНДАҒЫ ЖАЗУ

Yıl 2014, Sayı: 68, 111 - 116, 19.12.2014

K. Sartkozhauly

Öz

2009 жылы орталық Монғолияның Замар елдімекенінде жазу жазылған тостаған табылды. Ең алғаш бұл жазбаны жапон зерттеушілері Т.Осава, К.Сузуки және моңғол археологы Г.Лхундев жариялады.
Олар руналық мәтінді былай аударды: «Ах, Мүмкін, сіздерге тәңірінің рахымы ұнар! Ах (біздің ата-бабамыз) Себігдеш! Мүмкін, сіздерге тәңірінің ізгілігі мен қорғаны ұнар».
Автор жазбаны қайта қарап жаңа оқу тәсілін ұсынады: «Жаның жәнәтта болсын. Ах! О, менің қымбаттым! (Қоштасуға қайғыра отырып)! Сіздер тілектес болдыңыздар (немесе жолдас ойшыл), қызметкер мұрагер Ах!
Бұл жазба асыл тұқымды көне түркі халқының конфедерациясының Бугу тайпасының көсеміне арналған. Оның хронологиясы VІІІ ғасырдың келесі бөліміне қатысты.

Anahtar Kelimeler

Жазу, Транскрипция, Орталық Монғолия, Күміс тостаған, Түркі халықтары

SCRIPT ON A SILVER BOWL FOUND THE ZAAMAR BURIAL CHAMBER

Öz

In 2009 in Zaamar setting of Central Mongolia the inscription on a silver bowl was discovered.
First this inscription was published by the Japan researches T.Osava, K.Suzuki and Mongolian archeology G. Lkhundev. They translated the runic text as following: «Ah may you enjoy divine Favour! Ah (our ancestor) Säbigdäš! May you enjoy divine goodwill and protection».
Having inspected the inscription again the author from his part offers the new way of reading of the inscription: «May you rest in peace. Ah! O, my darling (dear)! (Grieving at parting)!
You were well-wisher (or fellow thinker), fellow heir, Ah!»
The inscription is devoted to the Leader of the Bugu tribe of the tribal Tokusoguz Confederation of ancient Turkic peoples. Its Chronology is referred to the subsequent part of the VІІІ century.

Anahtar Kelimeler

Inscription, Central Mongolia, Silver bowl, Turkic peoples, Transcription

Kaynakça

• Данилов С.В., Бураев А.И., Саганов Б.В., Очир А., Хурэлсух С. (2010) Курган Шороон-дов и его место в общей системе археологических памятников Тюркской эпохи Центральной Азии // Древние культуры Монголии и Байкальской Сибирии (Материалы международной конференции) Улан-Удэ. С.254-257.
• Осава Т., Сузуки К., Лхундэв Г. Заамарын Шороон довоос олдсон мөнгөн сөв дээрхи руни бичээс // AS. УБ., T. XXX Fasc.8. c.139-145.
• Кубарев В.Д. (1984) Древнетюркские изваяния Алтая. Новосибирск.
• Этимологический словарьтюркских языков. М., 1989.
• Clauson G. An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. Oxford. 1972.
• Сартқожаұлы Қ. (2007) Байырғы түрік жазуының генезисі. Астана.
• Мусаев К. (2004) О девятой гласной фонеме “ä (ә)” в древнетюркских языках рунических памятников и в пратюркском // Түркология. №1. с.47-54.
• Le Coq A., von. Türkische Manichaica aus Chotscho. II. ABAW, №3, 1919.