Öz
İran coğrafyasında son iki yüz yılda kesintisiz olarak savaşların, isyanların, ihtilâllerin olması, 20. yüzyılın ilk çeyreğinde İran'ın Pehlevîlerin hâkimiyetine girmesi ve İran Türk kültürünün görmezden gelinmesi, 1979 Devrimi'nden sonra ise pek çok sanat dalı ile birlikte mûsikînin yasaklanması sebebiyle İran Türk mûsikîsi gerekli gelişmeyi gösterememiştir. 16. yüzyılda Batı, 19. yüzyılda Türkiye ve Kuzey Azerbaycan opera sanatı ile tanıştığı hâlde Fars hâkimiyetinde kalan İran Türkleri daha yeni adım atmaktadır. Tahran yönetiminin 1992'de özel mûsikî mekteplerine kısmî izin vermesi ile mûsikî ve onunla ilgili sanatlar canlanmaya başlamıştır. Bu dönemde İran Türk mûsikîsinin ve mûsikî ile ilgili sanatların gelişmesi için büyük gayret sarf eden Hasan Demirci, bütün yasaklara ve engellere direnerek hem bir orkestra kurmuş hem de İran Türklerinin ilk operası (Türklerinde operaya bir adım) sayılabilecek "Sehendiye" eserini bestelemiştir. Sehend'in "Şehriyâr'a Mektup" şiiri ile Şehriyâr'ın "Sehend" adlı manzumesi esas alınan eserde, Sehend’in sözleri altı türküyle, Şehriyâr'ın cevabı ise Bayatı Şiraz muğamının tamamı okunarak yansıtılmaktadır. Eserin süreci incelendiğinde operaya adım teşkil eden bir eser olduğu görülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. FERCHAULT, G. (1990), Opera, Meydan Larousse 9, Meydan Yayınevi, İstanbul.
- 2. ASÉ (1983), (Azerbaycan Sovét Ensiklopédiyası VII), Bakı.
- 3. ESĞERNİYA, F. (1384), Öten Üz İllikde Azerbaycan Bölgesinde Yerli Musikinin Durumu, Dilmaç, S. 18, Tahran.
- 4. DEMİRÇİ, Hasan (1387), Sehendiye Mûsikî Notlarında, Gâhnâme 2, Güneş Tebriz.
- 5. ALTAR, Cevdet Memduh (1993), Opera Tarihi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- 6. BOZOK, Hüsamettin (1990), Türkiye'de Opera, Meydan Larousse 9, Meydan Yayınevi, İstanbul.
- 7. Ana Britannica, (1993) Opera, Ana Yayıncılık, İstanbul.
- 8. FARMER, Henry George (1979), “Musikî”, İslâm Ansiklopedisi 8, İstanbul: MEB Yayınları.
- 9. FİNKELSTEİN, Sidney (1996), Müzik Neyi Anlatır, Çeviren: M. Halim Spatar, İstanbul: Kaynak Yayınları.
- 10. HERGÜLÎ, M. Hasan (Demirci) (2000), Azerbaycan Muğamları, Tebriz, İntişarat-ı Şanlı.
- 11. İMRANÎ, Rafik (2011), Muğam Tarihi, Tebriz, Neşr-i E{ter.
- 12. KAFKASYALI, Yavuz Selim (2009) İran Türklerinde Müziğin Ulusal İşlevi, 38. ICANAS Bildirileri, Müzik Kültürü ve Eğitim, C. 1 Ankara.
- 13. KAFKASYALI, Yavuz Selim (2010) Sosyokültürel Bağlamda Kaşkay Türklerinde Müzik, 18. EAS Kongresi Bildirileri, Bolu.
- 14. KARKIN, A. Metin (2008), “Yaratıcılık Kavramı ve Müzik Eğitiminde Yaratıcılığın Rolü ve Önemi", Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi S. 14, Erzurum.
- 15. KARKIN, Kadir (2001), Müzik Eğitimi ve Toplum, Müzik ve Sahne Sanatları Kongresi, İzmir.
- 16. SAĞER, Turan (2005), Temel Müzik Teorisi, İstanbul: Bemol Müzik Yayınları.
- 17. UÇAN, Ali (2005), Türk Müzik Kültürü, Ankara: Evrensel Müzikevi.
Öz
Unceasing wars, rebels and coups in Iran 1979 event music ban with other statutory prohibitions; all of these events prevented Iranian Turks music development in need level. Iranian Turks under Persian ruling have made new steps in the sphere of opera art when in the 16th century West, in the 19th century Turkey and Nothern Azerbaijan had already learnt it. In connection with Tahran government gave partial permition to private schools in 1992, musical and connected spheres began to revival activities. Hasan Demirci, despite of all prevents in this period made meaningful contribution to Iranian Turks music and arts connected with it, organized orchestra and set the first opera of Iranian Turks "Sehendiye" to music. Basing on the poetical composition named "Sehend" words of sehend given with six songs and Shehriyâr's answer is given with reading whole Bayatı Shiraz muğam. Researching the process of the composition we can see that this composition forms big contribution to opera.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. FERCHAULT, G. (1990), Opera, Meydan Larousse 9, Meydan Yayınevi, İstanbul.
- 2. ASÉ (1983), (Azerbaycan Sovét Ensiklopédiyası VII), Bakı.
- 3. ESĞERNİYA, F. (1384), Öten Üz İllikde Azerbaycan Bölgesinde Yerli Musikinin Durumu, Dilmaç, S. 18, Tahran.
- 4. DEMİRÇİ, Hasan (1387), Sehendiye Mûsikî Notlarında, Gâhnâme 2, Güneş Tebriz.
- 5. ALTAR, Cevdet Memduh (1993), Opera Tarihi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
- 6. BOZOK, Hüsamettin (1990), Türkiye'de Opera, Meydan Larousse 9, Meydan Yayınevi, İstanbul.
- 7. Ana Britannica, (1993) Opera, Ana Yayıncılık, İstanbul.
- 8. FARMER, Henry George (1979), “Musikî”, İslâm Ansiklopedisi 8, İstanbul: MEB Yayınları.
- 9. FİNKELSTEİN, Sidney (1996), Müzik Neyi Anlatır, Çeviren: M. Halim Spatar, İstanbul: Kaynak Yayınları.
- 10. HERGÜLÎ, M. Hasan (Demirci) (2000), Azerbaycan Muğamları, Tebriz, İntişarat-ı Şanlı.
- 11. İMRANÎ, Rafik (2011), Muğam Tarihi, Tebriz, Neşr-i E{ter.
- 12. KAFKASYALI, Yavuz Selim (2009) İran Türklerinde Müziğin Ulusal İşlevi, 38. ICANAS Bildirileri, Müzik Kültürü ve Eğitim, C. 1 Ankara.
- 13. KAFKASYALI, Yavuz Selim (2010) Sosyokültürel Bağlamda Kaşkay Türklerinde Müzik, 18. EAS Kongresi Bildirileri, Bolu.
- 14. KARKIN, A. Metin (2008), “Yaratıcılık Kavramı ve Müzik Eğitiminde Yaratıcılığın Rolü ve Önemi", Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi S. 14, Erzurum.
- 15. KARKIN, Kadir (2001), Müzik Eğitimi ve Toplum, Müzik ve Sahne Sanatları Kongresi, İzmir.
- 16. SAĞER, Turan (2005), Temel Müzik Teorisi, İstanbul: Bemol Müzik Yayınları.
- 17. UÇAN, Ali (2005), Türk Müzik Kültürü, Ankara: Evrensel Müzikevi.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 24 Haziran 2013 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2013 Sayı: 64 |
Kaynak Göster
- Makale Dosyaları