"Мұңлық, Зарлық" жыры - көне эпос үлгісі

Yıl 2009, Sayı: 41-42, 26 - 35, 22.08.2009

B. Azıbaeva

Öz

Қазақтың ерте заманда пайда болған архаикалық эпосы бізге ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы жазбаларда жеткен. Өз заманының эпикалық дәстүрі аясында еңбек еткен ақындар мен жыршылардың интерпретациясында, яғни бастапқы келбетінде емес, елеулі өзгерістерге ұшырап, кейде адам танымастай өзгеріп отырады. Бірақ көне дәуірде қалыптасқан архаикалық сюжеттер өздерінің тұрақтылары мен үстемдіктерін, тұтастай алғанда терең мағынасын сақтап қалды. Олар біздің ата-бабаларымыздың ең көне идеяларымен және өз дәуіріндегі ең маңызды әлеуметтік институттармен генетикалық байланыстарын ашады.

Anahtar Kelimeler

Архаикалық эпос, ақындар мен жыршылар, генетикалық байланыс

"Munlyk, Zarlyk" - example of ansient epos

Öz

Kazakh archaic epic that has appeared during ancient times, has reached nowadays in the records made in the sekond half of 19th century in the interpretations of akyns and zhyrshi whocreated in the frame of the epic tradition of their period, i.e. not in their original way but having undergone significant changes, sometimes significantly transformed. But archaic plots, formed during ancient period habe generally preserved their constants and dominants and their deep meaning. They discover their genetic links with ancient ideas of our ancestors and the most important public institutions of their period.

Anahtar Kelimeler

Archaic epic, poets and singers, genetic connection

Kaynakça

• Ыбыраев Ш. Эпос әлемі. -Алматы, 1993. 60 б.
• Әуезов М. Әр жылдар ойлары. -Алматы, 1959. -220 б. (Ұлы жазушының бұл еңбегі бұрын жарияланған: Әуезов М. Ертегілер//Қазақ әдебиетінің тарихы. Фольклор. -Алматы, 1948, -66 б.)
• Бердібаев Р. Қазақ эпосы. -Алматы, 1982. -51-91 бб. ... т.б.