Düzeltme: VAHİY GELENEĞİNDE “RUH” KAVRAMININ ARTZAMANLI (DIACHRONIC) SEMANTİK İNCELEMESİ

Yıl 2023, Sayı: 17, 227 - 228, 30.06.2023

Yusuf Topyay

Öz

Bu makalede Kur’an-ı Kerim’de merkezi bir öneme sahip olan ve diğer kutsal kitaplarda da ortak olarak kullanılan “ruh” kavramının vahiy geleneği boyunca hangi anlamlarda kullanıldığı, kök anlamında bir değişiklik olup olmadığı diğer kutsal kitaplar, Cahiliye şiirleri ve diğer Sami dillerden istifade etmek suretiyle incelenecektir. Bu bağlamda “ruh” kavramı Artzamanlı Semantik analiz yöntemine tabii tutularak bu kavramın anlam serüvenleri/haritaları belirlenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ruh, Semantik, Kur’an, Tanakh, İncil.

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Abdülbaki, Muhammed Fuad, El Mu’cemu’l-Müfehres li Elfâzi’l-Kur’ân’il-Kerim, Daru’l-Kütüb el-Mısriyye, Kahire h. 1364.
• Abid b. Abras, Divan, (şerh, Eşref Ahmet Adara) Daru’l-Kitabu’l-Arab, 1. Baskı, Beyrut 1994.
• Adam, Baki, “Kur’an’ın Anlaşılmasında Tevrat’ın Rolü”, İslami Araştırmalar 1996.
• Akarsu, Bedia, Felsefe Terimleri Sözlüğü, Ankara, 1979.
• Akdemir, Salih, Son Çağrı Kur’ân, Ankara Okulu Yay., Ankara 2009.
• __________, “Kur’ân-ı Kerim’e Dilsel Yaklaşımlar: Yeni Bir Kur’ân-I Kerim Sözlüğünün Gerçekleştirilmesine Katkı”, I. Uluslar Arası Kur’an’ı Yeniden Düşünme İlmi Toplantısı, Ankara 2013.
• Aksan, Doğan, Anlambilim Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi, Engin Yayınevi, 4.Basım, Ankara 2006.
• , Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, TDK Yay., Ankara 2003, (I- III).
• Albayrak, Halis, Tefsir Usûlü, Şule Yay., İstanbul 2011.
• Alcalay, Reuben, The Complete English-Hebrew Dictionary, Massadah Publishing Company, Telaviv 1962.
• Ali, Cevad, el-Mufassal fî tarihi’l-Arab kable’l-İslâm, Dârü’l-İlm li’l-Melayin, Beyrut 1970.
• Atay, Hüseyin, İbrahim Atay, Mustafa Atay, Arapça-Türkçe Büyük Lüğat, Hilal Matbaası, Ankara 1965.
• A’şa, Divan, (Tahkik: Muhammed Hüseyin), İskenderiye 1950.
• Badawi, El-Said M., Muhammad Abdel Haleem, Arabic-English Dictionary of Qur’anic Usage, Brill, Leiden-Boston 2008.
• Black, Jeremy – Andrew George – Nicholas Postgate, A Concise Dictionary of Akkadian, Harrassowitz Verlag – Wiesbaden 2000.
• Brınkman, John A. Mıguel CIVIL, Ignace J. Gelb, A.Leo Oppenheim, Erica Reiner, The assyrıan dictionary, Chıcago 1980.
• Brockelmann, Carolo, Lexicon Syriacum, Edinburgb- Berlin 1895.
• Bucaille, Maurice, Kitab-ı Mukaddes, Kur’an ve Bilim, (Çev. Suat Yıldırım) Silm Matbaası, İzmir 1981.
• Câbirî, Muhammed Âbid Arap-İslâm Aklının Oluşumu, (Çev. İbrahim Akbaba), Kitabevi Yay., 3. Baskı, İstanbul 2001.
• el-Cevheri, es-Sıhah, İsmail b. Hammad, Tacü’l-Luğa ve Sıhahu’l-Arabiyye, (tah.Ahmed Abdulğafur Attar), Daru’l-‘İlmi lil-Melayin, 4. Baskı, Beyrut 1990.
• Cevizci, Ahmet, Paradigma Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yay., İstanbul 1999. Costaz, Lois, Dictionnaire Syriaque-Français, Syriac-English Dictionary, Kâmûsu Siryâni-Arabi, Dar el-Machreq, Beyrut 2002.
• Cündioğlu, Dücane, Kur’ân’ı Anlamanın Anlamı, Kapı yayınları, İstanbul 2011.
• , Kur’ân Çevirilerinin Dünyası, Kapı Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2011.
• Demircan, Adnan, “Sâmîler”, TDV İslam Ansiklopedisi, XXXVI.75, 76.
• Demirci, Muhsin, Kur’an’ın Ana Konuları, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul 2012.
• ed-Deyk, İhsan, al-Hamme ve’s-Sada, Sada er-Ruh fi’ş-şi’ri’l-Cahiliyye, mecelletü Camiatu’n-Necah lil Ebhas(insani ilimler) C. 13, Sayı 2, 1999, s.627.
• İbn Düreyd, Ebu Bekir Muhammed b. Hasan, Cemheretü’l-Lüğa, (tah. Remzi Münir Ba’lebekkî), Darü’l-İlmi’l-Melâyin, Beyrut 1987.
• Ekin, Yunus, “T. Izutsu’nun Kur’an Semantiği Çalışmaları Üzerine Bir Değer- lendirme”, İslâmî Araştırmalar Dergisi, 2005, C.XVIII, Sayı 1, s. 97.
• Evs bn. Hacer, Divan, (şerh ve tahkik; Muhammed Yusuf Necm), Daru Beyrut, Beyrut 1980.
• el-Ezherî, Abu Mansur Muhammed b. Ahmed, Tehzibu’l-Lüğa, ed-Daru’l-Mıs- riyyetili’t-Te’lifi ve’t-Tercümeti, Mısır 1964.
• el-Ferâhidî, el-Halil b. Ahmed, Kitâbu’l-‘Ayn, (tah. Abdu’l-Hamîd Henedâviy), Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1988.
• Feyerabend, Karl, A Complete Hebrew-English Pocket-Dictionary to The Old Testament, Printed by G. Langenscheidt, trsz.
• el-Fîruzâbâdî, Mecduddin Muhammed b. Yakup, el-Kâmusu’l-Muhît, Müesse- setü’r-Risale, 8. Baskı, Beyrut 2005.
• el-Feyyûmî, Ahmed b. Muhammed, el-Misbâhu’l-Münîr fi Ğaribi’ş-Şerhi’l-Kebîr, Mektebetü Lübnan, Lübnan 1987.
• Fuerst, Julius ve Samuel Davidson, A Hebrew and Chaldee Lexicon to The Old Tes tament, London 1867.
• Gesenius, William, A Hebrew and English Lexicon of The Old Testament, Great Britain 1959.
• Gesenius, Heinrich Friedrich Wilhelm, Hebrew and Chaldee Lexicon to the Old Tes tament, U.S.A. 1996.
• Gezgin, Ali Galip, “Toshihiko Izutsu’nun Kur’ân-ı Kerîm’i Anlama ve Yorumlama Yöntemi”, İslâmî Araştırmalar dergisi, 2005, C.XVIII, Sayı 1. Hadıra, Divan, (Tahkik, Nasır ed-Din el-Esed), trz.
• Heschel, Abraham, A Consice Dictionary of Hebrew Philosophical Terms, Mi- meographed For Use İn The Classes Of The Hebrew Union Collage-Jewish İnstitute Of Religion, Cincinnati O. 1941.
• Heyet, El-Müncid Fi’l-Lüğati Ve’l-A’lâm, Daru’l-Maşrık, Beyrut 2008.
• el-Hûlî, Emîn, Kur’ân Tefsirinde Yeni Bir Metod, (çev. Mevlüt Güngör), Kur’ân Kitaplığı Yay., Ankara 2001.
• el-Hüzeli, Ebu Züeyb, Hayatı ve şiirleri, Suudi Arabistan Krallığı, Riyad 1978. Hüzeliyyin, Divan, ed-Daru’l-Kavmiyye, Kahire 1965.
• el-İsfahani, Ebu’l-Kasım el-Hüseyn ibn Muhammed, (Muhammed Halil İtani), el-Müfredet fi Garibi’l-Kur’an, Mektebetü Nezar Mustafa el-Bâz, trsz.
• İzutsu, Toshihiko, Kur’ân’da Tanrı ve İnsan, (Çev. M. Kürşad Atalar), Pınar Yayınları, İstanbul 2012.
• , Kur’ân’da dinî ve Ahlâkî Kavramlar, (çev. Selahattin Ayaz), Pınar Yay., İstanbul 1991.
• Jansen, J.J.G. Kur’an’a Bilimsel-Filolojik-Pratik Yaklaşımlar,(Çev. Halilrahman Açar) Fecr yayınevi, Ankara 1993.
• Jastrow, Marcus, Dictionary of Talmud Babli, Yerushalmi, Midrashic Literature and Targum, New York 1950.
• Jennings, William, Ulric Gantillon, Lexicon to The Syriac New Testament (Peshitta), Oxford University Press, Oxford 1926.
• Klein, Ernest, A Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language, New York 1987.
• Lane, Edward William, An Arabic-English Lexicon, Librairie Du Liban, Beyrut 1968.
• Maluf, Louis, el-Müncid fi’l-Luğati ve’l-Edebi ve’l-Ulûm, el-Matbaatü’l-Kâsûlîkiyye, Beyrut 1956.
• İbn Manzur, Abu’l-Fadl Cemâlu’d-Dîn Muhammed b. Mükerrem, Lisanü’l Arab, (tah. Abdullah Ali el-Kebir, Muhammed Ahmed Hasebullah, Haşim Muhammed eş-Şazeli), Daru Sâdır, Beyrut trsz. Margoliouth, J. P., Supplement to The Thesaurus Syriacus, Oxford University Press, Oxford 1927.
• Medkur, İbrahim ve diğerleri, Mu’cemü’l-Elfazi’l-Kur’âni’l-Kerim, el-İdaratü’l- ‘Âmme li’l-Mu’cemât ve İhya’it-Türas, Kahire 1989.
• Mesûd, Cubrân, er-Râid Mu‘cemun Luğaviyyûn Asriyyun, Daru’l-İlmi lil-Melayin, 7. Baskı, Beyrut 1978.
• Mustafa, İbrahim ve diğerleri, El-Mu cemü l Vasit, Mektebetu’ş-Şurûku’d- Devliyye, Mısır 2004.
• el-Mutarrizi, Ebu’l-Fettah Nasıruddin, el Muğrib fi Tertibi’l-Mu’rib, (tah. Mahmud Fahuri, Abdülhamid Muhtar), Mektebetü Üsameti İbn Zeyd, 1. Baskı, Suriye 1979.
• Mutçalı, Serdar, Arapça-Türkçe Sözlük, Dağarcık Yayınları, İstanbul 1995. Okumuş, Mesut, “Kur’an’da “Birr” Kavramı Üzerine Semantik Bir Analiz”, Dini Araştırmalar, Eylül-Aralık 2002, C.5. S.14. s. 97-115.
• Öztürk, Mustafa, Kur’an’ı Kendi Tarihinde Okumak, Ankara Okulu, Ankara 2004.
• Paçacı, Mehmet, Çağdaş Dönem’de Kur’an’a ve Tefsire Ne Oldu?, Klasik Yayınları, İstanbul 2008.
• , Kur’an ve Ben Ne Kadar Tarihseliz?, Ankara Okulu Yay., Ankara 2002.
• Palmer, F.R. Semantik, Yeni Bir Anlambilim Projesi, Kitabiyat Yay., Ankara 2001.
• Penrice, John, Dictionary and Glossry of the Holy Qur’an, (Çev: Ömer Aydın), İşaret Yayınları, İstanbul 2010.
• er-Razi, Zeynuddin Muhammed b. Ebu Bekr b. Abdulkadir, Muhtarus-Sihah, Mektebetü Lübnan, Beyrut 1950.
• Sahib İbn Abbad, el-Muhit fi’l Luğa, Beyrut 1994.
• Sarı, Mevlüt, el-Mevârid Arapça–Türkçe Sözlük, Bahar Yay., İstanbul 1982. Scharfstein, Ben-Ami, Raphael Sappan, Zevi Scharfstein, English - Hebrew Dic- tionary, The Dvir Company Ltd, Telaviv-İsrail 1961.
• es-Semev’el, Urve bn. Vered, Divan, Daru Beyrut, Beyrut 1982.
• Shachter, Haim, The New Universal Hebrew-English Dictionary, Tel-Aviv 1960. Smith, R. Payne, A Compendious Syriac Dictionary, Oxford University Press, Oxford 1903.
• Şekhter, Hayyim, İvriy-Angliy Kolel, İsrail 1962.
• Şelhub, Salih, el-Keşşaf, Kâmus-u Arabî, Daru Üsame, Amman 2004.
• Şimşek, M.Sait, Günümüz Tefsir Probleleri, Kitap Dünyası Yayınları, Konya 2013.
• Tanyu, Hikmet, “Ahd-i Cedîd”, TDV İslam Ansiklopedisi, I.501-507. T.D.K.,Türkçe Sözlük, T.D.K. Yay., Ankara, 1983.
• el-Ukli, Nemr bn. Tevleb, Divan, (Tahkik ve şerh: Muhammed Nebil Daryefi), Daru Sadr, Beyrut 1863.
• Ümmiyye bn. Ebi Salt, Divan,(Şerh ve Tahkik; Seci’i Cemil el-Cübeyli), Daru’l- Kitab, 1. Baskı, Beyrut 1998. Wehr, Hans, A Dictionary of Modern Written Arabic, Spoken Language Services, Wiesbaden 1971. Yehuda, Eliezer Ben, A Complete Dictionary of Ancient and Modern Hebrew, La’am Publishing House, Telaviv-İsrail 1950. Ben-Yehuda, Ehud ve David Weinstein, English-Hebrew Hebrew-English Dic- tionary, Washington Square Press, U.S.A. 1961. Yılmaz, Hasan, Semantik Analiz Yönteminin Kur’ân’a Uygulanması, Kurav Yay.,1. Baskı, Bursa 2007. , “Semantik Analiz Yönteminin Kur’an’a Uygulanmasına Dair”, Kur’ân ve Tefsir Akademisi Araştırmaları “Tarihten Günümüze Kur’an İlimleri ve Tefsir Usulü”, Ankara 2009. ez-Zebidi, es-Seyyid Muhammed Murtaza el-Hüseyni, Tacu’l-‘Arus min Cevahi- ri’l- Kamus, Kuveyt Hükümeti Matbaası, Kuveyt 1976. İbn Zekeriyya, Abu’l-Hüseyin Ahmed b. Faris, Mu’cemu Makayisü’l-Lüğa, Daru İhyai’t-Turasi’l-Arabiyyi, 1. Baskı, Lübnan 2001.