Prof. Dr. Mustafa Zeki Terzi: His Life and Scientific Personality

Yıl 2024, Sayı: 20, 89 - 116, 30.12.2024

Muhammed Demirbaş

Öz

In every period, there have been exemplary personalities who shed light on the age we live in and will illuminate the future with this light, and distinguished who contributed to the world of science with their scientific studies. It is vital that social life be filled with human beauties and that social people can connect with their past. There are distinguished individuals who strive to eliminate the possibility of repetition by revealing the negative aspects of the dark pages of history through their research, and to present to the society the recipe for prosperous days when history lives in beauty and security, which is also vitally needed for today. Today’s youth and every individual of society, who will have positions and positions that will make critial decisions at every level of society, need to know these personalities who will shape our future. As Aziz Mahmud Düdai expressed in his words, ‘’Days come and go, they fly like birds’’, the life of this World is rapidly running out into the future. One of the distinguished individuals who is freqently and praised for his efforts to shed light on the future is Prof. Dr. Mustafa Zeki Terzi. This work is a work of loyalty to the teacher, who is considered distinguished for his support to the cultural bridge between the past and the future.

Anahtar Kelimeler

Islamic History, Biography, Science, Culture, Society

Prof. Dr. Mustafa Zeki Terzi: Hayatı ve İlmi Şahsiyeti

Öz

Yaşadığımız çağa ışık tutan ve sonrasını, tuttuğu bu ışıkla aydınlatacak olan örnek şahsiyetleri ve yaptıkları ilmi çalışmalar ile ilim dünyasına katkıları bulunan mümtaz şahsiyetler her dönemde olmuştur. Cemiyet hayatının insanî güzelliklerle mücehhez olabilmesi ve cemiyet insanının geçmişiyle bağ kurabilmesi hayati önem arz etmektedir. Araştırmalarıyla tarihin olumsuz yönlerini ve bıraktığı etkileri gözler önüne sererek tekerrür etme ihtimalini ortadan kaldırma ve yine günümüz için hayatî derecede ihtiyaç duyulan tarihin güzellik ve asayiş içinde yaşadığı müreffeh günlerin reçetesini topluma sunma gayretinde bulunan mümtaz şahsiyetler bulunmaktadır. Geleceğimizi şekillendirecek bu şahsiyetleri, cemiyetin her kademesinde kritik kararlara imza atacak makam ve mevki sahibi olacak günümüz gençlerinin ve toplumun her bireyinin tanıması gerekmektedir. Aziz Mahmud Hüdai’nin “Günler gelip geçmekteler, kuşlar gibi uçmaktalar” sözünde ifade ettiği gibi dünya hayatı, geleceğe hızla akmakta ve giderek tükenmektedir. Geleceğe ışık tutma gayretiyle yaptığı hizmetler sayesinde adından sıklıkla ve övgüyle söz ettiren şahsiyetlerden biri de Prof. Dr. Mustafa Zeki Terzi’dir. Bu çalışma, geçmişle gelecek arasındaki kültür köprüsüne desteklerinden dolayı hocanın şahsiyetine gösterilen bir vefa çalışmasıdır.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Biyografi, İlim, Kültür, Cemiyet

Kaynakça

• Aksoy, Cemal, Cennetin Yakası Trabzon. Son Haber Matbaacılık, Trabzon, 2014.
• Albayrak, Kadir, 2034 no’lu Trabzon Şer’iyye Sicil Defterinin (Vr. 70-142 Arası) Değerlendirilmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1999.
• Ayar, Ali Rıza, Hz. Osman ve Hz. Ali Dönemi’nde Devlet-Halk Münâsebetleri. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1997.
• Aydın, Mehmet, İslâm’a Göre İlim. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1986, 3/1-18.
• Bak, Salih Hakkı, Ebû Übeyde bin el-Cerrah. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1995.
• Bal, Abdullah, 1426 no’lu (Hicrî 1312 / Milâdî 1895) A Şer’iyye Sicilinin Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Balcı, İsrafil, Hz. Ebû Bekir Dönemi’nde Diplomatik Münasebetler ve Andlaşmalar. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1996.
• Balcı, İsrafil, Hz. Ömer Dönemi’nde Diplomasi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2002.
• Başköylü, Mahm Albayrak, Kadir, 2034 no’lu Trabzon Şer’iyye Sicil Defterinin (Vr. 70-142 Arası) Değerlendirilmesi. ut, Hz. Ebû Bekir ve Hz. Ömer Dönemi’nde Devlet-Halk Münasebetleri. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1995.
• Erdoğan, Ahmet, 71 no’lu (d. No: 71, s. No:2254) Amasya Şer’iyye Sicilinin Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Fırat, Nurullah, 1875/1878 yıllarına ait Samsun Şer’iyye Sicilinde Yer Alan Belgelerin Transkripsiyon ve Tahlili. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Güneş, Meryem, 1764/10 no’lu Samsun Şer’iyye Sicil Defterinin (vr.1a-30b) Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• İpşirli, Mehmet, “Dersiâm”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/185-186. Ankara: TDV Yayınları, 2003.
• Kaleli, Dilek, 1857-1863 Yıllarına Ait 1764/10 numaralı Samsun Şer’iyye Sicil Defterinin (vr.31a-60b) Transkripsiyonu ve Değerlendirilmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Kara, Seyfullah, Anadolu Selçuklularında Din ve Din Kurumları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslâm Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı, Doktora Tezi, 2002.
• Kıran, Miraç, 1757/3 no’lu Samsun Şer’iyye Sicilinin transkripsiyonu ve değerlendirmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2014.
• Mustafa Gangal, 2039/225 no’lu Trabzon Şer’iyye Siciline (Vr.1-70) Göre Şehrin İdari, Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Yapısı (H. 1301-1305 / M. 1883-188, Emevî Dönemi İsyanlarında Tarafların İzledikleri Strateji ve Taktikler. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
• Öztürk, Şükrü, Trabzon’lu Kur’ân Hâdimleri. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2018.
• Şahin, Ahmet, 62 no’lu (H.1200-1201 / M. 1785-1787) Amasya Şer’iyye Sicilinin Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2010.
• Terzi, Mustafa Zeki, “Kuran Hâdimleri, Cumhuriyet Öncesi ve Sonrası Kur'ân'a Hizmet Eden Trabzon’lu Simalar”. Ankara: Anader Yayınevi, 2022, 2. Baskı, 177-181.
• Terzi, Mustafa Zeki, Emevîler ve Abbâsîler Dönemi’nde Askerî Teşkilât. Üniversite Yayınları, İstanbul, 2021.
• Terzi, Mustafa Zeki, Trabzon’un Büyükliman Havzasında Dînî Hayatın Gelişmesine ve Şekillenmesinde Etkili Olan Şahsiyetler. I. Uluslararası Geçmişten Günümüze Trabzon’da Dînî Hayat Sempozyumu, 269-289.
• Terzi, Mustafa Zeki, İlk Siyer ve Meğazî Yazarları ve Eserleri. Samsun, 1990.
• Terzi, Mustafa Zeki, İslâm Tarih Yazarları ve Eserleri. Samsun, 1995.
• Uygun, Aynur, 1866/52 (H. 1113-1114 / M. 1702-1703) no’lu Trabzon Şer’iyye Sicil Defterine Göre Yöre Araştırması. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2004.
• Uzun, Mustafa İsmet, “Ezher”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 12/59-63, İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Yazıcı, Ahmet, 2091 no’lu Trabzon Şer’iyye Sicil Defterinin Değerlendirilmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1999.
• Yılmaz, Ali, XIX. Yüzyıldan Cumhuriyet’e Giresun’da Eğitim ve Öğretim. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2013.
• Yılmaz, Metin, İslâm Kitâbet Dairesinin Doğuşu ve Gelişmesi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1998.
• Yılmaz, Metin, İslâm Şurta Teşkilatı (Ortaya Çıkışı ve İşleyişi). Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2003.
• Terzi, Mustafa Zeki, Kişisel Görüşme, 02 Şubat 2024.