SÜRREALİST FOTOĞRAFIN ÖZGÜN YARATICILIĞI ÜZERİNE

Yıl 2024, Cilt: 2 Sayı: 4, 30 - 43, 31.07.2024

İsmail Birlik İmran Uzun

Öz

20. yüzyılın başlarında ortaya çıkan sürrealizm, sanatta bilinçaltının keşfine odaklanan bir akımdır. I. Dünya Savaşı sonrası dönemde, toplumun yaşadığı derin travmalar ve değişimler, sanatçıların yeni ifade biçimleri arayışına girmesine neden olmuştur. Bu arayışın sonucu olarak doğan sürrealizm, insan zihninin bilinçaltı dünyasını, rüyalar ve mantıksızlık üzerinden keşfetmeyi amaçlamıştır.
André Breton, sürrealizmin manifestosunu yazarak akımın felsefi ve estetik temelini oluşturmuştur. Breton'un yazıları, akıl ve mantığın ötesine geçerek, özgür yaratıcılığı ve içsel dünyayı keşfetmeyi amaçlayan bir sanat anlayışını savunur. Bu yaklaşım, sürrealist sanatçılar için rehber niteliğinde olmuştur ve onların eserlerinde belirgin bir şekilde görülmektedir. Salvador Dalí, sürrealizmin en tanınmış temsilcilerinden biri olarak, bu akımın görsel sanatlarda en etkileyici örneklerini sunmuştur. Özellikle sürreal fotoğrafta "Dalí Atomicus" adlı eseri, sürrealizmin temel prensiplerini yansıtan çarpıcı bir çalışma olarak dikkat çeker. Dalí'nin çılgın ve hayal gücü dolu dünyası, sürrealizmin sınır tanımayan doğasını mükemmel bir şekilde yansıtır. Hans Bellmer ve Şahin Kaygun gibi sanatçılar da sürrealizmin farklı yönlerini keşfetmişlerdir. Bellmer'in heykelleri ve Kaygun'un fotoğraf çalışmaları, sürrealizmin görsel sanatlarda ne kadar geniş bir yelpazede uygulanabileceğini gösterir. Bu sanatçılar, sürrealizmin evrenselliğini ve zamansızlığını vurgulayan eserler ortaya koymuşlardır. Sürrealizm, sanatta bilinçaltının ve hayal gücünün sınırlarını zorlayarak, sanatçılara ve izleyicilere yeni perspektifler kazandıran bir akım olarak sanat tarihindeki yerini almıştır.

Anahtar Kelimeler

Sürrealizm, Psikanaliz, Resim, Fotoğraf

Kaynakça

• Berger, J. (1972). Ways of seeing. BBC And Pengui̇n Books.
• Bate, D. (2020). Photography: The key concepts. Routledge.
• Daldaban, H. K. (2006). Gerçeküstü resmin oluşumunun nesnenin dönüşümüne bağlı olarak incelenmesi [Doktora tezi]. Çukurova Üniversitesi-Adana.
• Deleuze, G., & Guattari, F. (1983). Anti-Oedipus: Capitalism and schizophrenia. University of Minnesota.
• Freud, S. (1900). The interpretation of dreams. Macmillan.
• Eroğlu, Ö. (2003). Resim sanatı sözlüğü. Öke.
• Halsman, P., Bello, J. H., & Bello, S. (1998). Philippe Halsman: A retrospective: Photographs from the Halsman Family collection. Little Brown.
• Krauss, R. (1985). The Originality of the Avant-Garde and Other Modernist Myths. MIT.
• Lacan, J. (1977). Écrits: A selection. Norton & Company.
• Manovich, L. (2001). The language of new media. MIT.
• Sontag, S. (1993). Fotoğraf üzerine. Reha Akçakaya (Çev.). Altıkırkbeş Yayın.