İran'ın Suriye Politikası Bağlamında Şiilik ve Şii Milisler

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 398 - 438, 27.12.2018

İrem Bilgetürk

Öz

Günümüzde İran ve Suriye, Ortadoğu’da birbirlerine politik açıdan açıkça destek veren iki ülke konumundadır. Irksal köken olarak birbirinden tamamen farklı olan bu iki ülke, politikalarını mezhepsel bağlamda birbirlerine entegre etmiş ve dış politikalarıyla da bu durumu desteklemiştir. İkilinin ilişkileri bununla da sınırlı değildir. İran’ın Ortadoğu’daki hegemon güç olma idealinde, Suriye’nin rolü oldukça önemlidir. Suriye, İran için hem Şii Hilali’nin bir halkası hem de diğer bölge devletleriyle ilişkilerinin kilididir. Suriye’nin bu açıdan hem stratejik hem de jeopolitik önemi bulunmaktadır. Bu minvalde İran, Suriye’ye Şii milisler göndererek devlet rejiminin ayakta kalması adına var gücüyle çabalamaktadır. 

Anahtar Kelimeler

İran, Suriye, Şiilik, Şii Milisler, Din

Kaynakça

• “ABD’den BM Güvenlik Konseyi’nde Oylama Baskısı”, DW, http://www.dw.com/tr/abdden-bm-g%C3%BCvenlik-konseyinde-oylama-bask%C4%B1s%C4%B1/a-43316677, (Erişim Tarihi: 27.04.2018). “دموکراسی سوریه با توپ و تانک تقویت نمی‌شود/متناسب با شرایط درباره برجام تصمیم می‌گیریم/ برنامه‌ای برای حضور در انتخابات ندارم”, (Demokrasiyi suriye ba top ve tanktagviyet ne mi şod/mutenaseb ba şerayet eyti derbareyi bercam tesmim mi girim/bernameyi berayi hazur der entahabat nedarem)”, Fars Haber Ajansı, http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13950910000211, (Erişim Tarihi: 30.04.2018). “Factsheet: The Iranian-Backed Militias Propping up Assad”, The Tower, http://www.thetower.org/5597-factsheet-the-iranian-backed-militias-propping-up-assad/, (Erişim Tarihi: 20.04.2018). “For a Democratic Secular Iran. For Peace and Prosperity in the Middle East”, 1 Ocak 2018, http://www.azarmehr.info/, (Erişim Tarihi: 27.04.2018). “Iran, Syria Sign Defense Agreement”, Y News, https://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3263739,00.html, (Erişim Tarihi: 23.04.2018). “Iran’s Support for Syria Pragmatic, not Religious (or, Who Are the Alawites?)”, Informed Comment, https://www.juancole.com/2015/08/secular-alawites-crescent.html, (Erişim Tarihi: 17.05.2018). “İran PKK’ya Füze Fırlatma Rampası Gönderdi”, Milliyet, http://www.milliyet.com.tr/iran-pkk-ya-fuze-rampasi-gonderdi/dunya/detay/2204001/default.htm, (Erişim Tarihi: 13.05.2018). “İran’dan Afganistan’a Paralı Askerlik Merkezi”, Dünya Bülteni, http://www.dunyabulteni.net/dunya/367076/suriyeli-kurt-lider-Assad-pydyi-kullaniyor, (Erişim Tarihi: 27.05.2017). “İran’dan Net Sözler: Suriye’yi Böldürmeyeceğiz”, Ulusal Kanal, http://www.ulusalkanal.com.tr/m/?id=93731, (Erişim Tarihi: 15.05.2017). “İran’ın Suriye’deki Varlığı Hakkında Bilinmeyenler”, http://islamivahdet.com/iranin-suriyedeki-varligi-hakkinda-bilinmeyenler/, (Erişim Tarihi: 16.05.2017). “Musa al Sadr: The Untold Story”, Al-Awsat, https://eng-archive.aawsat.com/theaawsat/features/musa-al-sadr-the-untold-story, (Erişim Tarihi: 27.04.2018). “Seven Ways Iran Spends Its Money in the Syrian War”, Al-Awsat, https://aawsat.com/english/home/article/1208736/seven-ways-iran-spends-its-money-syrian-war, (Erişim Tarihi: 13.05.2018). “Suriye’deki İran Destekli Şiiler Assad Rejimini Devirecek”, T24, http://t24.com.tr/haber/suriyedeki-iran-destekli-siiler-Assad-rejimini-devirecek,347038, (Erişim Tarihi: 20.05.2017). “Suriye’deki İthal Şii Savaşçılar/Suriye’de İç Savaş”, Al Jazeera, http://www.aljazeera.com.tr/haber/suriyedeki-ithal-sii-savascilar, (Erişim Tarihi: 15.05.2017). “Suriye’nin Dini ve Etnik Haritası”, Al Jazeera, http://www.aljazeera.com.tr/haber/suriyenin-dini-ve-etnik-haritasi, (Erişim Tarihi: 23.05.2017). “Trump Dış Politika Önceliklerini Açıkladı”, NTV, http://www.ntv.com.tr/dunya/trump-dis-politika-onceliklerini-acikladi,kX_8Vnc_fkKBx1gTklRkrw?_ref=infinite, (Erişim Tarihi: 24.05.2017). “Trump’tan ABD’yi Sarsan Sözler: Bu Bir İlk!”, Süper Haber, http://www.superhaber.tv/abdden-tartisma-yaratacak-iran-iddiasi-23895-haber, (Erişim Tarihi: 23.05.2017). Avrupa Komisyonu, Basın Açıklaması, Strazburg 14 Mart 2017. BABI, Eslam Ezzati, “İran ve Türkiye Arasında Stratejik İşbirliği Arayışları”, Mehmet Seyfettin Erol, der., Türk Dış Politikasında Strateji Arayışları Türkiye’nin Güncel Güvenlik Sorunları Ülkeler, Bölgeler, Örgütler, Barış Kitap, Ankara 2011, s. 213-234. BASSAM, Laila-Andrew Osborne, “Iran Troops to Join Syria War, Russia Bombs Group Trained by CIA”, Reuters, 2 Ekim 2015, http://www.reuters.com/article/us-mideast-crisis-russia-syria-idUSKCN0RV41O20151002, (Erişim Tarihi: 28.05.2017). CASAGRANDE, Genevieve, “How Iran Learning From Russia in Syria”, Institute of The Study War, 3 Şubat 2017, http://www.understandingwar.org/backgrounder/how-iran-learning-russia-syria, (Erişim Tarihi: 17.05.2017). COP, Burak, “Suriye’yi Anlamak: Baas Nasıl Doğdu?”, NTV, 29 Kasım 2011, http://www.ntv.com.tr/dunya/suriyeyi-anlamak-Baas-nasil-dogdu,PGZtoNqZ9EC8GdShJjaYhg, (Erişim Tarihi: 19.05.2017). ÇELİK, Kadir Ertaç, “İslam Devrimi Sonrası İran’da Kimlik ve Dış Politika: Konstrüktivist Bir Bakış”, Bölgesel Çalışmalar Dergisi, 1(1), Yaz 2016, s. 251-274. ÇELİK, Kadir Ertaç, “Kimlikler Güç Dengesi İttifaklar: Kazakistan Örneği”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2017, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). EROL, Mehmet Seyfettin “İran Trump’a Nasıl Bir Cevap Verecek?”, ANKASAM, 14 Mayıs 2018, https://ankasam.org/iran-trumpa-nasil-bir-cevap-verecek/, (Erişim Tarihi: 17.05.2018). EROL, Mehmet Seyfettin, “İran İstisnailiği…”, ANKASAM, 4 Ocak 2018, https://ankasam.org/iran-istisnailigi/, (Erişim Tarihi: 20.04.2018). EROL, Mehmet Seyfettin, “Soçi Düzeni…”, ANKASAM, 23 Kasım 2017, https://ankasam.org/soci-duzeni/, (Erişim Tarihi: 10.10.2018). EROL, Mehmet Seyfettin-Ahmet Sait Altın, “Türk Dış Politikasında Afrika: “Osmanlı Mirası Üzerine Ortak Gelecek-Etkinlik Arayışları”, Türk Dış Politikasında Güvenlik Arayışları “Temel Faktörler, Kavramlar, Aktörler, Süreç ve Gelişmeler”, Mehmet Seyfettin Erol-Ertan Efegil, der., Barış Kitabevi, Ankara 2012, s. 206-225. EROL, Mehmet Seyfettin-Arzu Celalifer Ekinci, “İran’ın Orta Asya Politikası: İşbirliği Arayışları ve Güvenlik Sorunu”, Mehmet Seyfettin Erol, der., Avrasya’nın Değişen Jeopolitiği Yeni Büyük Oyun, Barış Platin Kitabevi, Ankara 2009, s. 379-446. EROL, Mehmet Seyfettin-Kadir Ertaç Çelik, “Türk Dünyası’nda İşbirliği Denemesi: Türk Keneşi ve Kazakistan”, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 17(2), Kış 2017, s. 15-32. EROL, Mehmet Seyfettin-Şafak Oğuz, “Hybrid Warfare Studies and Russia’s Example in Crimea”, Gazi Akademik Bakış, 9(17) Kış 2015, s. 261-277. GÖLPINARLI, Abdülbaki, Tarih Boyunca İslam Mezhepleri ve Şiilik, Kapı Yayınları, İstanbul 2016. GRINBERG, Alex, “Iran and Russia: Similarities and Implications for Decisionmaking”, Rubin Center, http://www.rubincenter.org/wp-content/uploads/2015/11/Grinberg-YC-au1-COMPARED-PDF.pdf, (Erişim Tarihi: 17.04.2018). HELFONT, Samuel, “The Sunni Divide: Understanding Politics And Terrorism in The Arab Middle East”, Center on Terrorism and Counterterrorism at the Foreign Policy Research Institute, November 2009. KAPAN, İsmail, “Irak’ı Kim Yönetiyor?”, Akademik Perspektif, 28 Haziran 2016, http://akademikperspektif.com/2016/06/28/iraki-kim-yonetiyor/, (Erişim Tarihi: 24.05.2017). ORHAN, Duygu Dersan, “Syrian Crisis as a Proxy War: A New Cold War Started?”, Akademik Orta Doğu, 10(2), 2016, s. 91-104. ORHAN, Oytun, “The Shiite Militias in Syria and Political Solution”, ORSAM, 26, Haziran 2015, s. 1-16. POLLOCK, David-Ahmed Ali, “Assad’s Iraqi Lifeline: Naming, Shaming and Maiming It”, WINEP Policy Watch, 1843, 8 Eylül 2011. SİNKAYA, Bayram, “Suriye Krizi Çerçevesinde İran-PYD İlişkileri: Taktik Ortaklık”, Ortadoğu Analiz, Eylül-Ekim 2015, 7(20), s. 50-52. ŞEN, Gülriz, “İran ve ‘Arap Baharı’: Bağlam, Söylem ve Siyaset”, Ortadoğu Etütleri Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 3(2), s. 95-118. TEMİZER, Selen vd., “Suriye’de İran Destekli Milis Sayısı 18 Bine Ulaştı”, Anadolu Ajansı, 12 Mayıs 2016, http://aa.com.tr/tr/dunya/suriyede-iran-destekli-sii-milis-sayisi-18-bine-ulasti/570922, (Erişim Tarihi: 20.05.2017). WRIGHT, Robin-Peter Baker, “Iraq, Jordan See Threat from Iran”, Washington Post, 8 Aralık 2004. YILMAZ ŞAHİN, Türel, Uluslararası Politikada Ortadoğu, 3. Baskı, Barış Kitap, Ankara Nisan 2011. “۳ راه دیپلماتیک ایران برای مبارزه با رژیم صهیونیستی”, (Se (3) rahi diplomatiki irani berayi mübarezehi ba rejimi siyonisti)”, Farda News, https://bit.ly/2ra5hc1, (Erişim Tarihi: 27.04.2018). “جنگ بعدی رژیم صهیونیستی و حزب‌الله به چه شکل خواهد بود؟”, (“Cengi bağdi siyonisti ve hizbullahi be çe şekli hahed bud?)”, Fars Haber Ajansı, http://www.farsnews.com/13961120001342, (Erişim Tarihi: 27.04.2018).