Devlet Destekli Uluslararası Terörizm: İran ve PKK Terör Örgütü İlişkisi

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 253 - 293, 30.05.2022

Fatih Tümlü

Öz

Rejim sonrası İran, bir takım siyasi hedeflerini yerine getirmek adına terörü bir araç olarak kullanma cihetine gitmiştir. Politik hedefleri uğruna Ortadoğu coğrafyası başta olmak üzere komşu ülkelerdeki hem dini temelli hem de etnik temelli terör örgütlerine çeşitli şekillerde desteklerde bulunmuştur. Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanılan çatışmalar sonrası İran’ın bölgeye dikkat kesilmesi ve Azerbaycan sınırında yığınaklanma ve tatbikat faaliyetlerine girişmesinden yola çıkılarak uzun yıllardır pek çok alanda terör örgütlerine destek olan ve terörizmi kendi birtakım amaçları uğruna bir araç olarak kullanan İran’ın devlet destekli uluslararası terörizm bağlamında teröre olan desteği açıklanmış ve bu destek kapsamında PKK terör örgütü arasındaki ilişkileri ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Terörizm, Uluslararası Terörizm, İran Dış Politikası, Devlet Destekli Terörizm, iran, PKK

Kaynakça

• “Iğdır’da İranlı Ajan Operasyonu”, 29 Ağustos 2012, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/igdir-da-iranli-ajan-operasyonu-21328036 (Erişim Tarihi: 18.10.2021).
• “İran sınırında yakalanan PKK'nın sözde "Karayazı sorumlusu" tutuklandı”, 25.06.2021, https://www.yenisafak.com/gundem/iran-sinirinda-yakalanan-pkknin-sozde-karayazi-sorumlusu-tutuklandi-3649946 (Erişim Tarihi: 14.10.2021).
• “Türkiye'ye karşı kirli ittifak”, 09.08.2012, https://www.milliyet.com.tr/dunya/turkiyeye-karsi-kirli-ittifak-1578438, (Erişim Tarihi:18.10.2021).
• ALİZADA, Nazrin ve Mehmet Seyfettin Erol, “İran’ın Güney Azerbaycan Eksenli Azerbaycan Stratejisi”, ANKASAM, Bölgesel Araştırmalar Dergisi, May 2021, 5(1), s.346-379.
• ARI, Tayyar, Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika, Alfa Yayınları, İstanbul, 2001.
• ARIBOĞAN Deniz, Ülkü, Globalleşme Senaryosunun aktörleri (uluslararası ilişkilerde Güç Mücadelesi), Der Yayınları, İstanbul, 2001.
• BALCI, Çağatay, “İran, Pragmatizm ve PKK”, UPA, Uluslararası Politika Akademisi, 2012. http://politikaakademisi.org/2012/09/11/iran-pragmatizm-ve-pkk/ (Erişim Tarihi: 10.10.2021).
• BAŞEREN, Sertaç Hami, “Terörizm, Kavramsal Bir Değerlendirme ve Hukukî Mücadele Yaklaşımları”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, sayı 1, 1998.
• BAŞEREN, Sertaç Hami, “Terörizm: Kavramsal Bir Değerlendirme” Ümit Özdağ ve Osman Metin Öztürk Ed. Terörizm İncelemeleri: Teori, Örgütler, Olaylar, Asam Yayınları, No. 10, Ankara, 2000.
• BELLON, Timothy. E. “Military Responses to State-Sponsored Terrorism: Re-Thinking Deterrence And Coercion Theory”, Master's Thesis, Naval Postgraduate School Monterey, California, 1999.
• BYMAN, Daniel, “Deadly Connections States That Sponsor Terrorism”. New York: Cambridge University Press, 2005.
• CASSESE Antonio, “The International Community’s “Legal” Response to Terrorism”, International and Comparative Law Quarterly, 38, 1989.
• CEYLAN, Ali, K. “Devrim Sonrası İran’ın Teröre Verdiği Destek ve Türkiye’ye Yansımaları”, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, 2008.
• ÇELİK, Kadir Ertaç ve Mehmet Seyfettin Erol, “Kuşak-Yol Girişimi Bağlamında ABD’nin İran Politikasının Analizi”, ANKASAM, Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, Aralık 2019, 3(2), s.11-41.
• ÇETİN, Çetiner. “PKK ve İran safları sıkılaştırıyor ABD farkında mı?”, 04.03.2021, https://www.haberturk.com/yazarlar/cetiner-cetin/2993145-pkk-ve-iran-saflari-sikilastiriyor-abd-farkinda-mi (Erişim Tarihi: 15.10.2021).
• ÇETİNSAYA, Gökhan. “İran ve Terörizm”. Küresel Terör ve Türkiye (SEMPOZYUM), 29 MAYIS 2002, Stratejik Araştırma ve Etüt Merkezi (Sarem), 1(6), s.59-71.
• EKŞİ, Muharrem, “İran’ın Transnasyonel ve Teopolitik – Şiilik – Temelli Kamu Diplomasisi”, ANKASAM, Bölgesel Araştırmalar Dergisi, İran Özel Sayısı, 1(2), 2017, s.46-66.
• ERICKSON, Richard. J. Legitimate Use of Military Force against State-Sponsored International Terrorism, Alabama, Air University Press, 1989.
• GROGAN, Michael. S. “National Security Imperatives and The Neorealist State: Iran and Realpolitik”, Thesis, Naval Postgraduate School Monterey, 2000.
• GUNTER, Michael M., “Transnational Sources of Support for the Kurdish Insurgency in Turkey,” Conflict Quarterly, 11(2), 1991, s.7–29.
• HANCILAR, Özhan, PKK Terörizmi ve Türkiye’nin Uluslararası Hukuk Açısından Kuvvet Kullanma Hakkı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2011.
• HOFFMAN, Bruce, Inside Terrorism, New York: Colombia University Press, 1998.
• KEDİKLİ Umut, Devlet Destekli Terörizm Nedeniyle Devletin Uluslararası Sorumluluğu Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi,), Ankara, 2011.
• KIRCHNER Magdalena, Why States Rebel Understanding State Sponsorship of Terrorism, Heidelberg Üniversitesi İktisadi ve Sosyal Bilimler Fakültesi Siyaset Bilimi Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Heidelberg, 2014.
• KOLSUZ, Kürşat, “Mezhep ve Kimlik Bağlamında Ortadoğu’da İran’ın Güç ve Güvenlik Politikaları”, ANKASAM, Bölgesel Araştırmalar Dergisi, İran Özel Sayısı, 1(2), 2017, s.11-45.
• LUTZ, M. James, LUTZ, Brenda, Global Terrorism, Second edition, Routledge, 2 Park Square, Milton Park, Abingdon, Oxon, 2008.
• LIVINGSTONE, Neil. C. “Myth&Conspiracy in International Affairs: Terrorism, Conspiracy, Myth and Reality”, Fletcher Forum For World Affairs, 22. 1998.
• MANNI, Nathaniel, F. “Iran’s Proxies: State Sponsored Terrorism in the Middle East”, Global Security Studies, 3(3), 2012.
• ÖRGÜN, Faruk, Küresel Terör, Okumuş Adam Yayınları, İstanbul, 2001.
• ÖZCAN, Nihat Ali, PKK Tarihi, İdeolojisi ve Yöntemi, ASAM Yayınları, Ankara, 1999.
• ÖZCAN, Nihat Ali, “İran Sorununun Geleceği Senaryolar, Bölgesel Etkiler ve Türkiye’ye Öneriler”, TEPAV Ortadoğu Çalışmaları-1, 2006.
• ÖZKIZILCIK, Ömer, “İran Irak'ta PKK'ya neden kalkan oluyor?”, 16 Şubat 2021, https://www.trtworld.com/opinion/why-iran-is-shielding-the-pkk-in-iraq-44221 (Erişim Tarihi: 15.10.2021).
• REEVES, Jeremy R. “A New Typology For State-Sponsored Internatıonal Terrorism”, Thesis, Naval Postgraduate School Monterey, California, 2011.
• The Washington Institute, “Tactical Terrorism: Iran's Continued Challenge to the Secular Middle East”, 2003. https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/tactical-terrorism-irans-continued-challenge-to-the-secular-middle-east (Erişim Tarihi: 08.10.2021).
• SALİHİ, Emin, “Ortadoğu’da Oluşan Yeni Dengeler ve Şii Hilali Söylemi”, Bilge Strateji, 2(4), 2011.
• SCHAACK Beth V. “Finding the Tort of Terrorism in International Law,” Review of Litigation, 28(2), 2008, s.382-478.
• SCHMID, P. Alex ve JONGMAN Albert, “A Research Guide to Concepts, Theories, Data Bases and Literature”, Amsterdam: NorthHolland Publishing Company, 1984.
• SHAPIRA, Shimo, “The Origins of Hizballah”, Jerusalem Quarterly, 46, 1988, s.115-130.
• SINGH, K., R. “International Terrorism as an Instrument of State Policy” International Studies, 32(2), 1995, s.119-137.
• ŞAHİN, Mehmet, “İran Dış Politikasının Dini Retoriği”, Türel Yılmaz ve Mehmet Şahin Ed., Ortadoğu Siyaseti’nde İran, Ankara, Barış Kitap, 2011.
• TAŞDEMİR, Fatma. (2005). Uluslararası Terörizme Karşı Devletlerin Ülkeleri Dışında Münferiden Kuvvete Başvurma Yetkisi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara.
• TOPAL, Ahmet Hamdi, Uluslararası Hukukta Devlet Destekli Terörizme Karşı Kuvvet Kullanma, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara, 2004.
• U.S. Department of State, “Bureau of Counterterrorism State Sponsors of Terrorism”, https://www.state.gov/state-sponsors-of-terrorism/ (Erişim Tarihi:10.10.2021).
• U.S. Department of State, “Country Reports on Terrorism 2019: Iran”, https://www.state.gov/reports/country-reports-on-terrorism-2019/iran/ (Erişim Tarihi: 10.10.2021).
• ÜNAL, Bekir, “İran’ın Vekâlet Savaşı Stratejisi ve Suriye’deki Şii Milisler”, BİLGESAM Analiz/Ortadoğu, No:1304. 2015, http://www.bilgesam.org/Images/Dokumanlar/0-74-20160322481304.pdf (Erişim Tarihi: 28.09.2021).
• WHITTAKER, David. J. Terrorism Understanding the Global Threat. London: Person Education Limited, 2002.
• WILKINSON Paul. “Trends in International Terrorism and the American Response”, Lawrence Freedman, Christopher Hill, Adam Roberts, R. J. Vincent., Paul Wilkinson ve Philip Windsor, eds., Terrorism and International Order, The Royal Institute of International Affairs, Routledge, 1988. s.37-55.
• WILKINSON Paul, Terrorism versus Democracy The Liberal State Response, 3rd Edition, Routledge, 2011.
• YETİM, Mustafa, “İran-Hizbullah ilişkileri (1980-1995): Ulus-aşırılaşan şiddet” Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 10(18), 2018, s.29-42.
• ZAFER, Hamide, Ceza Hukukunda Terörizm, Beta Yayınları, İstanbul, 1998.