Öğretmen Adaylarında Güvengenliğin Yordayıcıları Olarak Temel Psikolojik İhtiyaçların Doyumu ve Bilinçli Farkındalık

Yıl 2021, Cilt: 12 Sayı: 1, 116 - 132, 28.06.2021

Saadet Zümbül , Yağmur Soylu

https://doi.org/10.51460/baebd.835204

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı, temel psikolojik ihtiyaçların doyumu (özerklik ihtiyacı, yeterlik ihtiyacı, ilişkili olma ihtiyacı) ve bilinçli farkındalık değişkenlerinin öğretmen adaylarının güvengenlik düzeylerini yordama güçlerini incelemektir. Araştırmanın örneklemini, 246’sı kadın ve 124’ü erkek olmak üzere 370 öğretmen adayı oluşturmuştur. Veri toplama araçları olarak Kendini Belirleme Ölçeği, İhtiyaç Doyumu Ölçeği, Bilinçli Farkındalık Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde Adımsal Regresyon Analizi uygulanmıştır. Bulgulara göre sırasıyla özerklik ihtiyacı doyumu, bilinçli farkındalık ve yeterlik ihtiyacı doyumu değişkenleri öğretmen adaylarının güvengenlik düzeylerini anlamlı şekilde yordamıştır. Bu üç değişkenin ortak etkilerinin ise güvenlik düzeylerine ilişkin varyansın % 50’sini açıkladığı tespit edilmiştir. Elde edilen bulgular literatür ışığında tartışılarak gelecekte yapılabilecek araştırmalar için öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Güvengenlik, Temel Psikolojik İhtiyaçlar, Bilinçli Farkındalık, Öğretmen Adayları

Satisfaction of Basic Psychological Needs and Mindfulness as Predictors of Assertiveness of Teacher Candidates

Öz

The aim of this research is to examine the predictive power of basic psychological needs satisfaction (the need for autonomy, the need for competence, the need to be relatedness) and the mindfulness variables in teacher candidates’ assertiveness levels. The sample of the study consisted of 370 teacher candidates, 246 of whom were women and 124 were men. Self-Determination Scale, Need Satisfaction Scale, Mindful Attention Awareness Scale and Personal Information Form were used as data collection tools. Stepwise regression analysis was used to analyze the data. According to the findings, the variables of autonomy need satisfaction, mindfulness and competence need satisfaction significantly predicted the assertiveness levels of teacher candidates. It has been determined that the common effects of these three variables explain 50% of the variance regarding assertiveness levels. The obtained findings were discussed in the light of the literature, and suggestions were presented for future research.

Anahtar Kelimeler

Assertiveness, Bacic Psychological Needs, Mindfulness, Teacher Candidates

Kaynakça

• Bacanlı, H., Çankaya-Cihangir, Z. (2003). İhtiyaç doyum ölçeği uyarlama çalışması. VII. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresine Sunulmuş Bildiri.
• Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and ıts role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84(4), 822–848 . Brown, K. W., Ryan, R. M. & Creswell, J. D. (2007) 'Mindfulness: Theoretical foundations and evidence for its salutary effects'. Psychological Inquiry, 18(4), 211-237. DOI: 10.1080/10478400701598298
• Can, A. (2014). Spss ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi. (2. Baskı) Ankara: Pegem Akademi.
• Carstensen, B. & Klusmann, U. (2020). Assertiveness and adaptation: Prospective teachers’ social competence development and its significance for occupational well-being. British Journal of Educational Psychology. 2-27. DOI:10.1111/bjep.12377
• Chang, J., Huang, C., & Lin, Y. (2015). Mindfulness, basic psychological needs fulfillment, and well-being. Journal of Happiness Studies, 16(5) DOI: 10.1007/s10902- 014-9551-2.
• Cihangir-Çankaya, Z. (2009a). Öğretmen adaylarında temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve iyi olma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(3), 691-711.
• Cihangir-Çankaya, Z. (2009b). Özerklik desteği, temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve öznel iyi olma: Öz-belirleme Kuramı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (31), 23-31.
• Corey, G. (2015). Psikolojik danışma kuram ve uygulamaları. (T. Ergene, Çev.) (8. Basım), Ankara: Mentis Yayıncılık.
• Costa, S., Ntoumanis, N. & Bartholomew, K.J. (2015). Predicting the brighter and darker sides of interpersonal relationships: Does psychological need thwarting matter? Motiv. Emot., 39, 11–24. DOI:10.1007/s11031-014-9427-0
• Cüceloğlu, D. (2014). İnsan insana. (50. Basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The “what” and “why” of goal pursuits: Human needs and the self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11, 227-268.
• Deci, E., & Ryan, R. (2013). The importance of autonomy for development and well-being. In B. Sokol, F. Grouzet, & U. Müller (Eds.), Self-regulation and autonomy: Social and developmental dimensions of human conduct (pp. 19-46). Cambridge: Cambridge University Press. DOI:10.1017/CBO9781139152198.005
• Dekeyser, M., Raes, F., Leijssen, M., Leysen, S., & Dewulf, D. (2008). Mindfulness skills and interpersonal behavior. Personality and Individual Differences, 44, 1235–1245. DOI:10.1016/j.paid.2007.11.018.
• Dorman, E. (2015). Building teachers' social-emotional competence through mindfulness practices. Curriculum and Teaching Dialogue, 17(1-2), 103-119.
• Erikson, E. H. (1980). Identity and life cycle. New York: W. W. Norton&Company,Inc.
• Evelein, F., Korthagen, F., & Brekelmans, M. (2008). Fulfillment of the basic psychological needs of student teachers during their first teaching experiences. Teaching and Teacher Education, 24, 1137–1148. DOI: 10.1016/j.tate.2007.09.001
• Germer, C. K., & Neff, K. D. (2013). Self-compassion in clinical practice. Journal Of Clinical Psychology: In Session, 69(8), 1-12. DOI: 10.1002/Jclp.22021.
• Jennings, P. A., & Greenberg, M. T. (2009). The prosocial classroom: Teacher social and emotional competence in relation to student and classroom outcomes. Review of Educational Research, 79, 491–525. DOI:10.3102/0034654308325693
• Jones, S. M., Bodie, G. D., & Hughes, S. D. (2019). The impact of mindfulness on empathy, active listening, and perceived provisions of emotional support. Communication Research, 46(6), 838–865. DOI:10.1177/0093650215626983
• Jones, S.M., & Hansen, W. (2015). The impact of mindfulness on supportive communication skills: Three exploratory studies. Mindfulness, 6, 1115–1128. DOI:10.1007/s12671-014-0362-7
• Kabat-Zinn, J. (2003). Mindfulness-based interventions in context: Past, present, and future. Clinical Psychology: Science and Practice, 10(2), 144-153. DOI:10.1093/clipsy/bpg016
• Keng, S. L., Smoski, M. J., & Robins, C. J. (2011). Effects of mindfulness on psychological health: a review of empirical studies. Clinical psychology review, 31(6), 1041–1056. DOI: 10.1016/j.cpr.2011.04.006
• Kermen, U. ve Sarı, T. (2014). Üniversite öğrencilerinde ihtiyaç doyumu ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 175-185.
• Klassen, R. M., Perry, N. E., & Frenzel, A. C. (2012). Teachers' relatedness with students: An underemphasized component of teachers' basic psychological needs. Journal of Educational Psychology, 104(1), 150–165. DOI:10.1037/a0026253
• Kocayörük, E. (2012). Öz-belirleme kuramı açısından ergenlerin anne baba algısı ile duyuşsal iyi oluşları arasındaki ilişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(37), 24-37.
• Neff, K. D. (2003). The development and validation of a scale to measure self compassion. Self and Identity, 2, 223- 250. DOI:10.1080/15298860390209035
• Ögel, K. (2015). Farkındalık (ayrımsama) ve kabullenme temelli terapiler bilişsel davranışçı psikoterapilerde üçüncü dalga (2. Baskı) Ankara: HYB Yayıncılık.
• Özdemir, Y ve Çok, F. (2011). Ergenlikte özerklik gelişimi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 152-164.
• Özyeşil, Z., Arslan, C., Kesici, Ş. ve Deniz, M. E. (2011). Bilinçli Farkındalık Ölçeği’ni Türkçe’ye uyarlama çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(160), 226-227.
• Parmaksız, İ. (2019). The Effect of Assertiveness Psychoeducation Program on Increasing the Assertiveness of University Students. Sakarya University Journal of Education, 9 (1), 21-32. DOI: 10.19126/suje.430095
• Rubin, K. H., & Rose-Krasnor, L. (1992). Interpersonal problem solving and social competence in children. In V. B. van Hasselt & M. Hersen (Eds.), Handbook of social development (pp. 283–323). Boston, MA: Springer US. DOI:10.1007/978-1-4899-0694-6_12
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Self-determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American Psychologist, 55(1), 68–78. DOI:10.1037/0003-066X.55.1.68
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2002). Overview of self-determination theory: An organismic dialectical perspective. In E. L. Deci & R. M. Ryan (Eds.), Handbook of self-determination research (pp. 3-33). Rochester, NY: University of Rochester Press.
• Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2017). Self-determination theory: Basic psychological needs in motivation, development, and wellness. New York: Guilford Publishing.
• Ryan, R., Huta, V. & Deci, E.L. (2008). Living well: a self-determination theory perspective on eudaimonia. J Happiness Stud 9, 139–170. DOI:10.1007/s10902-006-9023-4
• Santrock, J. W. (2014). Ergenlik-adolescence. (D. M. Siyez, Çev. Ed.) (14. Basım) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Schmidt, J., Klusmann, U., Lüdtke, O., Möller, J., & Kunter, M. (2017). What makes good and bad days for beginning teachers? A diary study on daily uplifts and hassles. Contemporary Educational Psychology, 48, 85–97.
• Soysal, A. Ş., Bodur, Ş. ve Hızlı, G. (2005). Şimdi ve burada terapisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 6(4), 274-280.
• Thomas, C. (2011). A review of the relationships between mindfulness, stress, coping styles and substance use among university student. (Unpublished PhD Thesis), Edith Cowan University, Australia.
• Toprak, H. (2014). Ergenlerde mutluluk ve yaşam doyumunun yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık ve psikolojik ihtiyaç doyumu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Uz-Baş, A. (2010). Sınıf-temelli bir sosyal beceri eğitimi programının ilköğretim dördüncü sınıf öğrencilerinin güvengenlik ve saldırganlık düzeyleri üzerindeki etkisi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 7(2), 731-747.
• Uz-Baş, A. (2012). Kişilerarası ilişkiler ve iletişimde güvengenlik. İçinde A. Kaya (Ed.), Kişilerarası ilişkiler ve etkili iletişim. (s.174-194). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Vansteenkiste, M., Ryan, R.M. & Soenens, B. (2020). Basic psychological need theory: Advancements, critical themes, and future directions. Motiv Emot 44, 1–31. DOI:10.1007/s11031-019-09818-1
• Voltan, N. (1980). Grupla atılganlık eğitiminin bireyin atılganlık düzeyine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Voltan-Acar, N., Arıcıoğlu, A., Gültekin, F. ve Gençtanırım, D. (2008). Üniversite öğrencilerinin güvengenlik düzeylerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35, 342-350.
• Voltan-Acar, N. ve Öğretmen, T. (2007). Kendini Belirleme (Güvengenlik) Ölçeği geliştirme çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(27), 67-78.
• Weinstein, N., Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2009). A multi-method examination of the effects of mindfulness on stress attribution, coping, and emotional well-being. Journal of Research in Personality, 43(3), 374–385. DOI: 10.1016/j.jrp.2008.12.008
• Weinstein, N., & DeHaan, C. R. (2014). On the mutuality of human motivation and relationships. In N. Weinstein (Ed.), Human motivation and interpersonal relationships: Theory, research, and applications (pp. 8-25). Springer, Dordrecht. DOI: 10.1007/978-94-017-8542-6
• Zhukov, M. (2020). Assertiveness training therapy to adolescence development. International Journal of Science and Society, 2(3), 50-58. DOI: 10.200609/ijsoc.v2i3.126