Ergenlerde İyi Oluşun Yordanmasında Bilişsel Esneklik ve Öz-Şefkatin Rolü

Yıl 2022, Cilt: 13 Sayı: 1, 646 - 662, 28.06.2022

Nursel Topkaya , Zeynep Köksal , Sefa Bayram

https://doi.org/10.51460/baebd.1084576

Cited By: 5

Öz

Bu araştırmanın amacı ergenlerde bilişsel esneklik ve öz şefkatin iyi oluş toplam puan ve iyi oluşun alt boyutları olan bağlılık, kararlılık, iyimserlik, ilişkililik ve mutluluğu yordama gücünü incelemektir. Bunun yanında araştırma kapsamında iyi oluş toplam puan ve iyi oluşun alt boyutları olan bağlılık, kararlılık, iyimserlik, ilişkililik ve mutluluğun cinsiyete göre farklılaşıp farklılaşmadığı da araştırmaktır. Araştırmanın katılımcılarını Orta Karadeniz Bölümü’nde bir il merkezinde Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı liselerde öğrenim gören 822’si kız 291’i erkek olmak üzere toplamda 1013 (M = 15. 36 Ss. = 1.29) ergen oluşturmuştur. Veri toplama araçları olarak Kişisel Bilgi Formu, Bilişsel Esneklik Ölçeği, Ergenler için Beş Faktörlü İyi oluş Ölçeği ve Öz-Şefkat Ölçeği Kısa Formu kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre bilişsel esneklik puanı yüksek olan ergenlerin iyi oluş, bağlılık, kararlılık, iyimserlik, ilişkililik ve mutluluk düzeyleri de yüksektir. Aynı zamanda öz şefkat düzeyleri yüksek olan ergenlerin iyi oluş, iyimserlik, ilişkililik ve mutluluk puanları da yüksektir. Ayrıca araştırmada erkek ergenlerin iyi oluş toplam puan, bağlılık, iyimserlik ve mutluluk puan ortalamalarının kız ergenlerden anlamlı bir şekilde daha yüksektir. Okul psikolojik danışmanları tarafından iyi oluşu artırmaya dönük geliştirilecek ve uygulanacak psiko-eğitim programlarında ve yapılacak diğer çalışmalarda ergenlerin bilişsel esnekliklerini ve öz-şefkatlerini artırmaya odaklanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Bilişsel esneklik, Öz-Şefkat, İyi Oluş, Ergenler

Destekleyen Kurum

Bu araştırma Tübitak tarafından desteklenmiştir.

Proje Numarası

2209-A

Kaynakça

• Akbıyık, D. İ., Arapaslan, B., & Yardımcı, Y. (2020). Meme kanseri hastalarında psikodrama gruplarının özşefkat ve distres üzerine etkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 21(2), 173-179.
• Asıcı, E., & İkiz, F. (2015). Mutluluğa giden bir yol: Bilişsel esneklik. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(35), 191-211.
• Bayar, Ö., & Dost, M. T. (2018). Üniversite öğrencilerinde öz-şefkatin yordayıcıları olarak bağlanma tarzı ve algılanan sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(3), 689-704.
• Bilgiç, R., & Bilgin, M. (2016). Ergenlerin cinsiyet ve öğrenim kademesi düzeylerine göre bilişsel esneklik düzeyleri ile karar stratejileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(2), 39-55.
• Bilgin, M. (2009). Developing a cognitive flexibility scale: Validity and reliability studies. Social Behavior and Personality: An International Journal, 37(3), 343-353.
• Bilgin, M. (2017). Ergenlerin beş faktör kişilik özelliği ile bilişsel esneklik ilişkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62), 945-954.
• Bolt, O., Jones, F., Rudaz, M., Ledermann, T., & Irons, C. (2019). Self-compassion and compassion towards one's partner mediate the negative association between ınsecure attachment and relationship quality. Journal of Relationships Research, 10, E20. doi:10.1017/jrr.2019.17
• Buldu, E., Özer, A., & Çalışkan, G. (2021). Türkiye’de okul öncesinde kaynaştırma eğitimine ilişkin paydaş görüşlerinin incelenmesi: Bir derleme çalışması. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 5(2), 649-673.
• Büyüköztürk, Ş. (2014). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (18. baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Canbay, M. (2010). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri ile sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Conway, C., & MacLeod, A. (2002). Well-being: Its importance in clinical practice and research. Clinical Psychology, 16, 26-29.
• Çukurova, I. (2021). A comparison of psychological well-being of children with chronic illnesses and their healthy peers through children's drawing. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi.). TED Üniversitesi, Ankara.
• Demirci, İ., & Akın, A. (2015). Ruh sağlığı sürekliliği kısa formu’nun geçerliği ve güvenirliği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 48(1), 49-64.
• Dennis, J. P., & Vander Wal, J. S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy and Research, 34, 241–253.
• Diener, E. (2006). Guidelines for national indicators of subjective well-being and ill-being. Journal of Happiness Studies: An Interdisciplinary Forum on Subjective Well-Being, 7, 397-404.
• Doğan-Laçin, B. G. ve Yalçın, İ. (2019). Üniversite öğrencilerinde öz-yeterlilik ve stresle başa çıkma stratejilerinin bilişsel esnekliği yordama düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(2), 358-371. doi: 10.16986/HUJE.2018037424
• Field, A. (2013). Discovering statistics using IBM SPSS statistics. London: Sage.
• Fu, F., & Chow, A. (2017). Traumatic exposure and psychological well-being: The moderating role of cognitive flexibility. Journal of Loss and Trauma, 22(1), 24-35.
• George, D., & Mallery, P. (2016). Frequencies. İçinde IBM SPSS Statistics 23 Step by Step (ss. 115-125). Routledge.
• Grob, A., Little, T. D., Wanner, B., & Wearing, A. J. (1996). Adolescents' well-being and perceived control across 14 sociocultural contexts. Journal of Personality and Social Psychology, 71(4), 785-795.
• Hollis-Walker, L., & Colosimo, K. (2011). Mindfulness, self-compassion, and happiness in non-meditators: A theoretical and empirical examination. Personality and Individual differences, 50(2), 222-227.
• Homan, K. J. (2016). Self-compassion and psychological well-being in older adults. Journal of Adult Development, 23(2), 111-119.
• Huppert, F. A. (2009). Psychological well‐being: Evidence regarding its causes and consequences. Applied psychology: Health and well‐being, 1(2), 137-164.
• İmiroğlu, A., Demir, R., & Murat, M. (2021). Psikolojik iyi oluşun yordayıcıları olarak bilişsel esneklik, bilinçli farkındalık ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 20(80), 2037-2057.
• Jin, L., & Wang, C. D. (2018). International students’ attachment and psychological well-being: the mediation role of mental toughness. Counselling Psychology Quarterly, 31(1), 59-78.
• Kashdan, T. B., & Rottenberg, J. (2010). Psychological flexibility as a fundamental aspect of health. Clinical Psychology Review, 30(7), 865-878.
• Kaya, A., Balay, R., & Göçen, A. (2012). The level of teachers’ knowing, application and training need on alternative assessment and evaluation techniques. Journal of Human Sciences, 9(2), 1229-1259.
• Keller, K. H., Mollen, D., & Rosen, L. H. (2015). Spiritual maturity as a moderator of the relationship between Christian fundamentalism and shame. Journal of Psychology and Theology, 43(1), 34-46.
• Kern, M. L., Waters, L. E., Adler, A., & White, M. A. (2015). A multidimensional approach to measuring well-being in students: Application of the PERMA framework. The journal of positive psychology, 10(3), 262-271.
• Keyes, C. L., Shmotkin, D., & Ryff, C. D. (2002). Optimizing well-being: the empirical encounter of two traditions. Journal of personality and social psychology, 82(6), 1007.
• Küçük, M. (2020). Yetişkinlerin öz şefkat, bağlanma stilleri ve psikolojik iyi oluş özelliklerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul.
• Leung, R. C., & Zakzanis, K. K. (2014). Cognitive flexibility in autism spectrum disorders: A quantitative review. Journal of Autism Development Disorder, 44, 2628–2645.
• Moreira, H., Carona, C., Silva, N., Nunes, J., & Canavarro, M. C. (2016). Exploring the link between maternal attachment‐related anxiety and avoidance and mindful parenting: The mediating role of self‐compassion. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 89(4), 369-384.
• Moreira, P., Inman, R. A., & Cunha, D. (2019). The resistance to change scale: Assessing dimensionality and associations with personality and wellbeing in adolescents. Journal of Personality Assessment, 102(5), 604-615. doi: 10.1080/00223891.2019.1676761.
• Neff, K. D. (2003). The development and validation of a scale to measure self-compassion. Self and Identity, 2, 223–250.
• Neff, K. D., & Beretvas, S. N. (2013). The role of self-compassion in romantic relationships. Self and Identity, 12(1), 78-98.
• Neff, K. D., & Vonk, R. (2009). Self‐compassion versus global self‐esteem: Two different ways of relating to oneself. Journal of Personality, 77(1), 23-50.
• Neff, K. D., Kirkpatrick, K. L., & Rude, S. S. (2007). Self-compassion and adaptive psychological functioning. Journal of Research in Personality, 41(1), 139-154.
• Neff, K. D., Rude, S. S., & Kirkpatrick, K. L. (2007). An examination of self-compassion in relation to positive psychological functioning and personality traits. Journal of Research in Personality, 41, 908–916. doi:10.1016/j.jrp.2006.08.002
• Norvilitis, J. M., & Reid, H. M. (2012). Predictors of academic and social success and psychological well-being in college students. Education Research International,2012(3), 127–135.
• Raque-Bogdan, T. L., Ericson, S. K., Jackson, J., Martin, H. M., & Bryan, N. A. (2011). Attachment and mental and physical health: self-compassion and mattering as mediators. Journal of Counseling Psychology, 58(2), 272.
• Reker, G. T. (1997). Personal meaning, optimism, and choice: Existential predictors of depression in community and institutional elderly. The Gerontologist, 37(6), 709-716.
• Roothman, B., Kirsten, D. K., & Wissing, M. P. (2003). Gender differences in aspects of psychological well-being. South African Journal of Psychology, 33(4), 212-218.
• Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological well-being. Journal of personality and social psychology, 57(6), 1069.
• Ryff, C. D., & Singer, B. H. (2008). Know thyself and become what you are: A eudaimonic approach to psychological well-being. Journal of Happiness Studies,9(1), 13–39.
• Sagone, E., & De Caroli, M. E. (2014). Relationships between psychological well-being and resilience in middle and late adolescents. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 141, 881-887.
• Sapmaz, F., & Doğan, T. (2013). Bilişsel esnekliğin değerlendirilmesi: Bilişsel Esneklik Envanteri Türkçe versiyonunun geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(1), 143-161.
• Sarı, T., & Çakır, G. (2016). Mutluluk korkusu ile öznel ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(25), 222-229.
• Saricaoğlu, H., & Arslan, C. (2013). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi olma düzeylerinin kişilik özellikleri ve öz-anlayış açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2087-2104.
• Satan, A. A. (2014). Dini inanç ve bilişsel esneklik düzeylerinin öznel iyi oluş düzeyine olan etkisi. 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(7), 56-74.
• Sayın Çakar, Y., & Altun, F. (2021). Ergenlerin öznel iyi oluş düzeylerinin ebeveyn çatışması, öz-yeterlik ve demografik değişkenler açısından incelenmesi. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 17(2), 253-270.
• Söner, O., & Yılmaz, O. (2018). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ve psikolojik iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişki. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(13), 59-73.
• Sun, X., Chan, D. W., & Chan, L. K. (2016). Self-compassion and psychological well-being among adolescents in Hong Kong: Exploring gender differences. Personality and Individual Differences, 101, 288-292.
• Şahin, N. (2014). Ergenlik problemleri ve baş etme yöntemleri ile internet bağımlılığı arasındaki ilişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Terzi, H. (2015). The Interplay between self compassion, attachment security & relational attributions on marital functioning. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ortadoğu Teknik üniversitesi, Ankara.
• Tomás, J. M., Gutiérrez, M., Pastor, A. M., & Sancho, P. (2020). Perceived social support, school adaptation and adolescents’ subjective well-being. Child Indicators Research, 1-21.
• Topham, P., & Moller, N. (2011). New students' psychological well-being and its relation to first year academic performance in a UK university. Counselling and Psychotherapy Research, 11(3), 196-203.
• Twenge, J. M., & Campbell, W. K. (2019). Media use is linked to lower psychological well-being: Evidence from three datasets. Psychiatric Quarterly, 90(2), 311-331.
• Visani, D., Albieri, E., Offidani, E., Ottolini, F., Tomba, E., & Ruini, C. (2011). Gender differences in psychological well-being and distress during adolescence. In The human pursuit of well-being (pp. 65-70). Springer, Dordrecht.
• Wei, M., Liao, K. Y. H., Ku, T. Y., & Shaffer, P. A. (2011). Attachment, self‐compassion, empathy, and subjective well‐being among college students and community adults. Journal of personality, 79(1), 191-221.
• Yıldırım, M. & Sarı, T. (2018). Öz-Şefkat Ölçeği Kısa Formu’nun Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(4), 2502-2517.