ANKARA ELÇİSİ RAUF FİCO’NUN GÜNLÜKLERİ IŞIĞINDA KRALLIK İLANI ÖNCESİ TÜRKİYE-ARNAVUTLUK İLİŞKİLERİNE ATATÜRK’ÜN YAKLAŞIMI

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 2, 341 - 366, 30.12.2018

Halil Özcan

https://doi.org/10.30903/Balkan.504201

Cited By: 1

Öz

Arnavutluk Ankara Orta Elçisi Rauf
Fico’nun günlükleri, bize bugüne kadar literatürde rastlanmayan birçok faydalı
bilgi vermektedir. Çalışmanın amacı, Atatürk’ün, Arnavutluk-Türkiye ve
Arnavutluk-İtalya ilişkileri hakkındaki görüşlerini ve Ankara’daki Arnavutluk
elçisine verdiği Arnavutluk’un İtalya’nın bağımlılığına nasıl girmeyeceği
konusundaki önerilerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu araştırma Ankara’nın
Arnavutluk Orta Elçisi Fico’nun günlükleri üzerine kurulmuştur. Çalışma, iki
bağımsız ülke arasındaki ilişkileri incelemekten ziyade, Arnavutluk’un Türkiye
ile ilişkilerinde İtalya’nın etkisi ile sınırlandırılmıştır. Resmî eğitimini Osmanlı İmparatorluğunda
tamamlayan ve kaymakamlık gibi önemli mülkî (bürokratik) görevlerde bulunan,
Arnavutluk’un bağımsızlığını kazanmasından sonra Arnavutluk Hükümeti’nde önemli
bir diplomat olarak görev alan Fico’nun günlükleri, 1925-1928 yılları arasında
Cumhuriyet rejiminin devam ettiği Arnavutluk’un Türkiye ile ve aynı zamanda
İtalya ile olan ilişkileri hakkında oldukça fazla bilgi vermektedir. Fico’nun günlükleri, Türkiye ve
Arnavutluk’un yakın ilişkileri hakkında ve 1928 yılında Arnavutluk Kralı Ahmet
Zogu’nun ilan ettiği Cumhuriyet rejimini yıkmasına kadar, Mustafa Kemal
Atatürk’ün bu ilişkiye verdiği önem hakkında da bilgiler vermektedir. Fico’nun
günlükleri, İstanbul’daki Ortodoks Arnavutların sorunları, Kosova’daki
Arnavutların durumu, Çamerya Arnavutlarının mübadelesi, Türkiye’nin reformları,
Atatürk’e İzmir suikastı girişimi ve Nutuk’un yazımı ana temalarıyla ilgili
zengin bilgiler içermektedir. Unutulmamalıdır ki, bu çalışmanın kapsamı,
Ankara’da bulunan Arnavut diplomat Fico aracılığı ile İtalya’nın
bağımlılığından kurtulması için Arnavutluk Hükümetine Atatürk’ün yaptığı
öneriler ve İtalya’nın Arnavutluk, Türkiye üzerindeki tutumu ile ilgili
öngörülerle sınırlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Arnavutluk, Rauf Fico, Günlük, Bağımlılık

THE APPROACH OF ATATÜRK TO RELATIONS BETWEEN TURKEY AND ALBANIA BEFORE THE PROCLAMATION OF MONARCHY, IN THE LIGHT OF THE DIARIES OF RAUF FICO, THE MINISTER PLENIPOTENTIARY OF ANKARA

Öz

The diaries of Rauf
Fico, Albanian Minister Plenipotentiary to Ankara, gives a lot of useful
information about Albania-Turkey relations that had not been stumbled across in
the literature until today. The aim of this study is to point out Atatürk’s
views on relations between Albania and Turkey, Albania and Italy, as well as
his suggestions to Albanian envoy in Ankara about how to overcome the Albanian
dependency on Italy. The research is based on the diaries of Fico, Albanian
Minister Plenipotentiary to Ankara. The study is limited with focusing on the
Italian factor in Albania’s relations with Turkey rather than examining all
aspects of the relationship between the two independent countries. Fico had had formal
education in the Ottoman Empire and occupied bureaucratic posts such as being
provincial governor and following independence of Albania started to work for
Albanian government as an important diplomat. Therefore, his diaries provide us
a plenty of information on the question of Albania’s relations with Turkey as
well as with Italy, particularly between 1925 and 1928 during which there had
been a Republican regime in Albania. In fact, Fico’s
diaries give perfect information about close relations between Turkey and
Albania and the importance given by Mustafa Kemal Atatürk on these relations at
bilateral level, at least until the destruction of the Republican regime by
Ahmet Zogu who would proclaim himself as the King of Albania in 1928. The
content of the Fico’s diaries are very rich in a way that they consist problems
of Orthodox Albanians in Istanbul, positions of Albanians in Kosovo, the
exchange of Albanian Chams, reforms in Turkey, assassination attempt to Atatürk
in İzmir and main themes in Nutuk. It should be kept in mind that the scope of
this study is confined, first, to suggestions of Ataturk to the Albanian
government regarding getting rid of dependency on Italy, and second, to his
foresight about Italy’s position towards Albania and Turkey.In this respect,
the Fico’s diaries give invaluable information on all these subjects elaborated
in this paper.    

Anahtar Kelimeler

Turkey, Albania, Rauf Fico, Diary, Dependency

Kaynakça

• Rauf Fico’nun Günlükleri
• 11 Nisan 1925, 16 Nisan 1925, 8 Nisan 1925, 20 Nisan 1925, 23 Mayıs 1925, 24 Haziran 1925, 28 Temmuz 1925, 4 Ocak 1926, 5 Ocak 1926, 13 Ocak 1926, 15 Ocak 1926, 16 Ocak 1926, 7 Şubat 1926, 9 Şubat 1926, 12 Şubat 1926, 13 Şubat 1926, 14 Şubat 1926, 13 Mart 1926, 19 Nisan 1926, 19 Nisan 1926, 20 Nisan 1926, 20 Ağustos 1928, 15 Şubat 1926, 22 Şubat 1921, 23 Şubat 1926, 7 Mart 1926, 9 Mart 1926, 10 Mart 1926, 13 Mart 1926, 24 Şubat 1927, 1 Mart 1927, 24 Mart 1927, 28 Nisan 1927, 29 Nisan 1927, 29 Ekim 1927, 1 Kasım1927, 20 Şubat 1928.
• Gazeteler
• Cumhuriyet, 4 Mayıs 1925.
• Tanin, 28 Mart 1925.
• Hâkimiyet-i Milliye, 30 Nisan 1927.
• Kitap ve Makaleler
• Atatürk’ün Bütün Eserleri (1925-1927), Cilt: 18, Kaynak Yayınları, İstanbul 2006.
• SHQYRI, Hysı, Rauf Fico Shtetar Dhe Dıplomat I Shquar (Monografi), Tiranë 2007.
• KILIÇ, Sezen, “Musul Sorunu ve Lozan”, http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-71/musul-sorunu-ve-lozan, (18.08.2018).
• KISIKLI, Emine, “Yeni Gelişmelerin Işığında Geçmişten Günümüze Musul Meselesi,” Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S. 24, Kasım 1999-2003, ss. 487-526.
• KOCATÜRK, Utkan, Kaynakçalı Atatürk Günlüğü (Doğumundan Ölümüne Kadar), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2007.
• ÖZCAN, Halil, Atatürk Dönemi Türkiye-Arnavutluk İlişkileri (1920-1938), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2011.
• ________, “Lozan Konferansı Tutanakları ve Arnavutluk’un Atina Büyükelçiliği Raporları Temelinde Mübadelede Yunanistan’daki Müslüman Arnavutların Durumu”, Hacettepe Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi (CTAD), Ankara, Yıl: 13, Sayı: 25, Bahar 2017, ss. 50-79.
• ________, “TBMM Hükûmeti ile Arnavutluk Hükûmeti Arasında İmzalanan Gizli Anlaşmanın Sebep ve Sonuçları”, İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, Ekim 2017, ss. 119-157.
• ÖZLER, A. Baha, “Yakın Tarihimizin Gizli Kalmış Tarafları: Atatürk’ün Arnavutluk Hakkında Siyasî Bir Kehaneti”, Tarih Dünyası Dergisi, Sayı: 35, 26 Kasım 1952, ss. 1411-1414.
• SOYAK, Hasan Rıza, Atatürk’ten Hatıralar, Yapı Kredi Yayınları, 3. Baskı, İstanbul 2006.
• ŞİMŞİR, Bilâl N., Atatürk ve Yabancı Devlet Başkanları, C. I, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1993.
• TOSUN, Hüseyin, “Montrö Boğazlar Sözleşmesi (Boğazlar Sorununda Son Aşama)”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 13, 1994, ss. 88-112.
• TÜRKEŞ, Mustafa, “Atatürk Döneminde Türkiye’nin Dış Politikaları (1923-1938)”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi, Uluslararası Atatürk ve Modern Türkiye Konferansı, 22-23 Ekim 1998, Ankara, ss. 129-142.
• ________, “The Balkan Pact and Its Immediate Implications for the Balkan States, 1930-1934”, Middle Eastern Studies, 30/1, 1994, pp. 123-144.
• YEL, Selma, Değişen Dünya Şartlarında Karadeniz ve Boğazlar Meselesi (1923-2008), Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara 2009.
• Yunus Nadi, “Arnavutluk Meselesi”, Cumhuriyet Gazetesi, 16 Ocak 1927.