YALVAÇ YÖRESİ (ISPARTA) CEVİZ TİPLERİNİN SELEKSİYON YOLU İLE ISLAHI

Yıl 2005, Cilt: 34 Sayı: 1, 63 - 72, 01.03.2005

Fatma Akinci Yıldırım Mehmet Ali Koyuncu , Fatma Koyuncu Adnan N. Yıldırım Özgür Çağatay

Öz

Yalvaç yöresi (Isparta) cevizlerinin seleksiyon yolu ile ıslahı amacıyla yürütülen bu
çalışmada; 2000 ve 2001 yıllarında, yaklaşık 5.000 adet doğal ceviz ağacı içerisinden
toplam 150 tip, üstün meyve özellikleri ve verimlilik bakımından incelenmiştir. 2002
yılında, değerlendirmeler sonucunda 36 tipten yeniden meyve örnekleri alınmıştır.
Ceviz tiplerinin seçilmesinde, hem kabuklu hem de iç ceviz için ayrı ayrı tartılı derecelendirme
yöntemi kullanılmıştır. Tartılı derecelendirme puanına göre ümitvar seçilen
10 tipin meyve ağırlığı 7.82–11.04 g, iç ağırlığı 4.04–5.75 g, randımanı %46.98–55.61
ve kabuk kalınlığı 0.98–1.55 mm arasında değişmiştir. Meyvelerin hepsi irilik bakı-
mından ekstra sınıfta yer almış olup, iç renkleri açık ve çok açık olarak saptanmıştır.
Ümitvar tiplerin protein, yağ, nem ve kül oranları sırasıyla %12.47–21.88, %63.09–
70.01, %3.04–5.37 ve %1.11–2.73 arasında bulunmuştur. Yan dallarda dişi çiçeklenme
oranları ise %10–80 arasında değişmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ceviz (Juglans regia L.), Seleksiyon, Meyve Özellikleri

Kaynakça

• Akça, Y., 1993. Gürün Cevizlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerine Araş- tırmalar (Doktora Tezi). Y.Y.Ü Fen Bil. Enst., Van.
• ___________, 2001. Türkiye Ceviz Yetiştiri- ciliğine Genel Bakış. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu, 5–8 Eylül, Tokat, s: 298–307.
• ___________, S. Keskin and C. Celep. 2001. A Study on The Selection of Superior Walnut Types with Lateral Bud Fruitfulness and Maximum of Nuts Per Cluster Proc. Iv Int. Walnut Symp. Acta. Hort. No: 544 pp: 125-128.
• Anonymous, 1983. Dry Fruit (Nuts), Un-Ece Standartds. Economic Commission For Europe, Agri, WP. 35, United Nations.
• Anonim, 1991. T.S.E. Kabuklu Ceviz Standardı. TS 1275, Ankara.
• ______, 2004a. Statical Database. FAO, www. fao.org.
• ______, 2004b. Isparta Tarım İl Müdürlüğü İstatistik Kayıtları.
• Aşkın, M.A. ve A. Gün, 1995. Çameli ve Bozkurt Cevizlerinin (Juglans regia L.) Seleksiyon Yolu ile Islahı Üzerinde Araş- tırmalar. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitki- leri Kong. I. Cilt, Adana, s: 461–463.
• Beyhan, Ö., 1993. Darende Cevizlerinin (J. regia L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üze- rinde Araştırmalar (Doktora Tezi). YYÜ, Fen Bil. Enst., Van.
• Güven, M.F. ve M. Güleryüz, 2001. Niğde İli ve İlçeleri Ceviz (J. regia L.) Populasyonun Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu, 5–8 Eylül, Tokat, s:37.
• Çelebioğlu, G., 1985. Ceviz Yetiştiriciliği. Bursa Teknik Ziraat Müdürlüğü Yayınla- rı Yayın No: 1.
• Kaşka, N., 2001. Türkiye’de Ceviz ile İlgili Araştırmaların Değerlendirilmesi ve Ge- leceğe Bakış. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu, Tokat, s: 1–11.
• Koyuncu, M.A. ve M.A. Aşkın, 1995. Bitlis İli Ümitvar Ceviz Tiplerinin Bazı Bileşim Maddelerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bit- kileri Kongresi, Adana, s:475–478.
• ____________, ve O. Görgün, 2003. Ağla- sun (Burdur) Yöresi Cevizlerinin Ön Seleksiyonu. Türkiye IV. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 8–12 Eylül, Antalya s: 298–300.
• Kurtaslan, T. ve K. Esengül, 2001. Dünyada ve Türkiye’de Cevizin Ekonomik Önemi. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu, To- kat, s:274–281.
• Oğuz, H.İ., 1998. Ermenek Yöresi Cevizle- rinin (J. regia L.) Seleksiyon Yolu İle Is- lahı Üzerinde Araştırmalar (Doktora Te- zi). YYÜ. Fen Bil. Enst., Van.
• Ölez, H., 1971. Marmara Bölgesi Cevizleri- nin (J. regia L.) Seleksiyon Yoluyla Isla- hı Üzerinde Araştırmalar. Yalova Bahçe Kült. Araş. ve Eğ. Merkezi Dergisi 4:1-4.
• Özbek, S., 1978. Genel Meyvecilik. Çuku- rova Üni. Ziraat Fakültesi Yayınları, A- dana.
• Özkan, Y., 1993. Tokat Merkez İlçe Ceviz- lerinin (J regia L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi). YYÜ. Fen Bil. Enst., Van.
• Özkan, G., 2002. Yenişarbademli (Isparta) Yöresindeki Ceviz Tiplerinin (J. regia L.) Seleksiyonu (Yüksek Lisans Tezi). SDÜ Fen Bil. Enst., Isparta. Pandele, Characterization of the Principal Varieties and Types of The Walnut. Almond, and Hazel in Rumania and De- termination of the General Metabolic Correlations Specific to Nuts Plant Breeding Abst.38(49:871).
• Serdar, Ü., T. Demir ve N. Beyhan, 2001. Camili Yöresinde (Artvin-Borkça) Ceviz Seleksiyonu. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu 5-8 Eylül Tokat, s:39-45.
• Sharma O.C., and S.D. Sharma, 2001. Cor- relation Between Nut and Kernel Charac- ters of Persian Walnut Seedling Trees of Garsa Valley in Kullu District of Hi- machal Pradesh Proc. Iv Int. Walnut Symp. Acta. Hort. No: 544 pp: 129-132.
• Şahin, İ. ve H. Akbaş, 2001. Farklı Yöre ve Çeşitlerden Teknolojik Özelliklerinin Araştırılması. Türkiye I. Ulusal Ceviz Kongresi, Tokat, s: 104-114. Cevizlerin
• hı Üzerinde Araştırmalar (Doktora Tezi).
• YYÜ, Fen Bil. Ens., Van.
• Çizelge EK-1. Yalvaç ve yöresinde ümitvar bulunan ceviz tiplerinin tartılı derecelendirme puanları.
• Suppl. Table 1. Scores of weighted ranked of selected walnut types from Yalvaç region. Kabuklu puan Scores of nut 2002 İç puan
• Scores of kernel 2002 Type no 2001 Ortalama Average 127 114 115 114 129 99 123 119 127 124 Ortalama Average 143 131 135 131 131 144 128 125 119 133 32 ÖZG 51 141 106 158 108 270 245 249 245 260 243 251 244 245 257
• Çizelge EK–2. Yalvaç ve yöresinde ümitvar bulunan ceviz tiplerinin 2001 ve2002 yılları fiziksel özellikleri.
• Suppl. Table 2. Nut traits of selected walnut types from Yalvaç region in 2001 and 2002 years.
• Çizelge EK–2 devamı. Yalvaç ve yöresinde ümitvar bulunan ceviz tiplerinin 2001 ve2002 yılları
• fiziksel özellikleri.
• Suppl. Table 2. Nut traits of selected walnut types from Yalvaç region in 2001 and 2002 years. Sütur çapı (mm)
• Suture diameter Face to face Nut length Tip no Type no 2001 31.77±0.49 32.31±0.45 33.26±0.42 24.92±0.30 26.64±0.41 31.61±0.80 31.59±0.34 28.89±0.36 31.54±0.32 26.64±0.32 28.11±0.22 30.52±0.23 32.14±0.48 33.98±0.48 35.41±1.12 32 ÖZG 51