CEVİZLERDE TERMİNAL VE LATERAL SÜRGÜNLER ÜZERİNDE OLUŞAN MEYVELERİN POMOLOJİK OLARAK KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2005, Cilt: 34 Sayı: 1, 91 - 100, 01.03.2005

Fikri Balta Ferhad Muradoğlu Kenan Yıldız

Öz

Bu araştırmada, Bitlis (Ahlat) yöresinden selekte edilen dokuz ve Hakkari yöresinden
selekte edilen dokuz ceviz genotipi olmak üzere toplam onsekiz genotipte, terminal
(tepe) ve lateral (yan) dallarda oluşan meyveler, bazı özellikleri yönünden karşı-
laştırılmıştır. Her bir genotipin tepe ve yan dallarından ayrı ayrı hasat edilen ceviz
örneklerinde, iki yıl süreyle meyve boyutları, meyve ağırlıkları, iç ağırlıkları ve kabuk
kalınlıkları istatistiksel olarak mukayese edilmiştir. Ahlat yöresi ceviz
seleksiyonlarında tepe ve yan sürgünlerde ortalama olarak sırasıyla 36.29-35.91 mm
meyve uzunluğu, 31.04-31.84 mm meyve eni, 31.98-31.63 mm meyve boyu, 10.86-10.65
g meyve ağırlığı, 5.02-4.76 g iç ağırlığı ve 1.52-1.53 mm kabuk kalınlığı belirlenirken,
Hakkari yöresi ceviz seleksiyonlarında tepe ve yan sürgünlerde ortalama olarak sırasıyla
35.56-35.43 mm meyve uzunluğu, 31.02-31.20 mm meyve eni, 30.62-30.38 mm
meyve boyu, 10.15-10.34 g meyve ağırlığı, 4.66-4.84 g iç ağırlığı ve 1.32-1.34 mm kabuk
kalınlığı tespit edilmiştir. Sonuç olarak, her iki yörenin ceviz genotiplerinde de
tepe ve yan sürgünlerde oluşan meyvelerde, incelenen meyve özellikleri arasında
istatistiki önemli farklar kaydedilmemiştir. Bulgulara göre, cevizlerde meyve iriliği
tepe ve yan sürgünler üzerinde farklılık göstermemiştir.

Anahtar Kelimeler

Ceviz, Meyve, Lateral, Terminal, Pomoloji

Kaynakça

• Akça, Y, 1993. Gürün Cevizlerinin (Juglans regia L.) Seleksiyon Yolu İle Islahı Üze- rinde Araştırmalar (Doktora Tezi, Basıl- mamış). Y.Y.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Akça, Y., 2001. Ceviz Yetiştiriciliği. Arı Of- set Matbaası. 356s. Tokat.
• Aşkın, M.A., ve A. Gün, 1995. Çameli ve Bozkurt Cevizlerinin (Juglans regia L.) Seleksiyon Yolu İle Islahı. Türkiye 2. U- lusal Bahçe Bitkileri Kongresi. Adana, Cilt 1:461-463.
• Balcı, İ., F. Balta, A. Kazankaya and S. M. Şen, 2001. Promising Native Walnut Genotypes (Juglans regia L.) of The East Black Sea Region of Turkey. J. Amer. Pomol. Soc. 55 (4):204-208.
• Beyhan, O., 1993. Darende Cevizlerinin (Juglans regia L.) Seleksiyon Yolu İle Is- lahı Üzerine Araştırmalar (doktora Tezi, Basılmamış). Y.Y.Ü. Fen Bilimleri Ensti- tüsü, Van.
• Forde, H.I., 1975. (Editors:Janick, J., Moore, J. N.). Advances in Fruit Breeding. Purdue University Press, pp.622.West Lafayette, Indiana,
• Germain, E., 1997. Genetic Improvement of The Persian Walnut (Juglans regia L.). Acta Hort. 442:21-32.
• Karadeniz, T., ve T. Şahinbaş, 1996. Çatak’ta Yetişen Cevizleri (Juglans regia L.) Meyve Özellikleri ve Ümitvar Tiplerin Seçimi. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Semp,. 1996., O.M.Ü. Ziraat Fak., s.317–323. Samsun.
• Koyuncu, M.A., A. Aşkın, 1995. Bitlis İli Adilcevaz Yöresinde Seçilen Ümitvar Ceviz Tiplerinin Bazı Besin Maddeleri- nin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kong- resi Cilt 1. 425-438 Adana.
• Küden, A., N. Kaşka, N. Türemiş, 1997. Walnut Selection in Middle Taurus Mountain Proceedings of The Third İnternational Walnut. Congress Acta Horticulturae :442, 117-119 pp.
• McGranahan, G., C. Leslie, 1991. Walnuts. (Ed:James N.Moore&James R.Ballington Jr, Genetic Resources of Temparete Fruit and Nut Crops). Acta Horticulturae 290: 905-953.
• Muradoğlu, F., 2005. Hakkari Merkez İlçe ve Ahlat (Bitlis) Yöresinde Tohumdan Yetişmiş Ceviz (Juglans regia L.) populasyonunda Genetik Değişkenlik ve Ümitvar Genotiplerin Seleksiyonu (Dok- tora Tezi, Basılmamış). Y.Y.Ü. Fen Bi- limleri Enstitüsü,120 s,Van.
• Oğuz, H.İ., 1998. Ermenek Yöresi Cevizle- rinin (Juglans regia L.) Seleksiyon Yolu ile ıslahı Üzerinde Araştırmalar (doktora tezi, basılmamış), Y.Y.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü,120 s,Van.
• ________, F. Muradoğlu, K. Yıldız, 2003. Bitlis İli Hizan İlçesi Cevizlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı. IV. Ulusal bahçe Bitkileri Sempozyomu s: 232-233 Antalya.
• Osmanoğlu, A., 1998. Posof (Ardahan) Yö- resi Cevizlerinin (Juglans regia L.) Seleksiyon Yolu ile Islahı Üzerine Araş- tırmalar (Y. Lisans Tezi, Basılmamış). Y.Y.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, 58 s, Van.
• Ölez, H., 1971. Marmara Bölgesi Cevizleri- nin (Juglans Regia L.) Seleksiyon Yolu İle Ishahı Üzerinde Araştırmalar (Basıl- mamış, Doktora Tezi). Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Merkezi Yalova.
• Özkan, Y., 1993. Tokat Merkez İlçe ceviz- lerinin Seleksiyon Yolu ile ıslahı Üzerine Araştırmalar (doktora tezi, basılmamış), Y.Y.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü,Van.
• ________, S.M. Şen, 1995 Tokat Merkez İlçe Cevizlerinin Meyve Özellikleri Üze- rine Araştırmalar. Türkiye 2. Ulusal Bah- çe Bitkileri Kongresi. 3-6 Ekim 1995, Adana. 464-469.
• Serdar, Ü., T. Demir, N. Beyhan, 2001. Camili Yöresinde (Artvin-Borçka) Ceviz Seleksiyonu. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempozyumu 39-45 s, 5-8 Eylül Tokat.
• Sütyemez, M., S. Eti, 2001. Kahramanma- raş Bölgesinde Selekte Edilen Ümitvar Ceviz Tiplerinin Genel Pomolojik Özel- likleri. Türkiye I. Ulusal Ceviz Sempoz- yumu 77-93 s, 5-8 Eylül Tokat.
• Şahinbaş, T., 2001. Çatak ve Yöresi Ceviz- lerinin Selerksiyon Yolu ile Islahı Üzeri- ne Araştırmalar (Y. Lisans Tezi, Basıl- mamış). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bi- limleri Enstitüsü., 57 s-Van.
• Şen, S.M., 1980. Kuzey Doğu Anadolu ve Doğu Karadeniz Bölgesi cevizlerinin (Juglans regia L.) Seleksiyon Yolu İle Is- lahı Üzerinde Araştırmalar (Docentlik Tezi, Basılmamış). A.Ü.Z.F., Erzurum.
• Şen, S. M., 1986. Ceviz Yetiştiriciliği. Eser Matbaası 232 s. Samsun.
• _______, T. Yarılgaç, F. Balta, A. Kazankaya, 1998. An Evaluation of Yield Potential in Walnut. Acta Horticulturae 522:175-180.
• Yarılgaç, T,. 1997. Gevaş Yöresi Cevizleri- nin (Juglans regia L.) Seleksiyon Yoluy- la Islahı Üzerinde Araştırmalar Doktora Tezi, Basılmamış). Yüzüncü Yıl Üniversi- tesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. (152 s-Van.