FINDIKTA (Coryllus avellana L.) YAYGIN BİR VİRÜS: Elma mozayik virüsü (Apple mosaic virus; ApMV)

Yıl 2009, Cilt: 38 Sayı: 1, 15 - 19, 01.03.2009

Mehmet Ali Şevik

Öz

Dünya'nın fındık üretimi için gerekli uygun hava koşullarına sahip bir kaç ülkesinden
biri olan Türkiye, toplam Dünya üretiminin %75'ini gerçekleştirmektedir. Zararlı
böcekler ve hastalıklar bütün dünyada fındık üretimini tehdit eden unsurların
başında gelmektedir. Fındıkta hastalık oluşturan en önemli patojenlerden birisi Elma
mozayik virüsü (Apple mosaic virus; ApMV)’dür. ApMV enfeksiyonu, İtalya, Fransa,
İspanya, Polonya, İngiltere, A.B.D. ve Türkiye gibi birçok ülkede fındık üretim alanlarında
tespit edilmiştir. Bu derlemede, Elma mozayik virüsü (ApMV)’nün morfolojik
özellikleri, doğal konukçuları, simptomları, taşınma durumları, coğrafi dağılımı ve
kontrol yöntemleri kısaca özetlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fındık, Hastalık, İlarvirüs, Elma mozayik virüsü

Kaynakça

• Akbas, B., D. İlhan, and A. Atlamaz, 2004. A Preliminary Survey for Hazelnut (Corylus avellana L.) Viruses in Turkey. 6th Int. Congr. on Hazelnut (14-18 June, 2004. Tarragona, Reus, Spain) Abstract Book. pp. 94.
• Akbaş, B., D. İlhan, 2005. Widespread Distribution of Apple mosaic virus on Apple in Turkey. Plant Disease 89 ( 9): 1010.
• Anonymous, 2004. Certification Scheme for Hazelnut. EPPO Bulletin 34 (2): 149-153.
• Anonim, 2009. Türk Fındığı, (www.ftg.org. tr/devam_tur/turkiye.htm).
• Aramburu J., M. Rovira, 2000. Incidence and Natural Spread of Apple mosaic ilarvirus in Hazel in North-East Spain. Plant Pathology 49: 423-427.
• Arlı Sökmen, M., M.A. Şevik ve M.A. Yıl- maz, 2004. Samsun’da Fındık (Corylus avellana L.) Alanlarının Elma mozayik virü- sü (ApMV) ile Bulaşıklık Durumunun Belir- lenmesi. Türkiye I. Bitki Koruma Kong. Bil- dirileri, 8-10 Eylül, Samsun, Türkiye. 173 s.
• Arlı Sökmen, M., N.D. Kutluk Yılmaz, H. Mennan, and M.A. Şevik, 2005. Natural Weed Hosts of Apple mosaic virus in Hazelnut Orchards in Turkey. Journal of Plant Pathology 87: 239-242.
• Birişik N., A. Myrta, M. Hassan, and S. Baloğlu, 2008. A Preliminary Account on Apple Viruses in Mediterranean Region of Turkey. Acta Horticulturae 781, 125-130.
• Buzkan, N., V. Öztekin, M. Demir, D. Onur, M. Ilgın, 2006. Sekamer kayısı koleksiyon parselindeki ağaçlarda virüs hastalıklarının saptanması ve çözüm yolları, KSÜ, Fen ve Mühendislik Dergisi 9(2): 121-124.
• Çağlayan, K., C. Ulubaş Serçe, M. Gazel, and W. Jelkmann, 2006. Detection of four Apple Viruses by ELISA and RT-PCR Assays in Turkey. Turkish Journal of Agriculture and Forestry 30: 241-246.
• Çıtır, A. and H. İlbağı, 2008. Serological Identification of some Important Viruses on Fruit Trees and Bushes in Tekirdağ Province of Turkey. Acta Horticulturae 781:103-106.
• Dursunoğlu, S. and F. Ertunç, 2008. Distribution of Apple mosaic ilarvirus (ApMV) in Turkey. Acta Horticulturae 781:131-134.
• Ecevit, O., S.K. Özman, G. Hatat, A. N. Okay, A. Kaya, S. Mennan, 1996. Karadeniz Bölgesinde Önemli Fındık Çeşitlerinin Za- rarlı ve Hastalıklara Karşı Duyarlılıklarının Belirlenmesi. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu. 10-11 Ocak, OMÜ. Ziraat Fakültesi, Samsun.
• Ertunç, F., M.A Sokmen, A Sezer and D. Canik, 2009. Current Status of Apple mosaic ilarvirus in Turkey. 21st International Conference on Virus and other Graft Transmissible Diseases of Fruit Crops Germany, 5 - 10. July.
• Fulton, R.W. 1972. CMI/AAB. Descriptions of Plant Viruses. No: 83. Association of Applied Biologists, Wellesbourne, UK.
• Gümüş M., I.C. Paylan, S. Matic, A. Myrta, H.M. Sipahioglu and S. Erkan, 2007. Occurrence and Distribution of Stone Fruit Viruses Plantings of Prunus Species in Western Anatolia, Pathology 89 (2): 265-268. Commercial Turkey. Journal of Plant
• Karaca G. H., I. Erper, 2001. First Report of Pestalotiopsis guepinii Causing Twig Blight on Hazelnut and Walnut in Turkey. Plant Pathology 50: 415.
• Kobyłko T., B. Nowak, and A. Urban, 2005. Incidence of Apple mosaic virus (ApMV) on Hazelnut in South-East Poland. Folia Horticulturae Ann. 17/2:153-161.
• Kutluk Yılmaz N. D., Y. Yanar, İ. Kadıoğlu, ve D. Yanar, 2005. Tokat İli Elma Bahçelerinde (ApMV)’ün yayılış durumunun belirlenme- si, OMÜ Ziraat Faültesi Dergisi 20(3): 12- 15. mosaic virus
• Marenaud, C. and E. Germain, 1975. La Mosaique Phytopathology 7: 133-145. Noiseiter. Ann.
• Medina, C., J.T. Matus, M. Zuniga, C. San- Martin Occurrence and Distribution of Viruses in Commercial Plantings of Rubus, Ribes and Vaccinium Species in Chile. Cien. Inv. Agr. 33(1): 23 -28. 2006.
• Myrta A., B. Di Terlizzi, V. Savino and 2003. Affecting the Mediterranean Stone Fruit Industry: A Decade of Surveys (Eds: A. Myrta, B. Di Terlizzi, V. Savino). In: Virus and Virus-Like Diseases of Stone Fruits, With Mediterranean Region. Bari, Ciheam-Iamb, Options Méditerranéennes: Série B. Etudes et Recherches. n. 45. p. 15-23. Diseases Particular Reference to the
• Postman, J. D. and H. R. Cameron, 1987. virus Apple Germplasm. Plant Dis. 71: 944-945. in US Filbert
• Postman J.D., and S.A., Mahlenbacher 1994. Apple mosaic virus in Hazelnut Germplasm. Acta Horticulturae 351: 601- 605.
• Pscheidt J.W. and J. Stone, 2001. Diseases of European Hazelnut (Corylus spp.), (www.apsnet.org/online/common/names/haz elnut.asp).
• Rybicki, E.P., 1995. The Bromoviridae. In: F.A. Murphy, C.M. Fauquet,D.H.L. Bishop, S.A. Ghabrial, A.W. Jarvis, G.P. Martelli, M.A. Mayo and M.D. Summers (eds.), Virus Taxonomy. Sixth Report of the International Committee on Taxonomy of Viruses, Vienna and New York: Springer-Verlag. pp: 450- 457.
• Saruhan, and C. Tuncer, 2001. Population Densities and Seasonal Fluctuations of Hazelnut Pests in Samsun, Turkey. Proc. V. Int. Horticulturae 556: 495-502. Hazelnut. Acta
• Scaramuzzi, G. and R. Ciferri, 1957. Una Nuova Virosis: La Macuratura Lineare Del Nocciolo. Anali Dell’istituto Sperimentale Agronomico 11: 61-71.
• Shiel P.J. and P.H. Berger, 2000. The Complete Nucleotide Sequence of Apple Mosaic Virus (ApMV) RNA 1 and RNA 2: ApMV is More Closely Related to Alfalfa Mosaic Virus Than to Other Ilarviruses. Journal General Virology 81: 273-278.
• Sipahioglu, H.M., B.K. Cağlar ve S. Baloğlu, 2001. Doğu Akdeniz Bölgesi’nde Güllerde Zararlı PNRSV ve ApMV Virüs Hastalıklarının Serolojik Olarak Yaygınlık- larının Saptanması. Türkiye IX Fitopatoloji Kongresi Bildiriler Kitabı, 3-8 Eylül 2001, Tekirdağ, Trakya Üniversitesi Yayınları No:45: 572-577.
• Snare, L., 2006. Pest and Disease Analysis in Hazelnuts. Date of Report, July, 68 pp.
• Sweet, J.B. and D. J. Barbara, 1979. A Yellow Mosaic Disease of Horse Chestnut Caused by Apple mosaic virus. Ann. Applied Biology 92: 335-341.
• Tasias, J. 1975. El Avellano En La Provin- cia de Tarragona. Reus, Spain: Diputacion de Tarragona.
• Tuncer, C., I. Saruhan ve I. Akça, 2002. “Karadeniz Bölgesi Fındık Üretim Alanla- rındaki Önemli Zararlılar”. Samsun Ticaret Borsası Dergisi 2: 43-54.
• Tuncer, C., I. Saruhan, I. Akça, 2005. The Insect Pest Problem Affecting Hazelnut Kernel Horticulturae 686: 367-375. in Turkey. Acta
• Tuncer, C. I. Saruhan, and I.Akca, 2008. Chemical (Heteroptera: Acanthosomatidae Preventing Kernel Damage in Hazelnut Orchards of Turkey. VII. International Hazelnut Congress. 23-27 June, Viterbo- Italy. of True Pentatomidae, and Coreidae) for
• Tzenatakis, I.E. and R.R. Martin, 2005. First Report of Strawberry as a Natural Host of Apple mosaic virus. Plant Disease 89: 431.
• Yardımcı, N. B. Çevik and H. Eryiğit, 2008. Detection of Apple mosaic virus on Apple Cultivars Growing in South-West Turkey by ELISA Horticulturae 781: 561-565. Methods. Acta