Türkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti

Yıl 2018, Cilt: 47 Sayı: (Özel Sayı 2) 1. Uluslararası Tarım Kongresi, 206 - 211, 26.12.2018

Gülsüm Yaldız , Mahmut Çamlıca

Öz

Tıbbi ve aromatik bitkiler, insanlık tarihi boyunca sağlığın temel bileşenleri olmuştur. Son yıllarda Türkiye’de tıbbi ve aromatik bitkilere olan talep, yerel, ulusal ve uluslararası ilgiden dolayı hızla artmıştır. Bu çalışma, Türkiye'deki bitkisel ürünlerin yıllık ticaret hacmini ve değerini ölçerek, tıbbi ve aromatik bitki pazarının anlaşılmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. 2012-2016 dönemi için tıbbi ve aromatik bitkilerde uluslararası ticaret incelenmiştir. Ticari bazda yaklaşık 32 tıbbi ve aromatik bitki türü kullanılmaktadır. İlk beş tür haşhaş, defne, kekik, kimyon ve adaçayı; birlikte toplam değerin %86'sından fazlasını oluştururlar. Türkiye’de, 2012-2016 yıllarında, ortalama 9.934 ton tıbbi ve aromatik bitki ile 32.342 milyon ABD doları değerinde ihracat yapıldığı rapor edilmiştir. ABD, Almanya, Vietnam, Hollanda, Polonya, Brezilya, Kanada, İtalya, Belçika, Yunanistan, Fransa ve Japonya ülkelerinin hâkimiyeti ile Kuzey Amerika, Avrupa Birliği, Latin Amerika, Uzak Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerine ihracat yapıldı. İlk beş türde (siyah kimyon, sarımsak, karabiber, kekik ve zencefil) yaklaşık %43 ürün ithal edildi. 2012-2016 yılları arasında, yıllık toplam ithalat ortalaması 38.190 milyon ABD doları olarak 20.872 tona ulaşmıştır. Bu veriler sonucunda kekik, hem ithalat hem de ihracat değerleri açısından ilk 5 tıbbi ve aromatik bitki arasında görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Türkiye , tıbbi ve aromatik bitkiler , ihracat , ithalat

Production and Trade of Medicinal and Aromatic Plants in Turkey

Öz

Medical and aromatic herbs have been essential components of healthcare throughout human history. In recent years the demand for medicinal and aromatic plants has grown rapidly because of accelerated local, national and international interest in Turkey. This paper aims at contributing to the understanding of the medicinal and aromatic plant market by quantifying the volume and value of the annual trade of these plant products in Turkey. The international trade in medicinal and aromatic plants for the period 2012-2016 was investigated. About 32 medicinal and aromatic plant species are used on a commercial basis. The top five species are poppy, laurel, thyme, cumin and sage; together they make up more than 86% of the total value. The Turkey reported the export of an average 9.934 tons of medicinal and aromatic plants at a value of US$ 32.342 million in the period 2012-2016. The exports were destined for North America, European Union, Latin America, Far East and North Africa countries with the dominance of USA, Germany, Vietnam, Netherlands, Poland, Brazil, Canada, Italy, Belgium, Greece, France and Japan countries, which imported almost 43% of the commodity including five top species (Black cumin, garlic, black pepper, thyme and ginger). Among the 2012-2016 years, its reported annual overall importation amounted on average to 20.872 tones valued at USD 38.190 million. As a result of these data, thyme was seen among the first 5 medicinal and aromatic plants in terms of both import and export values.

Anahtar Kelimeler

Turkey , medicinal and aromatic plants , export , import

Kaynakça

• Bayraktar, V., Öztürk G., Arslan, D., 2017. Türkiye’de bazı tıbbi ve aromatik bitkilerin üretimi ve pazarlamasındaki gelişmelerin değerlendirilmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi 26(2):216-229.
• Faydaoğlu, E., Sürücüoğlu, M.S., 2011. Geçmişten günümüze tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanılması ve ekonomik önemi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 11(1):52-67.
• Yoğunlu, A., 2011. Tunceli ekonomik Değeri olan bitkiler raporu. Sektörel Araştırmalar Serisi-5, Fırat Kalkınma Ajansı, 2011.
• Metin, İ., Güngör, H., Çolak, Ö.F., 2012. Bazı tıbbi ve aromatik bitkilerin ihracatı ve ithalatı. Tıbbı ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu 13-15.09.2012, Tokat, s.326-333.
• Gül, A., Çelik, A.D., 2016. Tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği ve dış ticareti: Hatay ili örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 21(2):227-235.
• Anonim, 2018. Bitkisel üretim istatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu. (biruni.tuik.gov.tr) (Erişim:Mart 2018).
• Özhatay, N., Koyuncu, M., 1998. Türkiye'de doğal bitkilerin ticareti. 12. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 20-22 Mayıs 1998. Ankara.
• Keykubat, B., 2016. Tıbbi aromatik bitkiler ve iyi yaşam. İzmir Ticaret Borsası Ar-Ge Müdürlüğü, 2-23.