Text Linguistics Analysis: Tools of the Cohesion in Abdullah b. Rawaha’s poem about Martyrdom of Hamza

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 1, 127 - 156, 27.06.2019

Eyüp Akşit

Öz

In this article, the tools of cohesion in a poem about Hamza's martyrdom, are discussed. Cohesion is one of the criteria that text linguistics suggests as a criterion of textuality. The cohesion that makes any text a grammatical and a semantic integrity is provided by various tools. These tools include reference, substitution, ellipse, conjunction, and lexical cohesion. In our country, studies on the subject are mostly concentrated on Turkish texts. As far as we know academic studies based on the text linguistics method on Arabic poetry are not in our country. In this context, our study is the first Turkish study based on text linguistics method on Arabic poetry. During the study, the reader was informed about the poem and the Turkish translation of the poem was presented. After that, the tools of cohesion in the poem were discussed and shown statistically in a table. It was seen that pronouns and lexical cohesion were frequently used in the poem. by this determination, we can say that the determination of the tools of cohesion in any Arabic text makes it easy for the reader to interpret the text, as well as shows how to create an Arabic text.

Anahtar Kelimeler

Abdullah b. Rawaha, Cohesion, Islamic Poetry, Text linguistics and Arabic Poetry

Metin Dilbilimsel Bir Analiz: Abdullah B. Revâha’nın Hz. Hamza’nın Şehadetine İlişkin Şiirinde Bağlaşıklık Öğeleri

Öz

Bu çalışma, Hz. Hamza’nın şehadetine ilişkin Arapça bir şiirde bağlaşıklık öğelerini ele almayı hedeflemektedir. Bağlaşıklık, metin dilbilimin metinsellik ölçütü olarak ileri sürdüğü ölçütlerden birisidir. Herhangi bir metni gramatik ve anlamsal olarak bir bütün haline getiren bağlaşıklık, çeşitli araçlarla sağlanır: Gönderim (الإحالة /Reference), değiştirim (الاستبدال /substitution), eksiltili yapı (الحذف /ellipse), bağlama öğeleri (الربطأدوات /conjunction) ve sözcüksel bağlaşıklık (الاتساقالمعجمي /lexical cohesion). Ülkemizde konuyla ilgili çalışmalar çoğunlukla Türkçe metinler üzerine yoğunlaşmaktadır. Metin dilbilim yönteminden hareketle Arapça şiirler üzerine akademik çalışmalar görebildiğimiz kadarıyla ülkemizde hiç yoktur. Bu bağlamda çalışmamız Arapça şiir üzerine yapılan ilk Türkçe çalışmadır. Konu ele alınırken öncelikle şiir hakkında bilgiler verildi ve şiirin Türkçe çevirisi sunuldu. Sonrasında ise şiirdeki bağlaşıklık öğelerinin bulunup bulunmadığı tespit edildi ve varsa analiz edildi; istatiksel olarak bir tabloda gösterildi. Şiirde sözcüksel bağlaşıklık ve gönderim unsurlarından zamirlerin sıklıkla kullanıldığı görüldü. Bu tespitten hareketle şunu söyleyebiliriz: Herhangi bir Arapça metinde bağlaşıklık öğelerinin tespiti, okura metni yorumlamada kolaylık sağladığı gibi Arapça bir metnin nasıl oluşturulduğunu da gösterir.

Anahtar Kelimeler

Abdullah b. Revâha, Bağlaşıklık, İslamî Şiir, Metin dilbilim ve Arap Şiiri

Kaynakça

• Akşit, Eyup. "Kur'an-ı Kerim’in Bazı Ayetlerinde Zamir Gelmesi Gereken Yerde İsmin Getirilmesi Ve Bunun Nedenleri". Dokuz Eylül Ünivesitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi / 48 (Aralık 2018): 43-76.
• ‘Alevî, Yahyâ b. Hamza. et-Tırazü’l-Mütezammin li-Esrâri’l-Belâga ve Ulûmi
• Hakâiki’l-İ'câz. 2 Cilt. Kahire: Dâru'l-kutubi'l-Hidîviyye, 1914.
• ‘Amâyira, İsmail Ahmet. Buhûs fî'l-İstişrâk ve'l-Luğa. Beyrut: Dâru’l-Beşîr, 1996.
• Arı, Mehmet Salih “Abdullah b. Revâha: Bir Peygamber Şairi ve Bir Komutan”. İslami Araştırmalar Dergisi 19/2 (2005): 377-389.
• Artun, Erman. ‘’Çukurova'da Salavatçılık Geleneği ve Âşıkların Pehlivan Salavatlamaları.’’ Erişim: 23.10.2018. http://turkoloji.cu.edu.tr/CUKUROVA/makaleler/27.php
• Aydın, İsmail. Kuran Müphemleri Olarak Zamirler. İzmir: Tibyan Yayıncılık, 2012.
• 'Azze, Kuseyyir. Divanu Kuseyyir 'Azze. Thk. İhsan Abbas. Beyrut: Dâru's-Sekâfe, 1971.
• el-Bağdâdî, Şerif Murtazâ, Ali b. Huseyn el-Musevî. Emâli’l-Murtazâ Ğureru’l-Fevâid ve Dureru’l-Kalâid. Thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. Beyrut: Dâru İhyâi’l-Kutubi’l- Arabiyye, 1954.
• de Beaugrande, R. Alain - Dressler, W. Ulrich. Introduction to text Linguistics. London: Longman Linguistics Library, 1981.
• el-Cevâhirî, Muhammet Mehdî. Kasîdetü Emin er-Reyhânî, Erişim tarihi: 01.10.2018. http://www.adab.com/modules.php?name=Sh3er&doWhat=shqas&qid=64251&r=&rc=
• el-Cubûrî, Yahya. Şi'ru'l-Muhadramînve Eseru'l-İslâm fîh. Bağdat:Mektebetu'n-Nahda,1964.
• el-Cumahî, İbn Sellâm. Tabakâtu'ş-Şu‘arâ’. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-İlmiyye, 2001.
• Ebu’l-Hab, Muhsin. Huddeti’l-Erkân. Erişim tarihi: 25.10.2018. http://www.poetsgate.com/ViewPoem.aspx?id=164382
• Ebu Zeyd el-Kureşi. Cemheretü Eş‘âri’l-Arab fi'l-Câhiliyye ve'l-İslâm. Thk. Ali Muhammed el-Becâvî. Kahire: Matbaatu Nahda Mısr, 1981.
• Eken, N. Tayyibe. Anlatı Metinlerinde Sözcük Birliktelikleri: Türkçe Üzerine Eğitim-Öğretim Ortamları Hedefli Gözlemler. Doktora Tezi: Ankara Üniversitesi, 2015.
• Eken, N. Tayyibe. ‘‘Eşdizimlerin Saptanmasına ve Betimlenmesine Yönelik Kuram ve Yaklaşımlar’’. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13/33 (2016):28-47.
• Ekinci, Kutbettin. Kur'an'da Hazf. Doktora Tezi: Ankara Üniversitesi, 2013.
• el-Endelusî, İbn Hazm. Cemheretu Ensâbi'l-Arab. Thk. Abdusselâm Muhammet Harun. 5. Baskı. Kahire: Dâru'l-Meârif, 1982.
• Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi-I. 3. Baskı. Kayseri: Fenomen Yayınları, 2014.
• Günay, V. Doğan. Metin Bilgisi. 5. Baskı. İstanbul: Papatya Yayıncılık, 2017.
• Halliday, M.A.K.- Hasan, Ruqaiya. Cohesion in English. Londra: Longman Group Limited, 1976.
• Hassân b. Sâbit. Dîvânu Hassân b. Sâbit. Şerh. Abdulemîr Muhenna. 2. Baskı. Beyrut: Dâru’l-kutubi’l-İlmiyye, 1994.
• Hattâbî, Muhammet. Lisâniyyâtü'n-Nass:Medhalün ilâ insicâmi’l-hitâb. Beyrut: el-Merkezu’s-Sâkâfiyyu’l-‘Arabiyyi, 1991.
• İbn Cinnî. el-Hasâis. Thk. Muhammed Ali en-Neccâr. 2 Cilt. Kahire: el-Mektebetu’l-ʿİlmiyye, ty.
• İbn Dureyd. Cemheratu'l-Luğa. Thk. Remzi Munîr Baa'lbekî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru'l-'İlm, 1987.
• İbn Fâris. Mu'cemu Mekâyisi'l-Luğa. Thk. Abdusselâm Muhammet Harun. 6 Cilt. Kahire: Dâru'l-Fikr, 1979.
• İbn Hişâm, Abdullah b. Yusuf b. Ahmed el-Ensârî. Muğni’l -Lebîb ʿan Kutubi’l-ʿEârîb. Thk. Abdullatif Muhammed el- Hatîb. 6 Cilt. Kuveyt: et-Turâsu’l-ʿArabî, 2000.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik. es-Sîretu-n Nebevîyye. Nşr. Ömer Abdusselam et-Tedmurî. 3. Baskı. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, 1990.
• İbn Kuteybe. Edebu'l-Kâtib. Thk. Muhammet ed-Dâlî. Kahire: Muessesetu'r-Risâle, 1981.
• İbn Madâ. er-Red ‘ala’n-nuhât. Thk. Şevki Dayf. Kahire: Dâru’l-Meârif, ty.
• İbn Manzûr. Lisânu'l-Arab. 3. Baskı. 15 Cilt. Beyrut: Dâr Sâdır, 1993.
• İbrahim, Muhammet İbrahim. Abdullah b. Revâha,Hayâtuhu ve Şi'rihi. Yüksek Lisans Tezi: Ummu Dermân Universitesi, 2006.
• Kassâb, Velîd. Dîvânu Abdullah b. Revâha:Dirâse fî Sîretih ve Şi'rih. Riyad: Dâru'l-'Ulûm, 1982.
• Muberred. el-Kâmil fi'l-Luğa ve'l-Edeb. Thk. Muhammet Ebu'l-Fadl İbrahim. 4 Cilt. Kahire: Dâru'l-Fikr, 1997.
• el-Murâdî. el-Cene’d-Dânî fî hurûfi’l-Me‘ânî. Thk. Fahruddîn Kabâve ve Muhammed Nedîm Fâzıl. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-'İlmiyye, 1992.
• es-Sa'leb, Ebu'l-Abbâs. Mecâlisu Sa'leb. Thk. Abdusselâm Muhammet Harun. 2. Baskı. Kahire: Dâru'l-Me'ârif, 1960.
• Seçkin, Pelin vd., ‘‘Bağlaşıklık Ve Bağdaşıklık Bakımından Lise ve Üniversite Öğrencilerinin Yazılı Anlatım Becerileri’’. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi 3/1 (2014): 340-353.
• Suyûtî, Celaleddin Abdurrahman b. Ebi Bekr. el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân. Thk. Belirtilmemiş. 7 Cilt. Riyad: Merkez ed-Dirâsâti'l-Kur'âniyye, 2005.
• Torusdağ, Gülşen -Aydın, İlker. Metin dilbilim ve Örnek Metin Çözümlemeleri. 2. Baskı. Ankara: Pegem Akademi, 2018.
• Torusdağ, Gülşen. ‘’Metindilbilime Genel Bir Bakış ve Metindilbilimsel Bir Çözümleme Örneği Olarak Ömer Seyfettin’in ‘İlk Cinayet’i’’. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 24 (Bahar 2013): 41-85.
• Tûkân, İbrahim. el-A'mâlü’l-Kâmile. Kahire: Muessetu Hindâvî, 2013.
• Udayma, M. Abdulhalık. Dirâsât li-Uslûbi'l-Kur'ân. 4 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, ty.
• Uhayha b. el-Cellâh. Divanu Uhayha b. el-Cellâh. Thk. Hasan Bâcûda. Taif: Nâdi't-Tâif el-Edebî, 1979.
• Vardar, Berke. Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. 2. Baskı. İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları, 2007.
• Zerkeşî, Ebu Abdullah Muhammed b. Bahadır. el-Burhân fî Ulûmi’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim. 3. Baskı. 4 Cilt. Kahire: Mektebetu Dâru’-t-Turâs, 1984.
• Zihni Efendi, Mehmed. el-Muktedab fî Kavâ‘idi’n-Nahv. İstanbul: Marifet Yayınevi, 2000