PERSONALİTY DİMENSİONS OF RELİGİOUS ORİENTATİON

Yıl 2015, Cilt: 1 Sayı: 2, 333 - 348, 27.12.2015

John Maltby Çevirmen: Mustafa Koç

Öz

The aim of this study was to extend previous research on religiosity and personality among U.S. adults (J. Maltby & M. Talley & C. Cooper & J. C. Leslie, 1995) by examining the relationship between several measures of those dimensions among non-U.S. adults. Participants were 1.040 adults (436 men, 604 women) from the United Kingdom and the Repuclic of Ireland. Correlational techniques (Pearson product-moment correlations and principal components analysis with oblimin rotation) revealed that psychoticism shared a significant negative association with, and loaded on the same component as, measures of personal orientation toward religion. Obsessional personality traits had significant, positive associations with measures of personal orientation toward religion. Obsessional symptoms shared a moderate, significant, positive correlation with an extrinsic orientation toward religion. However, neither of these obsessionality measures loaded on a component that contains measures of religiosity. It is argued that although psychoticism is negatively related to personal aspects of religion and has relevance to the psychology of religion, the relationship between obsessionality and religion is fragmented, moderate, and limited.

Anahtar Kelimeler

: Intrinsic and extrinsic religious orientation, Eysenck’s personality theory, Psychoticism, Neuroticism, Extraversion

Dinsel Yönelimin Kişilik Boyutları

Öz

Bu çalışmanın amacı, dindarlık ve kişilik ile ilgili Amerikalı yetişkinler üzerine daha önce yapılan bir araştırmayı (J. Maltby & M. Talley & C. Cooper & J. C. Leslie, 1995), Amerikalı olmayan yetişkinler üzerinde de uygulayarak, söz konusu olguların boyutlarıyla ilgili bazı ölçekler arasındaki ilişkiyi inceleyerek genişletmektir. Bu araştırmaya, Birleşik Krallık ve İrlanda Cumhuriyeti’nden 436 erkek ve 604 kadın olmak üzere toplam da 1.040 yetişkin denek katılmıştır. Bu çalışmada, istatistiksel olarak Pearson Momentler Çarpımı Korelasyonu ile Temel Bileşenler Analizi gibi korelasyon teknikleri kullanılmıştır. Dolayısıyla söz konusu bu teknikler bağlamında aynı bileşene yüklenerek psikotiklik ile dine ilişkin kişisel yönelim ölçekleri arasında negatif yönde; obsesif kişilik özellikleri ile dine ilişkin kişisel yönelim ölçekleri arasında ise pozitif yönde anlamlı ilişkiler olduğu saptanmıştır. Ayrıca, obsesif belirtiler ile dış-güdümlü dinsel yönelim arasında da pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bununla beraber, araştırmada kullanılan bu obsesif ölçeklerin hiçbirisi, dindarlık ölçeklerini de kapsayan bir bileşen üzerine yüklenmemiştir. Sonuç olarak çalışmada, psikotikliğin, dinin kişisel görünüşüyle negatif yönde ilişkili olmasına ve din psikolojisiyle de ilintili görünmesine rağmen; obsesiflik ile din arasındaki ilişkinin parçalara ayrılmış, orta düzeyde ve sınırlı olduğu tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İç-güdümlü ve dış-güdümlü dinsel yönelim, , Eysenck’in kişilik teorisi Psikotiklik, Nevrotiklik, Dışadönüklük

Kaynakça

• Ayvaşık, H. B. ve ark. (2000). Psikoloji terimleri sözlüğü. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Budak, S. (2000). Psikoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Erkuş, A. (1994). Psikoloji terimleri sözlüğü. Ankara: Doruk Yayınları.
• Gürün, O. A. (1996). Psikoloji sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Hill, P. C. & Hood, R. W. Jr. (1999). Measures of religiosity. Birmingham: Religious Education Press.
• Hökelekli, H. (1993). Din psikolojisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Köklü, N. (2002). Sosyal bilimler için açıklamalı istatistik terimleri sözlüğü. Ankara: Nobel Yayınları.
• Maltby, J. (1999). Personality dimensions of religious orientation. The Journal of Psychology, 133 (6), 631-640.