Tradidition Of Science And Action In Bosnia: Dervish Spahic Efendi; His Life, Madrasah, Disciples And Works

Yıl 2020, Sayı: 11, 64 - 88, 30.06.2020

Merzuk Grabus

Öz

Dervish Spahic Efendi was born in the year of 1893, in the Pojske village, city of Zenica in Bosnia and Herzegovina. He undertook his first step in education in his own village. Afterwards he graduated from the Madrasah of Elci İbrahim Pasha, in the city of viziers, i. e. Travnik. The Madrasah of Elci İbrahim Pasha is a historical Ottoman school founded in 1706. During his education in this school, Dervish Spahic Efendi benefited from his teachers, Muhammad Hazim Korkut and Muhammad Asim Korkut. After bein rewarded his diploma (ijazatnamah) in 1928, Spahic started his career firstly as imam, then as a teacher in the primary school and as a mudarris in the madrasah in Travnik. After refusing to acknowledge the reform of 1931, which prevented the acceptance of students to madrasah without finishing the primary school beforehand, Dervish Spahic Efendi left all his duties in Travnik. In 1934, he founded a new madrasah in his own Pojske village. In this school he continued to follow classical methods of education. As a sole teacher in this school, Dervish Spahic Efendi managed to attract a vast number of students from neighboring Towns, especially Travnik and Zenica. This school continued its service for twelve years, before being shut down by the communist government of Yugoslavia. After the closing of madrasah on 25th of February in 1947, Dervish Spahic Efendi was thrown into prison, where he was going to spend next six years of his life. After being released, Dervish Spahic Efendi started out on giving periodical seminars to imams and preaching in the villages where his former students were set up as imams. In the last years of his life, Spahic wrote five books before he died on 20th of March in 1978.

Anahtar Kelimeler

Dervish Spahic Efendi, Islam, Madrasah, Talabah, Zenica, Travnik

Bosna’da Bir İlim ve Aksiyon Geleneği: Derviş Spahiç Efendi; Hayatı, Medresesi, Öğrencileri ve Eserleri

Öz

Derviş Spahiç Efendi 1893 yılında Bosna Hersek’in Zenica şehrine bağlı Pojske köyünde dünyaya gelmiştir. İlk eğitimini kendi köyünde almıştır. Daha sonra vezirler şehri Travnik’te Elçi İbrahim Paşa Medrese’si’nden mezun olmuştur. Elçi İbrahim Paşa Medresesi 1706 yılında kurulan tarihî bir Osmanlı müessesesidir. Derviş Spahiç Efendi burada okurken Muhammed Hazım Korkut ve Muhammed Asım Korkut hocalardan istifade etmiştir. 1928 yılında icazetnamesini alan Spahiç Travnik’te imamlık, mekteb-i ibtidaiye’de muallimlik ve medresede müderrislik görevlerinde bulunmuştur. 1933 yılında ilk mektep mezunu olmayanların medresede okumasını engelleyen reformu benimsemeyen Derviş Spahiç Efendi Travnik’teki görevlerini terk etmiştir. 1934 yılında köyü Pojske’de medrese kurmuştur. Bu medresede eğitim-öğretim metodu olarak klasik usulleri takip etmiştir. Medresenin tek müderrisi Derviş Spahiç Efendi, başta Zenica ve Travnik olmak üzere civar vilayetlerden buraya okumak üzere gelen talebeleri yetiştirmiştir. Medrese, Yugoslavya’nın Komünist idaresi tarafından kapatılıncaya kadar on iki sene hizmet vermiştir. 25 Şubat 1947 tarihinde medresenin kapatılmasıyla müderris Derviş Spahiç Efendi hapse atılmış ve hayatının altı senesini mahkûm olarak geçirmiştir. Hapisten çıktıktan sonra Derviş Spahiç Efendi imamlara periyodik olarak seminerler vermiş ve eski talebelerinin imamlık yaptıkları yerlerde seyyar-vaiz olarak görev yapmıştır. Ahir ömründe beş tane eser telif eden Spahiç 20 Mart 1978 yılında vefat etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Derviş Spahiç Efendi, İslâm, Medrese, Talebe, Eser, Zenica, Travnik

Kaynakça

• Aruçi, Muhammed. “Mehmed Cemaleddin Çauşeviç”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 28/447-448. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Aruçi, Muhammed. “Besim Korkut”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 26/204. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Baltacı, Cahid. İslam Medeniyeti Tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 3. Basım, 2010.
• Bejtic, Alija, “Elçi İbrahim Pasin Vakuf u Travniku - prilog kulturnoj povijewsti Travnika”. el-Hidaye, 1, (1942), 4-9.
• Bejtic, Alija, “Podaci za Kulturnu Povijest Vezirskoga Grada Travnika, Godisnjak Zemaljskog zavoda za zastitu spomenika kültüre i prirodnih rijetkosti N.R. Bosne i Hercegovine”, 2, (1954), 152-154.
• Bejtic, Alija. “Derviş M. Korkut kao kulturni i javni radnik”. Oslobodzenje, (1974), 18.
• Biscevic, Vedad. Bosanski Namjesnici Osmanskog Doba (1463-1878). Sarajevo: Connectum, 2. Basım, 2006.
• Budimlija, Abdullah. “Moja sjecanja”. BZK Preporod, (2004), 79.
• Didic, Fuad -Hecimovic, Esad, Robija Sutnje-Stradanje Muslimana u Zenickom Kraju 1945-1987. Zenica: KDM Preporod, 1991.
• Fusko, Esad, ile yapılan röportaj- 07. 03. 2020.
• Gafic, Mustafa, Dervis M. Korkut Kazivanja o Travniku. Travnik: SİP DD Borac, 1. Basım, 1998.
• Gazija-Pajt, Enisa, “Elçi İbrahim Pasina Medresa - Kontinuitet odgoja i obrazovanja”. Elçi İbrahim Pasina Medresa u Travniku 1706-2014. 87-88, 90-91, 91-92. Travnik: Elci İbrahim Pasina Medresa, 2014.
• Grabus, Merzuk. “Nije zaboravljen Jakub ef. Hadzic”, Preporod, (Ekim 2009), 39.
• Grabus, Nedzad. “Preselio Jakub ef. Hadzic”, Preporod, 24/794, (Aralık 2004), 37.
• Hadzic, Jakub ile yapılan röportaj, 25.06. 2002.
• Hasanovic, Bilal. “İslamske Obrazovne İnstitucije u Bosni i Hercegovini od 1850. do 1941”. İslamski Pedagoski Fakultet u Zenici 1, (2008), 205.
• İbrahimspahic, Sadbera. “Devet Decenija Hizmeta Saban ef. Begovica”. YouTube. Yayın Tarihi 28 Ağustos 2019. https://www.youtube.com/watch?v=QCnaB7MALQg- .
• İbranovic, Dzemail. Porodica Korkut i njen doprinos nasoj kulturnoj bastini. Sarajevo: Saraybosna Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi, 2001.
• Karcic, Fikret. “Bosna Müslümanları Arasında Reisu’l-Ulema Müessesesi”. çev. Mehmet Köse, Dîvân Dergisi 1, (1998), 27-35.
• Kasap, Midhat. “İstina o Medresi u Pojskama”. YouTube. Yayın Tarihi 17 Mart 2016. https://www.youtube.com/watch?v=SFaOB1LlLRY-
• Kasumovic, İsmet. “Skolstvo i Obrazovanje u Bosanskom Ejaletu za vrijeme Osmanske Uprave”. Mostar: İslamski Kulturni Centar, 1. Basım, 1999.
• Kiel, Machiel. “Travnik” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 41/308-311. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş & Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 7. Basım, 2004.
• Maline Selo Kod Travnika, Dženaza namaz hađi Derviš (Šabana) Zlatić 16.12.2017.godine. Facebook, (16 Aralık 2017, 21.00). Erişim 04 Nisan 2020.
• Mehic, Mustafa. “İslamska obrazovna predavanja u tradiciji Sarajeva i drugih mjesta”. Glasnik 2, (1982), 177.
• Rijaset islamske Zajednice u Bosni i Hercegovini. “Biografije dosadasnjih reis’ul-Ulema”. Erişim: 27 Nisan 2020. https://static.islamskazajednica.ba/dosadasnje-reisu-l-uleme.
• Sosic, Dzevdet. İslamska Pedagoska Misija i Praksa Dervis Ef. Spahica. Travnik: Elci İbrahim Pasina Medresa, 2. Basım, 2015.
• Spahic, Dervis. “Tri savjeta”. Takvim, (2007), 221-224.
• Spahic, Dervis. İmanski i İslamski Sarti. Zenica: NISP Oslobodzenje, 1. Basım, 1974.
• Spahic, Dervis. Pouke o Moralu i Bogobojaznosti, Zenica: SRO Graficar, 3. Basım, 1986.
• Spahic, Dervis. Tedzvid- Pravilno Ucenje Kur’an’a. Zenica: NISP Oslobodzenje, 1. Basım, 1977.
• Traljic, Mahmud. “Dvije Znacajne Stogodisnjice”. Sebiarus-Godisnjak 15-16, (1993), 58.