TEZKİRELER IŞIĞINDA YUNANİSTAN DOĞUMLU DİVAN EDEBİYATI ŞAİRLERİ

Yıl 2022, , 80 - 100, 27.12.2022

Sema Çapın

https://doi.org/10.53711/balkanistik.1193125

Öz

Edebiyat dünyasında iz bırakanlar, kendilerini tanımak isteyenler tarafından her zaman merak edilir. İnsanların bu meraklarına cevap veren eserlerin başında biyografiler gelir. Klasik Türk edebiyatında biyografinin karşılığı tezkiredir. XVI. yüzyıldan XX. yüzyılın başlarına kadar Türk edebiyatında otuz altı tezkire yazılmıştır. Tezkireler, bilim camiası için dönemin şairlerinin hayatları, edebî kişilikleri ve eserleri hakkında bilgi ihtiva etmeleri açısından önemli kaynaklardır. Tezkirecilerin ele aldıkları konulardan biri de şairlerin nereli olduğudur. Altı yüz yıllık bir edebî geçmişi olan ve günümüzde hâlâ etkisini sürdüren klasik Türk edebiyatının hangi coğrafyalarda icra edildiğini öğrenmek açısından şairlerin nereli olduğu sorusuna verilen cevap elbette önemlidir.
Bu çalışmada divan şairlerinin günümüzde Yunanistan sınırları içinde yer alan memleketleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bunun, Osmanlı kültürünün Yunanistan coğrafyasındaki yansımalarının öğrenilmesine katkı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Divan, Klasik Türk Edebiyatı, Tezkire, Biyografi, Yunanistan, Şair

DIVAN POETS BORNED IN GREECE IN THE LIGHT OF TEZKIRES

Öz

Those who leave their marks in the world of literature are always wondered about by those who want to know about themselves. Biographies come at the beginning of the works that respond to people's curiosity. The equivalent of biography in Classical Turkish Literature is tezkire. From 16th to the early 20th century, thirty-six tezkires have been written in Turkish literature. Tezkires are important sources for the scientific community in terms of containing information about poets' lives, literary personalities, and works. One of the issues that Tezkireciler deals with is where poets are from. The answer to the question of where the poets are from is important to learn which geographies Classical Turkish Literature, has a literary history of six hundred years and continues to influence today.
This study is aimed to determine the hometown of divan poets which are on the borders of Greece today. This study is expected to contribute to the learning of the reflections of Ottoman culture on Greek geography.

Anahtar Kelimeler

Divan, Classical Turkish Literature, Tezkire, Biography, Greece, Poet

Kaynakça

• Âşık Çelebi (2018), Meşâ’irü’ş-Şuarâ, Filiz Kılıç (Haz.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/59036,asik-celebi-mesairus-suarapdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 15 Nisan 2022).
• AYDIN, Abdullah (2009), “Hanyalı Nuri Divanı’ndan Hareketle Giritli Şairlere Ek”, Türklük Bilimi Araştırmaları, 26, 45-58.
• Beyânî (2017), Tezkiretü’ş-Şu’arâ, Aysun Sungurhan (Haz.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55835,beyani-tezkiresipdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 13 Nisan 2022).
• Esrâr Dede (2018), Tezkire-i Şu‘arâ-yı Mevleviyye (İnceleme-Metin), İlhan Genç (Haz.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/57762,tezkire-i-suara-yi-mevleviyyepdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 20 Nisan 2022).
• Fatîn Davud (2017), Hâtimetü’l- Eş‘âr (Fatîn Tezkiresi), Ömer Çifçi (Haz.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55976,fatin-tezkiresi-pdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 20 Nisan 2022).
• Hâfız Hüseyin Ayvansarâyî (2017), Vefeyât-ı Ayvansarâyî, Ramazan Ekinci (Haz.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55730,vefeyat-i-ayvansarayipdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 15 Nisan 2022).
• İSEN, Mustafa (1994), Künhü’l-Ahbâr’ın Tezkire Kısmı, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• İSEN, Mustafa (1997), Ötelerden Bir Ses, Divan Edebiyatı ve Balkanlarda Türk Edebiyatı Üzerine Makaleler, Ankara: Akçağ Yayınları.
• KAYA, Resul (2008), Mehmet Nâil Tuman ve Tuhfe-i Nâilî’si (İnceleme-Metin-İndeks Sayfa 301-400), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir.
• KIEL, Machiel ve GARA, Eleni (2001), “Karaferye”, İslâm Ansiklopedisi, C. 24. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 391-394.
• KIEL, Machiel (2009), “Selânik”, İslâm Ansiklopedisi, C. 36. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 352-357.
• KIEL, Machiel (2013). “Yenice-i Vardar”, İslâm Ansiklopedisi, C. 43. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 445-448.
• KILIÇ, Filiz (1998), XVII. Yüzyıl Tezkirelerinde Şair ve Eser Üzerine Değerlendirmeler, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kınalızâde Hasan Çelebi (2017), Tezkiretü’ş-Şu’arâ, Aysun Sungurhan (Haz.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55834,kinalizade-hasan-celebipdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 12 Nisan 2022).
• Lâtîfî (2018), Tezkiretü’ş-Şu’arâ ve Tabsıratü’n-Nuzamâ (Tenkitli Metin), Rıdvan Canım (Haz.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/60327,latifi-tezkiretus-suara-ve-tabsiratun-nuzamapdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 20 Nisan 2022).
• Mehmed Sirâceddîn (2018), Mecma‘-ı Şu‘Arâ ve Tezkire-i Üdebâ, Mehmet Arslan (Haz.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/58597,mecma-i-suara-ve-tezkire-i-udeba-pdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 10 Nisan 2022).
• Mehmed Tevfik (2017), Kâfile-i Şu’arâ, Fatma Sabiha Kutlar, Oğuz Müjgân Çakır ve Hanife Koncu (Haz.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56163,mehmed-tevfik-kafile-i-su39arapdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 10 Nisan 2022).
• ODABAŞI, Mihrican (2009), Tuhfe-i Nâilî Metin ve Muhtevâ 1. Cilt Sayfa 234- 467 Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sivas.
• ÖZCAN, Nurgül (2013), “Şuara Tezkirelerine Göre Selanikli Divan Şairleri”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6 (26), 414-427.
• Riyâzî Muhammed Efendi (2017), Tezkiretü’ş-Şu’arâ, Namık Açıkgöz (Haz.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/54137,540229-riyazu39s-suarapdfpdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 18 Nisan 2022).
• Sehî Beg (2017), Heşt-Bihişt, Halûk İpekten, Günay Kut, Mustafa İsen vd. (Haz.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56165,hest-bihistpdf.pdf?0&_tag1=03EE5380B678F1063BF0A9ED54D2FA0DD771F0E5&crefer=9B604149EB799DBEFF9436BD181E2214E6989CA3D2B35920329379FFA790380E, (Erişim Tarihi: 14 Nisan 2022).
• Silâhdâr-zâde Mehmed Emîn (2018), Tezkire-i Silâhdâr-Zâde, Furkan Öztürk (Haz.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/58902,tezkire-i-silahdar-zadepdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 13 Nisan 2022).
• SOLMAZ, Süleyman (2018), Ahdî ve Gülşen-i Şuʿarâ’sı (İnceleme-Metin), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56733,ahdi-gulsen-i-suarapdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 13 Nisan 2022).
• Şefkat-i Bağdadi (2017), Tezkîre-i Şu’arâ-yı Şefkat-i Bagdâdî, Filiz Kılıç (Haz.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/55753,sefkat-tezkiresi-pdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 15 Nisan 2022).
• YILDIRIM, Fatih (2009), Mehmet Nâil Tuman ve Tuhfe-i Nâilî’si (İnceleme-Metin-İndeks Sayfa 101-200), Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir.
• YUVACI, Bünyamin (2014), Tuhfe-i Nâilî Metin ve Muhtevâ (II. Cilt s. 735-999), Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Sivas.
• Zehr-i Mār-zāde Seyyid Mehmed Rızā (2017), Rızâ Tezkiresi, Gencay Zavotçu (Haz.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/73320,riza-tezkiresi2020pdf.pdf?0, (Erişim Tarihi: 15 Nisan 2022).