PHYSICAL CHARACTERISTICS OF WOMEN IN FOLK SONGS OF BULGARIAN TURKS

Yıl 2019, Cilt: 01 Sayı: 01, 97 - 114, 30.06.2019

Gonca Gülvodina

Öz

BULGARİSTAN TÜRKLERİNİN TÜRKÜLERİNDE KADININ FİZİKÎ ÖZELLİKLERİ

Öz

Türk kültürü ve tarihinde mühim bir yere sahip olan Balkanlar bugün hala içinde barındırdığı dil, edebiyat ürünleri bakımından bizlere incelenecek birçok malzeme sunmaktadır. Balkanlar günümüzde birçok ayrı devletin paylaştığı bir coğrafya terimini çağrıştırmasına rağmen müşterek tarihinden getirdiği, pek çok kültürel öğeyi ortaklaşa kullanan halk kitlelerinden oluşmaktadır. Bu müşterek kültürün başında hiç şüphesiz ki folklorik ürünler gelmektedir.

Çalışmamızda halk edebiyatı ürünleri içerisinde oldukça zengin kullanım alanına sahip, halkın acılarını, sevinçlerini, dünya görüşünü yansıtan ve bu duyguları yansıtırken çeşitli ezgilerden yararlanan, Bulgaristan’da bugün hala Türkler arasında söylenegelen türküler irdelenmiştir. Yapılan incelemeden hareketle ele alınan türkülerde kadının fizikî özelliklerinin ne şekilde işlendiği tespit edilmeye çalışılmıştır.

Araştırmada türkü kavramı, tanımı, özellikleri ve Türk edebiyatında türkünün tarihî seyri üzerine açıklamalar yapılmış, Türk halk edebiyatı ürünü olan türküler ile Bulgaristan türkü metinlerinden örnekler mukayese edilmiştir. Bu çalışma bize Bulgaristan türkülerinin kadına atfettiği özelliklerden yola çıkarak edebiyatımızdaki türkülerde yer alan kadın profilini karşılaştırma imkânı sunmuştur.

Türk halk edebiyatındaki kadının fizikî özellikleriyle Bulgaristan türkü metinlerindeki kadının fizikî özellikleri arasında saptadığımız bazı farklılıklar çalışmamıza yön vermiştir. İncelediğimiz otuz altı türkü metninin içinde saç rengi ve şekli, göz rengi, boyu, teni, yaşı vb. özellikler bakımından kadına atfedilen niteliklerin, kültürümüzle ortak birçok unsuru barındırmasının yanında Türk halk edebiyatına göre farklı benzetmeler ve birtakım orijinal kullanımlarla bölgenin özelliklerini de yansıttığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Türkü, Bulgaristan türküleri, kadın, kadının fiziki özellikleri

Kaynakça

• Ali Yakıcı, Halk Şiirinde Türkü, Akçağ Yayınları, Ankara, 2013.
• Ayfer Yılmaz, Türk Kültüründe Kadın ve Kadın Ağzı Türküler, Bizim Büro Basımevi, Ankara, 2003.
• Cahit Öztelli, Dertli-Seyrani, Varlık yayınları, İstanbul, 1964.
• Doğan Kaya, Yaşnameler, Akçağ Yayınları, Ankara, 2004.
• Hamdi Güleç, Türk Halk Edebiyatı, Kriter Yayınları, İstanbul, 2011.
• Hamdi Hasan, Makedonya Türklerince Söylenen Türküler, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 2008.
• İskender Pala, Divan Şiiri Sözlüğü, Leyla ile Mecnun Yayıncılık, İstanbul, 2003.
• Mehmet Özbek, Folklor ve Türkülerimiz, Ötüken Yayınevi, İstanbul, 1975.
• Nilüfer Yıldırım, Çağdaş Türk Yazı Dillerinde Kadına Yönelik Hitaplar, Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (Türklad) Cilt 1, Sayı 1, 2017, S. 123-137.
• Özgü Aras, Ad Koyma. İslam Ansiklopedisi. https://islamansiklopedisi.org.tr/ad-koyma-tesmiye (02.06.2019)
• Saim Sakaoğlu, Halk Şiirinden Seçmeler, Akçağ Yayınları, Ankara, 2007.
• Sedat V. Örnek, Türk Halk Bilimi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2000.
• Selma Sol, Kadının Dönüşüm Mekânı: Rumeli Türküleri Örneği, Avrasya Etüdleri Dergisi, 2016, 507-528.
• Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2005.
• https://www.turkedebiyati.org/turk-edebiyatinda-kadin/ (03.06.2019)
• https://www.turkudostlari.net. (27.05.2019)
• https://gokturukler.wordpress.com/gokturkler/konu-basliklari/eski-turklerde-kadin/ (30.05.2019)