REFLECTIONS OF THE MEHMET HİLMİ’S COLUMNS IN WESTERN THRACE NEWSPAPERS

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 80 - 98, 30.06.2020

Chousein Mechmet

Öz

After the Treaty of Lausanne, there is a great deal of activity and diversity in the media life of Western Thrace Turks. Mehmet Hilmi, who stands out with his teacher and journalist identity, displays a local intellectual profile that has contributed significantly to the organizational structure in the Western Thrace society. In the post-Lausanne period, Mehmet Hilmi was a mong the founders of the "Xanthi Turkish Youth Land”, the first association and union organization of the Western Thrace Turks. On the other hand, he made a name for himself with the newspapers he published in the press life.

Mehmet Hilmi contributed to the publication of many newspapers and magazines both on his own and with his friends. One of these newspapers is Yeni Ziya, an editorial published in 1924. Yeni Ziya, the first Turkish newspaper of Western Thrace Turks, ensured the name of Mehmet Hilmi to be heard by large circles. After that, Mehmet Hilmi became the supporter of the changes in Turkey in Yeni Yol and Yeni Adım during their short publishing life. He led to many debates by building a revolutionist discourse against conservative writers, who had took shelter in Western Thrace, with his articles that educational system is discussed as linked to the alphabet reform.

Our paper’s subject is the writings that depict a period in which the visible discussions on the socio-political dilemma of Western Thrace Turks take place, as well as identity and belonging.

Anahtar Kelimeler

Western Thrace, Mehmet Hilmi, Yeni Adım, ideological debates

MEHMET HİLMİ’NİN BATI TRAKYA'DA YAYIMLANAN GAZETE YAZILARININ YANSIMALARI

Öz

Lozan Antlaşması sonrası Batı Trakya Türklerinin basın yayın hayatında büyük ölçüde hareketlilik ve çeşitlilik görülmektedir. Öğretmen ve gazeteci kimliğiyle öne çıkan Mehmet Hilmi, Batı Trakya’nın teşkilat yapılanmasına katkı sağlamış yerel bir aydın profili sergiler. Lozan sonrası dönemde Mehmet Hilmi, Batı Trakya Türklerinin ilk dernek ve birlik teşekkülü olan “İskeçe Türk Gençler Yurdu”nun kurucuları arasında yer almıştır. Diğer yandan da Mehmet Hilmi, çıkardığı gazeteler ile basın camiasında adını duyurmuştur.
Mehmet Hilmi gerek kendi başına gerek arkadaşlarıyla beraber pek çok gazete ve derginin çıkmasına katkıda bulunmuştur. Bu gazetelerden biri, başyazarlığını yürüttüğü ve 1924 yılında yayımlanan Yeni Ziya adlı gazetedir. Batı Trakya Türklerinin ilk Türkçe gazetesi olan Yeni Ziya, Mehmet Hilmi isminin geniş çevrelerce duyulmasını sağlamıştır. Bunun ardından yayın hayatı kısa olan Yeni Yol ve Yeni Adım adlı gazetelerle de Mehmet Hilmi, Türkiye’deki değişimlerin destekçisi olmuştur. Harf inkılabına ve ona bağlı olarak eğitim sistemindeki aksaklıklara gazete yazılarıyla karşılık veren Mehmet Hilmi’nin, Batı Trakya’ya sığınan muhafazakâr yazarların görüşlerine de inkılap yanlısı söylemlerle mukavemet göstermesi beraberinde çeşitli tartışmalara yol açmıştır.
Batı Trakya Türklerinin içine düştüğü sosyo-politik ikilemin, aynı zamanda kimlik ve aidiyet tartışmalarının gözlemlenebileceği bir dönemi resmeden bu yazılar bütünü, makalemizin konusunu teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Batı Trakya, Mehmet Hilmi, Yeni Adım, ideolojik tartışmalar

Kaynakça

• ALİ, Rahmi (2015), Batı Trakya’da Türk Edebiyatına Gönül Verenler, Ankara: Bengü Yayınları.
• ASKUNİ, Neli (Νέλλη Ασκούνη) (2006), Η Eκπαίδευση της Mειονότητας στη Θράκη, Αθήνα: Αλεξάνδρεια, [İ Ekpedefsi tis Mionotitas sti Thraki / Trakya’daki Azınlığın Eğitimi], Atina: Aleksandria Yayınları.
• BERGER, Peter L. (1993), Dinin Sosyal Gerçekliği, Ali Coşkun (Çev.), İstanbul: İnsan Yayınları.
• ENGİNÜN, İnci, KERMAN Zeynep (2013), Günlüklerin Işığında Tanpınar’la Baş Başa, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• ERDEM, Nilüfer (2009), “Mehmet Hilmi’ye Göre Batı Trakya Türklerinin 1930 Türk-Yunan Dostluğundan Beklentileri”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, 15-16, 1-30.
• ERDEM, Nilüfer (2012), “Mehmet Hilmi’nin ‘Yeni Adım Gazetesi’nde Batı Trakya Türklerinin Yeni Türk Alfabesi’ne Geçmesi İçin Verdiği Mücadele”, T.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (2), 157-177.
• EREN, Halit (1995), Batı Trakya Türkleri, Marmara Üniversitesi Türkiyat Arşatırmaları Enstitüsü, Yayımlanmış Doktora Tezi, İstanbul.
• GÜREL, Şükrü Sina (1993), Tarihsel Boyut İçinde Türk-Yunan İlişkileri (1821-1993), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• İskeçe Türk Birliği (2003), Batı Trakya Türklerinin Dernekler Tarihi 1, Ksanthi (İskeçe).
• KOÇER, Hasan Ali (1974), Eğitim Sorunlarımız Üzerine İncelemeler ve Düşünceler, Ankara: Şafak Matbaası.
• MARDİN, Şerif (2002), Türkiye’de Din ve Siyaset Makaleler 3, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mehmet Hilmi (1927), “Acı Yaralar Dertler”, Yeni Adım, 1-2.
• Mehmet Hilmi (1927), “Baba Nasihati”, Yeni Adım, 1-2.
• Mehmet Hilmi (1927), “Gençlik Himaye İster. Memlekette Türk Gençlerini Mahalle Kahvehanelerinden, Meyhanelerinden Kurtaracak Gençlik Müesseseleri Açmak ve Açılanlara Yardım Etmek Lazımdır. Yoksa İstikabelen Ölüyüz. Halen Ölü Bulunduğumuz Gibi…”, Yeni Adım, 3-4.
• Mehmet Hilmi (1927), “Vakıflarımız Mahvoluyorlar… Cemaat Sandalyesinin Menfaatperest Aşıkları Uyuklaya Uyuklaya, Bütün Vakıflarımızı Mahvedecek, Sandalyelerinin Pahasına Onları Kurban Verecekler”, Yeni Adım, 1-2.
• Mehmet Hilmi (1928), “Gençlere Ehemmiyetli Vazifeler Düşüyor”, Yeni Adım, 1-2.
• Mehmet Hilmi (1928), “Latin Rakamları”, Yeni Adım, 1-2.
• Mehmet Hilmi (1928), “Vali Bey Hep Aynı Şeyi Söylüyor”, Yeni Adım, 1-2.
• Mehmet Hilmi (1928), “Yeni Harfler ve Hocalar”, Yeni Adım, 1-2.
• Mehmet Hilmi (1928), “Yeni Türk Yazısını Niçin Alıyoruz”, Yeni Adım, 1-2.
• Mehmet Hilmi (1929), “En Ehemmiyetli Mi’yar”, Yeni Adım, s. 1-2.
• Mehmet Hilmi (1929), “Gümülcine Gençleri”, Yeni Adım, s. 1-2.
• Mehmet Hilmi (1929), “Metin İman ve Sarih Vaziyet İsteriz”, Yeni Adım, 1-2.
• Mehmet Hilmi (1929), “Muallimlik En Şerefli Meslektir”, Yeni Adım, 1-2.
• Mehmet Hilmi (1929), “Türk İnkılâbı ve Garbi Trakya Türkleri”, Yeni Adım, 1-2.
• Mehmet Hilmi (1930), “Hocalara Sakın Bir Şey Koklatmayınız!”, Yeni Adım, 3-4.
• Mehmet Hilmi (1930), “İctimaî Yaralarımızdan”, İnkılâp, 1-2.
• Mustafa Hilmi (1935), “Mektep ve Medrese-4”, Müdafa-i İslâm, 1-2.
• Mustafa Hilmi (1936), “İrfan Müesseselerimizin Acıklı Hali”, Müdafa-i İslâm, 1-2.
• Mustafa Sabri (1927), “Cevaba Değeri Yok Ama…”, Yarın, 3-4.
• Mustafa Sabri (1928), “Latin? Harflerinin Dine Zararı Var mı?”, Yarın, 1-4.
• Mustafa Sabri (1929), “Latin Harflerini Kabul Etmenin Manası”, Yarın, 1-2.
• OKUMUŞ, Ejder vd. (2006), Osmanlı Devleti’nde Eğitim Hukuk ve Modernleşme, İstanbul: Özgü Yayınları.
• ÖKSÜZ, Hikmet (2006), Batı Trakya Türkleri, Çorum: Karam Yayınları.
• ÖZGÜÇ, Adil (1974), Batı Trakya Türkleri, İstanbul: Kutluğ Yayınları.
• SUBAŞI, Necdet (2004), Gündelik Hayat ve Dinsellik, İstanbul: İz Yayıncılık.
• TURHAN, Mümtaz (2010), Kültür Değişmeleri Sosyal Psikoloji Bakımından Bir Tetkik, İstanbul: Çamlıca Yayınları.
• TÜRKDOĞAN, Orhan (2004), Osmanlıdan Günümüze Türk Toplum Yapısı, İstanbul: Çamlıca Yayınları.