A SOVEREIGN CITY IN DOBRUCA: HACIOĞLUPAZARCIĞI

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 24, 30.06.2020

Rıdvan Canım

Öz

Known as Dobriç (Добрич) today, the city is one of the most important settlements of the region called Dobruca. In Turkish sources the city’s name appears as Hacıoğlu Pazarcık, Hacıoğlu Pazarı, Pazarcık, Hacıoğlupazarcığı. In the communist era the city’s name become Tolbuhin for a while. On 25 October 1949, the city of Dobrich was named after Fyodor Tolbuhin, the Soviet Marshal, and the city was restored to its former name Dobrich with the decision of the Bulgarian Presidency published in 1990. The city, founded by the Turks and ruled for about five centuries, was also the city where III. Ahmet, one of the Ottoman Sultans, was born. As an historical city, Dobrich hosted the most beautiful works of Rumeli civilization and contributed our history of science and culture by producing many scientists, intellectuals and artists throughout its history. Also, Hacıoğlupazarcığı was one of the important ranges for expeditions of the Ottoman armies to Rumeli for centuries. In our article, we tried to address this historical city of our history of science and culture with its yesterday and today.

Anahtar Kelimeler

Bulgaria, Dobruca, Hacıoğlupazarcığı

DOBRUCA’DA BİR HÜKÜMDAR ŞEHRİ: HACIOĞLUPAZARCIĞI

Öz

Dobruca adı verilen bölgenin en önemli yerleşim merkezlerinden biri olan ve bugün Dobriç (Добрич) adıyla bilinen şehrin Türkçe kaynaklarda adı Hacıoğlu Pazarcık, Hacıoğlu Pazarı, Pazarcık, Hacıoğlupazarcığı şeklinde geçer. Şehrin adı Komünizm döneminde bir ara Tolbuhin olmuştur. 25 Ekim 1949 yılında Dobriç şehrine Sovyet Mareşali Fyodor Tolbuhin’in adı verilmiş, 1990’da yayımlanan Bulgaristan Cumhurbaşkanlığı kararıyla da şehir eski adı Dobriç’e kavuşturulmuştur. Türklerin kurduğu ve yaklaşık 5 asır yönetimi altında tuttuğu şehir, aynı zamanda Osmanlı Sultanlarından III. Ahmet'in doğduğu şehirdir. Tarihi içinde Rumeli medeniyetinin en güzel eserlerine ev sahipliği yapan Dobriç, çok sayıda ilim, fikir adamı ve sanatkâr yetiştirmiş, bilim ve kültür tarihimize böylece hizmet etmiş bir şehirdir. Ayrıca Hacıoğlupazarcığı, asırlar boyunca Osmanlı ordularının Rumeli üzerine yaptığı seferlerde önemli menzillerinden birisi olmuştur. Yazımızda bilim ve kültür tarihimizin bu tarihî şehrini dünü ve bugünüyle ele almaya çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Bulgaristan, Dobruca, Hacıoğlupazarcığı

Kaynakça

• AYHAN, Aydın (2013), Rumeli ve Akdeniz Adalarında Türk Varlığı, İstanbul: UKID ve TIKA Yayınları.
• AYVERDİ, Samiha (1999), Türk Tarihinde Osmanlı Asırları, İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı.
• ÇELTİK, Halil (2013), Rumeli Şairlerinin Şiir Dünyası, Ankara: Kurgan-Edebiyat.
• EYİCE, Semavi (1989), “Akyazılı Sultan Âsitânesi”, İslâm Ansiklopedisi, C. 2, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 302-303.
• İPEKTEN, Haluk vd. (1988), Tezkirelere Göre Divan Edebiyatı İsimler Sözlüğü, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• KIEL, Machiel (2016), “Hacıoğlupazarcığı”, İslâm Ansiklopedisi, Ek-1. Cilt, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı, 506-508.
• Mehmed Zıllîoğlu Evliya Çelebi (1976), Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Tevfik Temelkuran vd. (Sadeleştiren), C. 3-4, İstanbul: Üçdal Neşriyat.
• Mehmed Zıllîoğlu Evliya Çelebi (1980), Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Tevfik Temelkuran vd. (Sadeleştiren), C. 7, İstanbul: Üçdal Neşriyat.
• PEREMECİ, Osman Nuri (1942), Tuna Boyu Tarihi, İstanbul: Resimli Ay Matbaası.
• SARICA, Birsen (2019), Bulgaristan Hacıoğlu Pazarcığı. (Dobriç) Tekke Câmii, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, Yayımlanmamış Bitirme Ödevi, İstanbul.
• SEZER, Musa (2019), “Dobruca Bölgesinde Üç Kaza: Hacıoğlu Pazarı, Yenipazar ve Umur Fakih (XVIII. Yüzyıl Ortalarında Nüfus ve Yerleşim)”, Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 6 (16), 555-572.
• TUĞLACI, Pars (1985), Osmanlı Şehirleri, İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Antolojisi (Bulgaristan Türk Edebiyatı) (1997), Hayriye Süleymanoğlu Yenisoy (Haz.), C. 8, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• YILMAZ, Mehmet Emin (2014), “Bulgaristan Hacıoğlu Pazarcığı’nda (Dobriç) Türk Mimarisinden Örnekler”, Bir Zamanlar Balkanlar 6. ve 7. Uluslararası Mübadele ve Balkan Türk Kültürü Araştırmaları Kongresi Bildirileri, Samsun: Samsun Mübadele ve Balkan Türk Kültürü Araştırmaları Derneği Kültür Yayınları, 289-304.