A PHENOMENOLOGİCAL EXPERİMENTATİON ON BALKAN GEOGRAPHY: EXAMPLES OF DRİNA KÖPRÜSÜ AND DRİNA’DA SON GÜN

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 27 - 51, 27.12.2021

Tayfun Barış

https://doi.org/10.53711/balkanistik.1018190

Öz

Geography is a branch of science that studies the Earth in physical, economic, humanitarian and political ways. It became an independent branch of science in the 19th century. Because of its close relation with the human life, this scientific discipline has reflections in literary works. In this regard, Balkans are an exceptional geographic region in both Turkish and world literature. Both The Bridge on the Drina and Drina’da Son Gün deal with the events happened in this region. These works carry much value since they are instrumental to understand the relation between humans and the places they live in.
Hermeneutic-Phenomenological method was developed by Edmund Husserl, founder of the phenomenology, and Martin Heidegger and Gaston Bachelard developed his ideas and carried it to practice. This method serves to explain the relation between human and place in a philosophical level. It would be helpful to study literary works to see how the place shapes the thoughts of people and understand the place-human relation better.

Anahtar Kelimeler

Balkans, Geography, Places, Human, Phenomenology

BALKAN COĞRAFYASINA FENOMENOLOJİK BİR YAKLAŞIM DENEMESİ: DRİNA KÖPRÜSÜ VE DRİNA’DA SON GÜN ÖRNEĞİ

Öz

Yeryüzünü fiziksel, ekonomik, beşerî, siyasi yönlerden inceleyen bir bilim dalı olan coğrafya; 19. yüzyılda müstakil bir bilim dalı hâline gelmiştir. Toplum hayatının önemli bir parçası olan bu disiplin insan ile olan ilişkisi çerçevesinde edebî metinlerde de somut bir şekilde etkisini göstermektedir. Bu bağlamda hem Türk hem de dünya edebiyatında ortaya konulan eserlerde öne çıkan dikkat çekici coğrafi bölgelerden birisi de Balkanlardır. Konusunu bu bölgede yaşanan olaylardan alan Drina Köprüsü ile Drina’da Son Gün adlı eserlerde coğrafyanın/mekânın, burada yaşayan insanların düşüncelerinde ne gibi anlamlara geldiğinin ortaya konulması, insan-mekân ilişkisinin daha iyi anlaşılması bakımından önemli gözükmektedir.
Fenomenolojinin kurucusu Edmund Husserl ile sonrasında onun düşüncelerini geliştirerek uygulama düzeyine ulaştıran Martin Heidegger ve Gaston Bachelard’ın ortaya koyduğu hermeneutik-fenomenolojik metot da insan-mekân ilişkisinin felsefi zeminde açıklanmasına hizmet etmektedir. Söz konusu felsefi yaklaşımı edebî eserlere yansıtarak mekânın/coğrafyanın insanlar açısından ne gibi farklı algılara yol açtığını ortaya koymak, bu bağlamda disiplinlerarası bir yaklaşım ile önemli nesnel tespitlerin yapılabilmesine de olanak sağlamış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, Coğrafya, Mekân, İnsan, Fenomenoloji

Kaynakça

• AKTAŞ, Şerif (2000), Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Ankara: Akçağ Yayınevi.
• ANDRİÇ, İvo (2019), Drina Köprüsü, Hasan Âli Ediz-Nuriye Müstakimoğlu (Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları.
• BACHELARD, Gaston (2020), Mekânın Poetikası, Alp Tümertekin (Çev.), İstanbul: İthaki Yayınları.
• BAYSAL, Faik (2017), Drina’da Son Gün, İstanbul: Nemesis Kitap.
• BOZDOĞAN, Ahmet (2008), Romanda Türkiye Dışındaki Türk Dünyası, Ankara: Akçağ Yayınevi.
• DAĞ, Necla (2019), “Mekânın Poetikası Olarak Safiye Erol’un Romanlarında İstanbul ve Edirne”, RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 6, 96-105.
• EMEKLİ, Gözde (2006), “Coğrafya, Kültür ve Turizm: Kültürel Turizm”, Ege Coğrafya Dergisi, 15, 51-59.
• EMEL, Kefeli (2009), “Coğrafya Merkezli Okuma”, Turkish Studies, 4, 423-433.
• ERCİLASUN, Bilge (2013), Türk Roman ve Hikâyesi Üzerine, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• GÜRSOY, Ülkü (2007), Faik Baysal ve Hikâyeciliği, Ankara: Akçağ Yayınları.
• HEIDEGGER, MARTIN (2020), Varlık ve Zaman, Kaan Ökten (Çev.), İstanbul: Alfa Yayınları.
• HİSARLIGİL BOLAK, Beyhan (2008), “Martin Heidegger’de ‘Mekân’ Düşüncesi: Hermeneutik-Fenomenolojik Bir Yaklaşım”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25, 23-34.
• İSEN, Mustafa (1997), Ötelerden Bir Ses, Ankara: Akçağ Yayınevi.
• İSEN, Musatafa (2007), “Balkanlarda Türk Edebiyatı”, Türk Dünyası Edebiyat Tarihi, Ankara, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, 63-133.
• KAÇMAZ, Muhammet, KAÇMAZ, Perihan (2019), “Edebiyat Coğrafyası; Elif Şafak Romanlarının Coğrafi Terim ve Mekân Analizleri”, Türk Coğrafya Dergisi, 73, 53-60.
• KARAALİOĞLU, Seyit Kemal (1975), Edebiyat Terimleri Kılavuzu, İstanbul: İnkılâp ve Aka Basımevi.
• KOLCU, Abdurrahman (2003), “İvo Andriç ve Drina Köprüsü Romanı”, Tübar, 14/XIV, 219-245.
• KURT, Emine (2009), Faik Baysal’ın Romancılığı, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• MENGÜŞOĞLU, Takiyettin (2020), Fenomenoloji ve Nicolai Hartmann, Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• ORUÇ, Zülküf (2009), “Dünden Bugüne Balkan Türklüğü: Bir Analiz Denemesi”, Journal of Azerbaijani Studies, 10, 49-58.
• ÖZBEK ADIGÜZEL, Derya, (2015), “Şiirsel İmgelem Olarak Mekânı Düşlemek: Gaston Bachelard’ın Mekân Düşüncesi”, Mimar Sinan Üniversitesi İç Mimarlık Sempozyumu, İstanbul.
• SINAR ÇILGIN, Alev (2003), Türk Roman ve Hikâyesinde İkinci Dünya Savaşı, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Şemseddin Sâmi (2007), Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• TDK Güncel Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 17.08.2021).
• TEKİN, Mehmet (2004), Roman Sanatı 1 (Romanın Unsurları), İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• UĞURCAN, Sema (2012), Edebiyatımız 1 Edebiyat Tarih İlişkisi, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• VURMAY, M. Ayça (2010), “Edebiyat, Coğrafya ve Uzam: Hardy’nin Yuvaya Dönüş Adlı Romanı”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 50, 207-220.
• YEŞİLYURT, Türkan (2019), “Ercüment Behzat Lav’ın ‘Nuhun Gemisi’ Adlı Şiirine Fenomenolojik Bir Yaklaşım”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 298-317.
• YILMAZ, Merve (2018), Türk Romanında Bosna Savaşı, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.