AN OVERVIEW OF FAN STILIAN NOLI’S WORKS IN INDEPENDENT ALBANIAN LITERATURE

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 1 - 32, 27.12.2022

Erdem Erol

https://doi.org/10.53711/balkanistik.1110444

Öz

Fan Stilian Noli, who opened his eyes in İbriktepe village of İpsala district of today's Edirne province, is one of the important figures of Albanian history, Albanian Orthodox faith, and Albanian literature. As a politician, he aimed to make Albania a democratic and modern country with the 1924 June Revolution, but he remained in power for only six months. In addition, Noli, an Orthodox priest, was also prominent in the establishment of the Independent Albanian Orthodox Church. Noli has made a name for himself in Albanian literature with his works as a writer, translations from world classics, and publishing. He published his poems in many magazines and newspapers, played an important role in explaining the history of Albania of the period, and made a considerable contribution to Albanian literature with his translations from world classics. Although Fan Stilian Noli takes place in the period of Independent Albanian Literature, he is also under the influence of the National Awakening period with his nationalist identity. This study aims to explain the works of Fan Stilian Noli and the subjects that the author deals with in some of his poems.

Anahtar Kelimeler

Literary Work, Albanian Literature, Fan Stilian Noli

BAĞIMSIZ ARNAVUT EDEBİYATINDA FAN STİLİAN NOLİ’NİN ESERLERİNE GENEL BİR BAKIŞ

Öz

Günümüz Edirne iline bağlı İpsala ilçesinin İbriktepe köyünde hayata gözlerini açan Fan Stilian Noli, Arnavutluk tarihinin, Arnavut Ortodoks inancının ve Arnavut edebiyatının önemli figürlerinden biridir. Bir siyasetçi olarak 1924 Haziran devrimiyle Arnavutluk’u demokratik ve çağdaş bir ülke yapmayı hedeflemiş ancak yalnızca altı ay iktidarda kalabilmiştir. Ayrıca Ortodoks bir papaz olan Noli, Bağımsız Arnavut Ortodoks Kilisesinin kurulmasında da ön plana çıkmıştır. Noli, bir yazar olarak da kaleme aldığı eserleriyle, dünya klasiklerinden çevirileriyle, yayıncılığıyla Arnavut edebiyatında da adından söz ettirmiştir. Yazdığı şiirleri birçok dergi ve gazetede yayımlamış ve dönemin Arnavutluk tarihini anlatmada önemli bir rol oynamış, dünya klasiklerinden çevirileriyle de Arnavut edebiyatına hatırı sayılır katkıda bulunmuştur. Fan Stilian Noli, Bağımsız Arnavut Edebiyatı döneminde yer alsa da milliyetçi kimliğiyle, Millî Uyanış döneminin de etkisindedir. Bu çalışma Fan Stilian Noli’nin eserlerini ve yazarın bazı şiirlerinde işlediği konuları açıklayabilmeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Edebi Eser, Arnavut Edebiyatı, Fan Stilian Noli

Kaynakça

• ABDİU, Xhemile ve KADİU, Spartak (2015), "Osmanlı Döneminde Türk Edebiyatının Arnavut Edebiyatına Etkisi", International Journal of Language Academy, 3(1), 1-7.
• AJRULİ, Ekrem (2012), 100 Vjet Vargje Atdheut, Tetova: Arbëra Design Yayınları.
• BARALIU, Mazllum (2012), "Eruditizmi i Fan S. Nolit, Rrjedhojë e Kushteve dhe Rrethanave të Kohës apo e Gjenialitetit Poliedrik të Personalitetit të tij", Fan S. Noli në 130 - Vjetorin e Lindjes 1882-2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 528-545.
• BEKTESHI, Resul ve RUSTEMİ, Xhezmi (2010), Gjuhë dhe Letërsi III, Üsküp: Ministria e Arsimit dhe Shkencës e Republikës së Maqedonisë Yayınları.
• BILIBASHI, Sindi (2020), Rexhep Voka'nın Hayatı ve Eserleri, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Balkan Çalışmaları Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
• BYTYÇI, Enver (2018 ), "Diplomacia e Skënderbeut dhe Marrëdhëniet e tij me Vendet e Kristera", Interdisciplinary Journal of Resarch and Development, 5(2), 22-29.
• Constitution and By-Laws of The Pan-Albanian Federation Vatra (1926), Boston: Vatra Yayınları.
• ÇAMI, Muin (2007), "Revolucioni i Qershorit i Vitit 1924", Historia e Popullit Shqiptar, Vëllimi III Periudha e Pavarësisë 28 Nëntor 1912 - 7 Prill 1939, Tiran: Toena Yayınları, 213-246.
• ÇIFTJA, Hektor (2012 ), "Arshi Pipa - Fan S. Noli Dy Kontekste dhe Një Tekste", Fan S. Noli në 130 – Vjetorin e Lindjes 1882-2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 338-344.
• DİLLİOĞLU, Ece (2017), Çağdaş Arnavut Edebiyatında İsmail Kadare ve Romanları, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Balkan Çalışmaları Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
• DİLLİOĞLU, Ece (2018a), "Arnavut Edebiyat Tarihine Genel Bir Bakış", Multidisipliner Çalışmalar, 3, 1-18.
• DİLLİOĞLU, Ece (2020), "Fan Stilian Noli'nin Şiirlerinde Türk İmgesi", Her Yönüyle İpsala Dergisi, 1, 361-378.
• DİLLİOĞLU, Tolga (2018b), "Arnavut Dil Tarihine Genel Bir Bakış", Multidisipliner Çalışmalar, 3, 87-100.
• ELSIE, Robert (1997), Histori e Letërsisë Shqiptare, Tiran: Dukagjini Yayınları.
• ELSIE, Robert (2010), Historical Dictionary of Albania Second Edition, Lanham, Toronto, Plymounth : The Scarecrow Yayınları.
• ESTREFI, Diana (2005), Republika e Shqipërisë Kuvendi Ligjvënisit Shqiptarë 1920-2005, Tiran: Kuvendi i Shqipërisë Yayınları.
• GJIKA, Kastriot (2012), "Çështje të Receptimit Historik të Poezisë së Nolit", Fan S. Noli në 130 – Vjetorin e Lindjes 1882-2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 56-59.
• HAMITI, Sabri vd. (2008), Gjuha Shqipe dhe Letërsia 3, Tiran, Priştina, Tetova: Albas Okul Yayınları.
• HOXHA, Estela (2018), Veprimtaria Diplomatike dhe Politike e Fan Nolit në Vitet 1920-1924, Universiteti i Tiranës Fakulteti i Histori dhe Filologjisë Departamenti i Historisë, Doktora Tezi, Tiran.
• İncil, https://incil.info/TC/arama/Markos+15, (Erişim Tarihi: 25 Kasım 2021).
• JAHJAI, Meral (2016), "Osmanlı Yazısı İle Yazılan Arnavut Edebiyatının Dini Karakteri", Avrasya Etüdleri Dergisi, 50(2), 389-404.
• KADRIU, Zeqir (2012), "Fisnikërimi e Edukimi i Nolit në İbrik-tepe", Fan S. Noli në 130 - Vjetorin e Lindjes 1882-2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 519-523.
• KRASNIQI, Nysret (2012), "Fenomene Studimi: Fan S. Noli Dhe Migjeni", Materialet e Punimeve të Seminarit XXXI Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare: Prishtinë, 13,25 Gusht 2012, 31, 33-47.
• KULLOLLI, Klodiana (2012), "Mjeshtëria e Vargut Nolian", Fan S. Noli në 130 – Vjetorin e Lindjes 1882-2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 71-76.
• LIÇI, Xhuliana (2012), "Mbi Një Tipologji Interpretimesh të Ideve në Dramën Izraelitë dhe Filistinë të Fan Nolit", Fan S. Noli në 130 – Vjetorin e Lindjes 1882-2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 188-192.
• LUMI, Elvira (2012), "Fan Noli Poet Politik Apo i Dilemave te Rastit?", Fan S. Noli në 130 – Vjetorin e Lindjes 1882-2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 34-40.
• MAZURKIEWICZ, Anna (2014 ), East Central Europe in Exile Volume 1: Transatlantic Migrations, Cambridge: Cambridge Akademik Yayınları.
• MEHMETAJ, Albanë (2012), "Drama e Fan Nolit", Fan S. Noli në 130 – Vjetorin e Lindjes 1882 - 2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 114-122.
• MINGA, Mikela (2019), "Poemi Simfonik Skënderbeu i Fan Nolit: Rast Studimi për Përfaqësimin Muzikor të Heroit Kombëtar", Revistë e Institutit të Antropologjisë Kulturore dhe Studimit të Artit, 2(1), 45-54.
• NIKAJ, Irena (2012), "Napoleoni, Shekulli i Dritave dhe Noli - Një Jehonë Noliane në Kohë të Tjera", Fan S. Noli në 130 – Vjetorin e Lindjes 1882 - 2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 485 - 487.
• NOLI, F. Stilian (1921), Historia e Skënderbeut (Gjergj Kastriotit) Mbretit të Shqipërisë 1412-1468, Boston: Federata Pan-Shqiptare Vatra Yayınları.
• NOLI, F. Stilian (1945), George Castrioti Scanderbeg 1405-1468, Boston University Graduate School, Doktora Tezi, Boston.
• NOLI, F. Stilian (1998), Albumi, Tiran: Naim Frashëri Yayınevi.
• NOLI, F. Stilian (2003), Vepra II, Tiran: Dudaj Yayınları.
• NOLI, F. Stilian (2007), Vepra V, Tiran: Dudaj Yayınları.
• NOLI, F. Stilian (2008a), Beethoven and The French Revolution, New York: International Universities Yayınları.
• NOLI, F. Stilian (2008b), Vepra VII, Tiran: Dudaj Yayınları.
• NOLI, F. Stilian (2011), Albumi, Prizren: Berati Yayın Evi.
• NURA, Bruna (2012 ), "Noli Përmes Simbolikave Biblike", Fan S. Noli në 130 – Vjetorin e Lindjes 1882-2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 123-125.
• OMBASHI, Rahim (2012), "Duke Ridëgjuar Letrën e Fundit", Fan S. Noli në 130 – Vjetorin e Lindjes 1882-2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 174-187.
• PELUSHI, Joan (2012), "Peshkop Theofan Noli - Një Jetë në Shërbim të Kishës", Fan S. Noli në 130 – Vjetorin e Lindjes 1882-2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 23-29.
• PETRO, Rita vd. (2008), Gjuha Shqipe dhe Letërsia 2, Tiran, Priştina, Tetova: Albas Okul Yayınları.
• QAMILI, Ajtene (2012), "Orientalizmat në Poezinë e Fan S. Nolit", Fan S. Noli në 130 – Vjetorin e Lindjes 1882-2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 210-219.
• RRUGA, Ilir (2020), "Theofan Stilian Noli'nin Arnavut Ortodoks Kilisesi'ne Katkıları", Balkanlar ve İslam – Balkanlarda İslam Dini ve Kültürel Hayat, 2, 49-72.
• RUSI, Eris (2012), "Madhështia dhe Limitet e Dramës Izraelitë dhe Filistinë - Sipari i Një Vepra të Hapur", Fan S. Noli në 130 - Vjetorin e Lindjes 1882-2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 41-49.
• SHALA, Kujtim (2016), "Ideologjia e Nolit", Studimet Albanistike në Amerikë Konferencë Shkencore Shtator 2015, 1, 429-438.
• SHQEFNI, Mimoza (2012), "Publistica e Nolit në Historinë dhe Realitetin Shqiptar", Fan S. Noli në 130 - Vjetorin e Lindjes 1882-2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 373-381.
• SIPAHIU, Avni (2006), "Koleksioni Fonografik me Fjalimet e Nolit: Ligjërimi Nolian", Java e Bibliotekës në Kosovë 11-16 Prill 2005, 1, 91-96.
• XHIKA, Arta (2012), "Noli në Optikën Kritike të Koliqi", Fan S. Noli në 130 – Vjetorin e Lindjes 1882-2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 330-332.
• ZHURI, Neim (2012 ), "Noli: Përkthyesi dhe Kritiku", Fan S. Noli në 130 – Vjetorin e Lindjes 1882-2012 Konferanca Shkencore Ndërkombëtare, 1, 382-386.