A CRİTİQUE ON GENDER AND MİLİTARİSM: YEVGENY ZAMYATİN’S A GODFORSAKEN HOLE

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 25 - 39, 30.06.2025

Esra Elmacıoğlu

https://doi.org/10.53711/balkanistik.1686952

Öz

Yevgeny Ivanovich Zamyatin’s 1913 novella A Godforsaken Hole is a text that deeply explores the concepts of gender, masculinity, and militarism. Zamyatin’s work reveals how male and female roles are shaped in society, particularly within a military garrison, and how they are internalized in a patriarchal structure. Through grotesque character portrayals and critique of military institutions, the author provides significant insights into how patriarchal society restricts and distorts individuals' gender identities. The effects of military hierarchy and militarism on individuals are questioned, alongside the examination of how masculinity and femininity are firmly constructed within social structures. The shaping of male identities based on militarist values such as war, power, and hierarchy is contrasted with the confinement of female identities to passive, obedient, and domestic roles. In this study, gender and constructions of masculinity and femininity are examined through a text-focused critical analysis method, highlighting the interaction between the literary text and its sociopolitical context. Within this framework, the current relevance of literature-society relations, in line with perspectives on gender and militarism, is questioned by exploring how these themes have historically and culturally developed in Russian literature. The work demonstrates how literature can serve as a tool for critiquing gender representations in society. Thus, Zamyatin’s work not only holds literary value but also offers a significant critique of social structures and gender norms, contributing to the literature. By helping us understand the impacts of gender and militarism on individuals, it reveals the formative power of gender roles and social structures on personal identities.

Anahtar Kelimeler

Zamyatin , militarism , woman , gender

TOPLUMSAL CİNSİYET VE MİLİTARİZM ÜZERİNE BİR ELEŞTİRİ: YEVGENİY ZAMYATİN'İN “DÜNYANIN BİR UCUNDA” ESERİ

Öz

Yevgeni İvanoviç Zamyatin’in 1913 tarihli Dünyanın Bir Ucunda (На куличках) adlı uzun öyküsü, toplumsal cinsiyet, erkeklik ve militarizm olgularını derinlemesine ele alan bir metin olarak dikkat çeker. Zamyatin’in eseri, erkeklik ve kadınlık rollerinin toplumda nasıl biçimlendiğini, özellikle bir askerî garnizonda, ataerkil bir yapı içinde nasıl içselleştirildiğini ortaya koymaktadır. Yazarın grotesk karakter tasvirleri ve askerî kurum eleştirisi üzerinden, ataerkil toplumun bireylerin cinsiyet kimliklerini nasıl sınırladığı ve çarpıttığına dair önemli bulgular elde edilmiştir. Askerî hiyerarşinin ve militarizmin bireyler üzerindeki etkisi ile erkeklik ve kadınlık olgularının toplumsal yapılar içinde nasıl yerleşik bir şekilde inşa edildiği sorgulanmakta, erkek kimliklerinin savaş, güç ve hiyerarşi gibi militarist değerlere dayanarak şekillendirilmesi ile kadın kimliklerinin edilgen, itaatkâr ve ev içi rollerle sınırlandırılması arasındaki farklar vurgulanmaktadır. Bu çalışmada, toplumsal cinsiyet, kadın-erkeklik inşası metin odaklı eleştirel analiz yöntemi ile incelenmiş, edebi metnin sosyopolitik bağlamla etkileşimi ortaya konulmuştur. Bu bağlamda, söz konusu toplumsal cinsiyet ve militarizm perspektifleriyle uyumlu bir biçimde edebiyat-toplum ilişkisinin güncelliği, Rus edebiyatında bu temaların tarihsel ve kültürel bağlamda nasıl şekillendiğini sorgulanmıştır. Eser, edebiyatın toplumsal cinsiyet temsillerinin eleştirisi için bir araç olarak nasıl kullanılabileceğini gösterir. Bu bağlamda, Zamyatin’in eseri, yalnızca edebî bir değer taşımakla kalmaz, aynı zamanda toplumsal yapılar ve cinsiyet normlarına dair önemli bir eleştiri sunar ve literatüre katkıda bulunur. Toplumsal cinsiyet ve militarizmin bireyler üzerindeki etkilerini anlamamıza yardımcı olarak cinsiyet rolleri ve toplumsal yapıların bireysel kimlikler üzerindeki şekillendirici gücünü ortaya koyar.

Anahtar Kelimeler

Zamyatin , militarizm , kadın , erkek , cinsiyet

Kaynakça

• Abişeva, O. K. (2008). Obrazı uyezdnogo goroda (na primere neorealistiçeskoy prozı Ye. İ. Zamyatina). Vestnik Çelyabinskoy Gosudarstvennoy Akademii Kulturı i İskusstva, 3 (15), 60-66.
• Bakhtin, M. M. (2001). Karnavaldan romana edebiyat teorisinden dil felsefesine seçme yazılar (C. Soydemir, çev.). Ayrıntı.
• Connell, R. W. (1995). Masculinities. University of California Press.
• Gedik, E., Çakır, H. ve Coşkun, A. (2020). Bir inşaa süreci olarak erkeklik: Yozgat örneği, AÇÜ Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 84-95.
• Hearn, J. (1996). Is masculinity dead? A critique of the concept of masculinity/masculinities. M. Mac an Ghaill (ed.), Understanding masculinities: Social relations and cultural arenas içinde (s. 202-217). Open University Press.
• Karaca, B. (2010). Yevgeni Zamyatin ütopya algılarını yeniden kurarken. Folklor/Edebiyat, 16(63), 65-70. Kimmel, M. S. (2001). The gendered society. Oxford University Press.
• Kimmel, M. S., Hearn, J. ve Connell, R. W. (2004). Handbook of studies on men and masculinities. Sage Publications.
• Komlik, N. N. (1999). Motivı russkogo eposa v povestyah Ye. Zamyatina “Uyezdnoye” tsikla (“Uyezdnoye”, “Alatır”, “Na kuliçkah”). Vestnik TGU, 2, 75-81.
• Kulyapin, A. İ. (2003). Mejdu sobakoy i volkom: zoomorfnıy kod v proze Ye. Zamyatina. İzvestiya Altayskogo gosudarstvennogo universiteta, 4, 63-65.
• Mayasov, A. İ. (2011). Glagolı reçevoy deyatelnosti kak sredstvo sozdaniya obraza v povesti Ye. İ. Zamyatina “Na kuliçkah”. Vestnik TGU, 7(99), 175-180.
• Messerschmidt, J. W. (2019). Hegemonik erkeklik: formülasyon, yeniden formülasyon ve genişleme (S. Akyüz, vd., çev.). Özyeğin Üniversitesi Yayınları.
• Polyakova, L. V. (1996). Povest Ye. Zamyatina na kuliçkah: renome, harakterı, poetika. Vestnik Tambovckogo Universiteta, 1, Seriya: Gumanitarnıye Nauki, 66-74.
• Polyakova, İ. Ye. (2010). Spetsifika luboçnogo jesta kak osnovı plastiçeskogo risunka personajey “Uyezdnoye trilogii” Ye. İ. Zamyatina (“Uyezdnoye”, “Alatır”, “Na kuliçkah”). Nauka İ Sovremennost, Seriya: Literatura, 29-35.
• Sayganova, İ. A. (2003). Mikrokosm proizvedeniye Ye. İ. Zamyatina i A. A. Bloka: Problema necvobodı geroya. Vestnik TGU, 3(31), 29-35.
• Şaytanova, İ. O. (2014). Rojdeniye manerı: mesto Ye. Zamyatina v literaturnoy traditsii. Ye. İ. Zamyatin: Pro et Contra. Liçnost i tvorçestvo Yevgeniya Zamyatina v otsenke oteçestvennıh i zarubejnıh issledovateley antologiya içinde (s. 53-92). İzdatelstvo Russkoy Hristianskoy Gumanitarnoy Akademii.
• Vatandaş, D. D. C. (2011). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algılanışı. Istanbul Journal of Sociological Studies, 35, 29-56.
• Zamyatin, Ye. (2011). Polnoye sobraniye soçineniy v odnom tome. İzdatelstvo Alfa Kniga.
• Whitehead, S. M. (2002). Men and masculinities: Key themes and new directions. Polity Press.