Çek hukuku bakımından muhatap bankanın kanuni (Asgari) ödeme yükümlülüğü

Yıl 2013, Cilt: 24 Sayı: 85, 92 - 106, 01.02.2013

Ahmet Tamer

Öz

Çek hukukunda kural olarak banka, çek hesabında keşideciye ait bulunan karşılığı ödemekle yükümlüdür. Dolayısıyla hesapta yeterli veya hiç karşılık bulunmaması halinde bankanın hamile karşı herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Ancak kanun koyucu toplumda çeke olan güveni korumak amacıyla, hesapta karşılık bulunmasa dahi çek bedelinin belli bir tutara kadar banka tarafından hamile ödenmesini öngörmüştür. Buna göre banka, hesapta hiç karşılık bulunmasa dahi kanunda öngörülen yasal garanti tutarına kadar hamile ödeme yapmakla yükümlüdür. Hesapta kısmi karşılık bulunduğu hallerde ise banka bu kısmi karşılığı kanunda öngörülen yasal garanti tutarına kadar tamamlayıp ödemek zorundadır. Böylece banka her çek yaprağı bakımından belli bir tutara kadar keşideciye kredi kullandırmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler

bankacılık, çek, ödeme, ödeme yükümlülüğü

In terms of law of cheque the legal (Minimal) payment obligation of respondent bank

Öz

In law of cheque as a rule, the bank is obliged to pay the provision which belongs to the drawer at the cheque account, but does not have any liability against to holder in case where there is no or inadequate provision at the account. However, the legislator has foreseen that, even in case where there is no or inadequate provision at the account, a certain amount of each cheque shall be paid by the bank to the holder in order to protect public’s confidence in cheques. Accordingly the bank is obliged to make a payment to the holder equal to the amount of legal guarantee when there is no or inadequate provision at the account. In cases which there is partial provision, the bank shall pay this partial provision plus the amount of legal guarantee provided by law. Thus, the bank shall establish a credit to the drawer for each check leaf up to a certain amount.

Anahtar Kelimeler

banking, cheque, payment, payment obligation

Kaynakça

• Açıkgül, E., Açıkgül, H.A. (2007). Teori ve Uygulamada Kredi Kartı Sözleşmeleri. Ankara
• Aker, Y., (2008). Çekten Cayma ve Ödeme Yasağı. İstanbul
• Arkan, S., (2003). 3167 Sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkında Kanun’da Yapılan Değişiklikler. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 22, (1)
• Bahtiyar, M., (2007). Kıymetli Evrak Hukuku. İstanbul
• Battal, A., (2007). Bankacılık Kanunu Şerhi. Ankara
• Battal, A., (2001). Güven Kurumu Nitelendirmesi Işığında Bankaların Hukuki Sorumluluğu. Ankara
• Battal, A., (2005). Kıymetli Evrak Hukuku. Ankara
• Battal, A., (1997). Karşılığı Bulunmasına Rağmen Çek Bedelini Ödemeyen Bankanın Hamile Karşı Hukuki Sorumluluğu. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1, (2)
• Bozkurt, T., (2008). Ticaret Hukuku Kıymetli Evrak Hukuku. İstanbul
• Can, M., (1998). Çek Hamilinin Muhatap Bankaya Karşı Hukuki Durumu. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2, (1-2)
• Coşkun, M., (1994). Özel Hukukta Karşılıksız Çek ve Hamilin Hakları. İstanbul
• Çatıkkaş, Ö., Duran, H. (2012). 5941 Sayılı Çek Kanununda Bankaların Yükümlülükleri. Maliye Finans Yazıları, 26, (95)
• Çeker, M., (2012). 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Ticaret Hukuku. Adana
• Çeker, M. (2012), “Çek ve Yeni Kanun Tasarısı”, 18/12/2012 tarihinde http://www.cu.edu.tr/.../mceker/çek%20ve%20yeni%20kanun%20tasarısı adresinden erişildi
• Çelebican, G., (1968). Çekin İktisadi Önemi, İktisadi ve Hukuki Yönden Çek. Ankara: Türkiye Bankalar Birliği
• Çelik, A., (2012). Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre Ticaret Hukuku. Ankara
• Çolak, H., Özdemir, K., Hız, Y., (2003). Açıklamalı Gerekçeli ve İçtihatlı Çek Kanunu Uygulaması ve İlgili Mevzuat. Ankara
• Çöl, H.C., (2004). İleri Tarihli Çeke İlişkin Sorunlar. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 53, (1)
• Demircioğlu, H.R., (2009). Sorumluluk Hukukunun İkili Yapısının Aşılması Çabalarının Ürünleri Olarak Culpa İn Contrahendo ve Güven Sorumlulukları. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu. Ankara
• Deryal, Y., (2005). Ticaret Hukuku. Trabzon
• Doğan, B.F., (2010). 5941 Sayılı Yeni Çek Kanunu’na Göre Yeni Çek Türleri. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1, (1)
• Domaniç, H., (1990). Türk Ticaret Kanunu Şerhi, Kıymetli Evrak Hukuku ve Uygulaması. İstanbul
• Erem, F., (1968). Çekin Kanuni Himayesi, İktisadi ve Hukuki Yönden Çek. Ankara: Türkiye Bankalar Birliği
• Ergin, F., (1982). Kredi Sistemi. İstanbul
• Gençtürk, M., (2011). Çek Kanununda Düzenlenen Yeni Sisteme Göre İleri Tarihli Çekler Üzerine Bir Değerlendirme. Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15, (1-2)
• Göle, C., (1989). Çek Hukuku. Ankara
• Göle, C., (1994). Mavi Çek ve Benzeri Belgelerin Çek Hükmünde Sayılıp Sayılamayacağı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 49, (1-2)
• Günay, M., GÜNAY, M. (2010). 5941 Sayılı Çek Kanununa Göre Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu
• Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 1, (2)
• Güney, A. (2009). Banka İşlemleri. İstanbul
• Helvacı, M., (2009). Çek Kanunu Tasarısı’nın Genel Olarak Değerlendirilmesi. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 25, (4)
• Türkiye İstatistik Kurumu (2013) “Göstergeler” 24/01/2013 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/GuncelSeri.do adresinden erişildi
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (2012) 11/12/2012 tarihinde “Bankacılık Verileri” http://www.tcmb.gov.tr/ adresinden erişildi
• İnan, N., (1981). Çek Rizikolarından Doğan Sorumluluk. Ankara
• Kalpsüz, T., (1968). Çekin Hukuki Yönü, İktisadi ve Hukuki Yönden Çek. Ankara: Türkiye Bankalar Birliği
• Kayıhan, Ş., (2009). Ticaret Hukuku. Ankara
• Kendigelen, A., (2006). Çek Hukuku. İstanbul
• Kırca, İ. (22/01/2010). 5941 Sayılı Çek Kanunu --- Bir Değerlendirme. 5941 Sayılı Çek Kanunu Konferans. Ankara
• Kırca, İ., (2009). Çek Hukukuna İlişkin Muhtelif Sorunlar, Bankacılar Dergisi, 71
• Kocaman, A.B., (1994). Havalenin Hukuki Niteliği Üzerine. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 49, (1)
• Kostakoğlu, C., (2006). Banka Kredi Sözleşmeleri ve Kredi Kartlarından Doğan Uyuşmazlıklar --- Akreditif. İstanbul
• Moroğlu, E., (2004). 3167 Sayılı Çek Kanunu’nda 4814 Sayılı Kanun’la Yapılan Değişiklikler. Prof. Dr
• Necip Kocayusufpaşaoğlu Armağanı. Ankara
• Narbay, Ş., (2010). 5941 Sayılı Çek Kanununun Getirdiği Bazı Yenilikler ve Bunların Değerlendirilmesi. Terazi Aylık Hukuk Dergisi, 5, (43)
• Oğuzoğlu, A.Ç., Oğuzoğlu, Ö., (2003). Açıklamalı-İçtihatlı Bono ve Çek Sorunları. İstanbul
• Oy, O., Doğan, E., (2011). Ticaret Kanunu --- Çek Kanunu İcra ve İflas Kanunu ve Ceza Kanunu Kapsamında Çek. İstanbul
• Oy, O., Güngüler, G., (2008). Türk Hukuk Mevzuatına Göre Kredi ve Kredi Teminatları. İstanbul
• Özdamar, M., (2012), “Çek Kanununda Yapılan Değişiklik Üzerine Bir Değerlendirme”, 18/12/2012 tarihinde http://webftp.gazi.edu.tr/hukuk/dergi/6_6.pdf adresinden erişildi
• Öztan, F., (1982). Garantili Çek (Eurocheque). Ankara
• Öztan, F., (2008). Kıymetli Evrak Hukuku. Ankara
• Poroy, R., Tekinalp, Ü., (2007). Kıymetli Evrak Hukuku Esasları. İstanbul
• Pulaşlı, H., (2007). Kıymetli Evrak Hukuku. Ankara
• Reisoğlu, S., (2007). Bankacılık Kanunu Şerhi. Ankara
• Reisoğlu, S., (2003). Türk Hukukunda ve Bankacılık Uygulamasında Çek. Ankara
• Reisoğlu, S. (2012), “Yeni Çek Kanunu ve Hukuki Sorunlar”, 18/12/2012 tarihinde http://www.tbb.org.tr/Dosyalar/Konferans_Sunumlari/SR_yeni_cek_kanunu_ve_degerlendirilmesi _07012010.pdf adresinden erişildi
• Reisoğlu, S., (2003). Son Yasal Değişiklikler Açısından Çek. Bankacılar Dergisi, 44
• Reisoğlu, S., (2011). Yeni Çek Kanunu ve Başlıca Uygulama Sorunları, Bankacılar Dergisi, (76)
• Şehirali, F.H., (1997). Yargıtay Kararlarında Karşılıksız Çek. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 52, (1)
• Şit, B., (2011). Türk Hukukunda Banka Kredisi Kavramı ve Buna Bağlanan Sonuçlar. Ankara
• Şit, B., (2010). Bankanın Çek Ödemeleri Dolayısıyla Kredi Sınırlarının Aşılması. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 26, (4)
• Tekil, F., (1994). Kıymetli Evrak Hukuku. İstanbul
• Tekil, M., (1997). Çekte Muhatap Bankanın Hukuki Sorumluluğu. İstanbul
• Tekinalp, Ü., (2009). Ünal Tekinalp’in Banka Hukukunun Esasları. İstanbul
• Tekinalp, Ü., (2001). İleri Keşide Tarihli (Vadeli) Çeklere İlişkin Bir Öneri. Prof .Dr. Aysel Çelikel’e Armağan. İstanbul
• Teoman, Ö., (2009). Çek Hukukunda 5838 Sayılı Yasa İle Yapılan Değişiklikler. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 25, (2)
• Turanboy, A., (2000). Bankacılar İçin Banka Hukuku Bilgisi. Ankara
• Türk, H.S., (1991). Karşılıksız Çeki Ödeyen Bankanın Cezai Şart İsteme Hakkı. Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu VIII. Ankara
• Ulusoy, E.E., (2010). Çek Kanunu Tüzel Kişilik Perdesini Aralıyor. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1, (1)
• Ülgen, H., Helvacı, M., Kendigelen, A., Kaya, A., (2009). Kıymetli Evrak Hukuku. İstanbul
• Vural, G., (1991). Türk Banka Hukuku. Ankara
• Yasan, M., (1999). 3167 Sayılı Kanuna Göre Hukuki ve Cezai Açıdan Karşılıksız Çek Keşidesinin Meydana Gelmesi İçin Gerekli Olan Koşullar. Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, 3, (1)
• Yasan, M., (2012). 6273 Sayılı ‘Çek Kanununda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun’un İncelenmesi
• Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 28, (2)
• Yener, M.D., (2008). Kredi Açma Sözleşmesi. İstanbul
• Yılmaz, D., (1989). Çekin Hukuki ve Cezai Yönden İncelenmesi. Adalet Dergisi, 6
• Yiğit, U., (2006). Bankacılık Suçları. İstanbul