NET DÖVİZ POZİSYONUNUN FİRMA KARLILIĞINA ETKİSİ: BİST UYGULAMASI

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 106 - 123

Mehmet Akman Hasan Aydın Okuyan

https://doi.org/10.38120/banusad.1342703

Öz

1970'li yıllarda Bretton Woods sabit kur rejiminin sona ermesi ve 1980'li yıllardan sonra gittikçe artan döviz kuru riskleri ülke ekonomilerini makro boyutta etkilediği gibi firmaları da mikro boyutta etkileyen önemli bir konu haline gelmiştir. Hayatın her alanında olduğu gibi ekonomi ve finans alanında da küreselleşmenin etkisiyle uluslararası sermayenin dolaşım hızı artmış bunun neticesinde firmaların finansman yapılarında yabancı paranın önemi gün geçtikçe hız kazanmıştır. Bu durum ulusal ekonomilerin yanındamikro bazda firmaların da döviz kuru riskine maruz kalmalarına sebep olmuştur.
Bu çalışmanın amacı firmaların net yabancı döviz pozisyonlarının karlılık üzerine etkisini araştırmaktır. Çalışmada örneklem olarak Borsa İstanbul’da işlem gören bankalar hariç BİST 30 hisseleri seçilmiştir. Bankaların hariç tutulmasının sebebi son yıllarda kurdaki yüksek dalgalanmalardan dolayı merkezi otoritenin kur rejimi ve bankaların döviz pozisyonlarında çok sık düzenlemeler getirmesidir. Araştırmaya konu olan firmaların 2013- 2022 yıllık net döviz pozisyonları TCMB yılsonu kurları esas alınarak TL bazında panel regresyon analizi yapılarak incelenmiştir. Çalışmanın bağımsız değişkeni firmaların net döviz pozisyonu oranı olurken bağımlı değişkeni ise aktif karlılığı olarak belirlenmiştir. Araştırmanın veri setini 2013/12-2022/12 dönemine ait 10 yıllık veriler oluşturmakta ve finnet.com.tr, matriks.com.tr ve TCMB EVDS sitelerinin veri tabanından sağlanmıştır. Yapılan analizler neticesinde yabancı para net pozisyonu ile firma kârlılığı arasında anlamlı ve pozitif bir ilişkinin varlığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Döviz Kur Riski, Net Döviz Pozisyonu, Aktif Karlılığı

Kaynakça

• Asif, R ve Frömmel M. (2021). “Exchange Rate Exposure for Exporting and Domestic Firms in Central and Eastern Europe”. Emerging Markets Review, 65(1):14-19, 100863.
• Aydeniz, E (2009). “Makroekonomik Göstergelerin Firmaların Finansal Performans Ölçütleri Üzerindeki Etkisinin Ölçülmesine Yönelik Bir Araştırma: IMKB’ye Kote Gıda ve İçecek İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(2), 263-278.
• Bhuiya, M, Ahmed, E ve Haque, M (2015). 'Corporate International Diversification, Exchange Rate Exposure, and Firm Value'An Analysis on United Kingdom Multinationals. International Journal of Economics, Commerce and Management, 3(3): 1-22.
• Bolton P ve Frexias X (2000). “Corporate Finance and Monetary Transmission Mechanism”. http://www.econ.upf.es/deehome/what/wpapers/postscripts/511.pdf
• Boyacıoğlu M ve Çürük D (2016). “Döviz Kuru Değişimlerinin Hisse Senedi Getirisine Etkisi: Borsa İstanbul 100 Endeksi Üzerine Bir Uygulama” Muhasebe ve Finansman Dergisi, 70: 143- 156,
• Ceylan, S. ve Şahin, B.Y. (2015) "Hisse Senedi Fiyatları ve Döviz Kuru İlişkisi", The Journal of Academic Social Science Studies, 37: 400-408.