ANTALYA-KEMER VE ZONGULDAK-DEVREK’TE YETİŞEN Celtis australis L. ÜZERİNDE KSİLOLOJİK ARAŞTIRMALAR

Yıl 2009, Cilt: 11 Sayı: 15, 1 - 15, 13.02.2009

Metin Sarıbaş Özgür Yaman

Öz

Ülkemizde doğal yetişen ve yayılış alanları gittikçe azalan orman ağaçlarımızdan Celtis australis L. (Yaygın
çitlenbik)’in ksilolojik özelliklerinin araştırılması çalışmanın konusunu oluşturmuştur. Araştırma için gerekli
materyaller Akdeniz Bölgesi (Kemer-Tahtalı Dağı) ile Karadeniz Bölgesindeki (Devrek) toplam 20 örnek
ağaçtan alınmıştır. Ayrıca bu türün odunun anatomik özelliklerinin yükseltiyle gösterdiği değişikliği
belirleyebilmek için ise 6 farklı yükseltiden odun örneği alınmıştır.
İncelenen türün ekolojik odun anatomisi kapsamında “vulnerability” ve “mesomorphy” değerleri saptanmıştır.
Örnek ağaçlar arasında mezomorfi oranının en yüksek olduğu örnek ağaç 541,96 ile 921m rakımdaki ağaçtır. Bu
da yaz kuraklığının hakim olduğu bölgelerde yüksek rakımların daha mezomorfik olduğunun bir göstergesidir.
Örnek ağaç sayısının az olması, yükseltiye bağlı bazı ekolojik trendlerin değerlendirilmesini olanaksız kılmışsa
da yapılan Varyans analizi ve Duncan testi sonuçları; trahe özellikleri bakımından ortaya çıkan bazı sonuçları
ekolojik yönden değerlendirme imkanı vermiştir. Yaz odunu trahe çapları 921m rakımda 55,15μm iken 40m
rakımda 33,1μm olarak bulunmuştur. Ayrıca trahe gruplaşmalarında da anlamlı faklar bulunmaktadır. Alçak
rakımda (40m) oluşan yaz odunu trahe gruplaşmaları 8,3 iken, yüksek rakımlarda (921m) oluşan yaz odunlarında
bu değer 3,7 olarak bulunmuştur. Alçak rakımlardaki odunlar yüksek rakımlara kıyasla daha kurak koşullarda
meydana geldiği için iletimde emniyeti sağlamanın bir gereği olarak gruplaşma indeksi yüksek çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Celtis australis L., Ekolojik Odun Anatomisi

Xylological Studies on Hackberry (Celtis australis L.) Growing Naturally in Antalya- Kemer and Zonguldak-Devrek

Öz

Wood anatomical features of Celtis australis L., one of forest trees growing naturally and having gradually less

spreading areas, constituted our research subject. The materials were taken from the Mediterranean region and

Euxine sub-region containing the west part of the Black Sea region in Euro-Siberian flora area, which is from

two of Turkey’s three principal flora areas. Wood specimens from different altitudes were taken to be able to

determine the variations emerging on the anatomical features of wood depending on altitude.

“Vulnerability” and “mesomorphy” values were determined in context of ecological wood anatomy of the

species examined. The mesomorphy value of the late wood of Celtis australis L. is more at high altitude (921m;

541,96) than at low altitude (40m; 200,21). Insufficient amount of sample trees made impossible to evaluate

some ecological trends depending on altitude, nevertheless, the results of Variance analysis and Duncan test

applied made possible to evaluate some outcomes having emerged relating to vessel features ecologically.

Summer wood vessel diameters at high altitudes (921m, 55,15μm) are higher in comparison with low altitudes

(40m, 33,1μm) in Mediterranean region. Additionally, significant difference was found in vessel groupings.

Vessel grouping is more at low altitudes (40m, 8,3) than at high altitudes (921m; 3,7) in this region. Since

summer wood at low altitudes occurred within too dry conditions in comparison with high altitudes, grouping

index was high as a requirement to provide safety in water conduction.

Anahtar Kelimeler

Celtis australis L., Ecological Wood Anatomy