SPOR YAPAN VE YAPMAYAN BİREYLERİN ÖFKE KONTROL TARZLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2016, Cilt: 16 Sayı: 1, 453 - 469, 03.04.2016

Hanifi Üzüm , Mustafa Orhan Ünal Karlı , Mustafa Kemal Duş Gamze Yerlikaya Hulusi Gökgöz

https://doi.org/10.11616/basbed.vi.455873

Cited By: 4

Öz

Bu çalışma, spor yapan ve
yapmayan bireylerde öfke düzeylerinin belirlenmesi ve sürekli öfke-öfke ifade
tarzları arasındaki ilişki düzeylerinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır.
Araştırmanın örneklem grubu; Bolu, Düzce ve Ankara illerinde spor yapan (n=176)
ve spor yapmayan (n=142) olmak üzere toplam 318 katılımcıdan oluşmuştur.
Çalışmada, Spielberger (1983) tarafından geliştirilmiş ve Özer (1994)
tarafından Türkçeye uyarlanmış ve geçerlik güvenirliği yapılmış Sürekli Öfke-
Öfke Tarz Ölçeği (SÖ-ÖTÖ) kullanılmıştır. Yüz yüze görüşme yöntemi ile toplanan
verilerin istatistiki çözümlemesinde SPSS istatistik 20 programı
kullanılmıştır.

Araştırma bulgularına göre
katılımcıların en yüksek ortalamaya “öfke kontrol” en düşük ortalamaya ise
“öfke içte” alt boyutlarında sahip oldukları tespit edilmiştir. Ölçeğin alt
boyutlarında cinsiyete bağlı anlamlı farklılık tespit edilmemiştir.
Katılımcıların yaşı ile “sürekli öfke”, “öfke içte” ve “öfke dışta” boyutlarında
pozitif yönde düşük düzeyde bir ilişki görülmektedir. Spor yapmayan
katılımcıların “sürekli öfke” ve “öfke dışta” puanları daha yüksek bulunurken, spor yapan katılımcıların
“öfke kontrol” puanının daha yüksek bulunmuştur. Haftada 7 kez ve üzeri spor
yapanların “öfke dışta” ve “sürekli öfke” boyutlarında ortaya koydukları
ortalama değerleri haftada 1-3 kez spor yapanlara göre daha yüksektir. Ayrıca
profesyonel olarak spor yapanların “öfke dışta” ve “sürekli öfke” boyutlarında
amatör veya sağlık için spor yapanlara göre ortalama değerleri daha yüksek
bulunurken, “öfke kontrol” boyutunda ortalamalarının düşük olduğu tespit
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dışa Yönelik Öfke, İçe Yönelik Öfke, Sürekli Öfke, Öfke Kontrol

Kaynakça

• Albayrak, B. ve Kutlu, Y. (2009). “Ergenlerde Öfke İfade Tarzı ve İlişkili Faktörler”. Maltepe Üniversitesi. Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi, 2, (3), 58-69.
• Balkaya, F. (2001). “Öfke: Temel Boyutları, Nedenleri ve Sonuçları”. Türk Psikoloji Dergisi, 4 (7), 21-45. Balkaya, F. Şahin, H. N. (2003). “Çok Boyutlu Öfke Ölçeği”. Türk Psikiyatri Dergisi, 14, (3), 192-202. Batıgün, A. D. (2004). “İntihar İle İlişkili Bazı Değişkenler: Öfke/Saldırganlık, Dürtüsel Davranışlar, Problem Çözme Becerileri, Yaşamı Sürdürme Nedenleri”. Kriz Dergisi, 12, (2), 49-61. Baltaş, Z. (1984). “Kavram Olarak Stres”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Pedogoji Dergisi, Ayrı Basım, 2, 211-220. Baygöl, E. (1997). “Ergenin Öfke Tepkilerinin İncelenmesi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bilim Dalı, Bursa. Bostancı, N., Çoban, Ş., Tekin, Z., Özen, A. (2006). “Üniversite Öğrencilerinin Cinsiyete Göre Öfke İfade Etme Biçimleri”. Kriz Dergisi, 14, (3), 9-18. Budak, S. (2000). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları; s:565. Certel, Z. ve Bahadır, Z. (2012). “Takım Sporu Yapan Sporcularda Benlik Saygısı ve Sürekli Öfke ve Öfke İfade Tarz İlişkisinin İncelemesi”. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 14, (2),157-164. Deniz, M. E., Kesen, F. ve Üre, Ö. (2006). “Yetiştirme Yurtlarında Yasayan Ergenlerin, Sürekli Öfke ve Öfke Tarzı Alt Boyutlarının Bazı Değişkenlere Göre Anlamlı Düzeyde Farklılaşıp Farklılaşmadığının Analizi”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri - Educational Sciences: Theory & Practice 6, (1), 133-159. Erkek, N. Özgür, G. Babacan, G. A. (2006). “Hipertansiyon tanısı alan hastaların sürekli öfke ve öfke ifade tarzları”. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10, (2), 9-18. Güner, Ç. B. (2006). “Takım Sporları ve Bireysel Sporlar Yapan Sporcuların Saldırganlık Düzeylerinin İncelenmesi” On dokuz Mayıs Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Kayalıoğlu, G. A. (2004). “Futbolda Seyirci Şiddeti: Sosyal Psikolojinin Katkıları ve Sınırlılıkları”. Türk Psikoloji Yazıları, 7 (13), 79-101 Kısaç, Ş. (1999). “Üniversite Öğrencilerinin Bazı Değişkenlere Göre Sürekli Öfke ve Öfke ifade Biçimi Düzeyleri”. Gazi Üniversitesi, Mesleki Eğitim Fakültesi. Mesleki Eğitim Dergisi, 1,(1), 63-74. Miçoğulları, B. O. (2007). “Özel Yetenek ve ÖSS Sınavı İle Öğrenci Alan Öğretmenlik Bölümlerinde Öğrenim Gören Öğretmen Adaylarının Sürekli Öfke – Öfke Tarz Özelliklerinin Karşılaştırılması”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Beden Eğitimi Öğretmenliği Ana Bilim Dalı, Bolu. Olmuş, G. Ö. (2001). “Ergenlerin Aile içi Psikolojik Örüntülere Göre Sürekli Öfke ve Öfke ifade Tarzlarının incelenmesi”. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul. Özer, A. K. (1994). “Sürekli Öfke (SL-ÖFKE) ve Öfke İfade Tarzı (ÖFKE-TARZ) Ölçekleri Ön Çalışması”, Türk Psikoloji Dergisi, 9, (31), 26–35. Özer, Z. (1997). “Duygu Dünyasının Bam Teli öfke”. Bilim ve Teknik Dergisi, 354, 80-84. Özkamalı, E. (2005). “20-30 Yas Grubu Bireylerin Öğrenim Düzeylerine Göre Öfke Düzeyleri ve Öfke İfade Tarzları”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı, Samsun. Şahin, H. M. (2003). Sporda şiddet ve saldırganlık. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Soykan, Ç. (2003). “Öfke ve Öfke Yönetimi”. Kriz Dergisi, 11, (2),19-27. Sung, KM., Puskar, K.R. ve Sereika, S. (2006); “Psikososyal faktörler ve gençlerin baş etme stratejileri”, Pennsylvania Yüksek Okulu. Halk Sağlığı Hemşireliği, 23, (6), 523-529. Tambağ, H., Öz, F. (2005), “Aileleri ile birlikte ve yetiştirme yurtlarında yaşayan ergenlerin öfke ifade etme biçimleri”. Kriz Dergisi, 13, (1), 11-21. TDK, (2009). “Türk Dil Kurumu Sözlüğü” -http://www.tdk.org.tr. Tekin, A., Tekin., G. ve Eliöz, M. (2011). “Kick-Boksörlerin Çeşitli Değişkenlere Göre Öfke ve Saldırganlık Düzeylerinin Araştırılması”. Türkiye Kickboks Federasyonu Spor Bilimleri Dergisi, 4,(1),1309-1336 Tutkun, E. Çobanoğlu B. G., Ağaoğlu, S. A. ve Soslu, R. (2010). “Takım Sporları Ve Bireysel Sporlar Yapan Sporcuların Saldırganlık Düzeylerinin Değerlendirilmesi”. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 1,(1), 23- 29. Var, L. (2008). “Futbolda Seyircilerin Spor Alanlarındaki Saldırganlık Davranışları Hakkında Betimsel Bir Çalışma (Kırşehir İli Örneği)”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Vecchio, T., O’Lear, D.K. (2004) “Effectiveness of Anger Treatments for Specific Anger Problems: A Meta-AnalyticReview”. Clinical Psychology Review, 24, (1), 15-34. Yavuzer, H. (1982). Çocuk ve Suç, Ergenlik. 1.Baskı. Altın Kitaplar Yayınevi, 161-183. Yıldız, M. (2009). “Amatör ve Paf Liginde Oynayan Futbolcuların Kişilik Tipleri ve Sürekli Öfke-Öfke İfade Tarzlarının İncelenmesi”. Atatürk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11, (3),15-27 Zengin, Ö. (2010). “Bireysel Mücadele Sporlarındaki (Taekwondo, Judo, Güreş) Elit Sporcuların Kişilik Özellikleri İle Öfke Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”. Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, ANKARA.