GEÇİŞ EKONOMİLERİNDE MALİYE POLİTİKASI UYGULAMALARINA ANAYASAL İKTİSAT YAKLAŞIMI

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 1, 67 - 82, 30.03.2017

İlter Ünlükaplan Volkan Yurdadoğ Haşim Akça

Öz

Kamu Tercihi Teorisinin iktisat politikası uygulamalarına temel bakış açısını oluşturan “Anayasal İktisat" yaklaşımının özünde siyasi süreçte rol alan aktörlerin davranışlarının iktisadi analizinin yapılarak devletin iktisadi alandaki yetkilerinin anayasal düzeyde tanımlanması ve sınırlarının belirlenmesi yatar.
İktisat yazınında 1970’li yılların başlarına kadar hâkim olan görüş devletin aktif talep politikalarıyla arzu edilen makro ekonomik hedeflere ulaşabilmesinin mümkün olacağıydı. Ancak bu yıllarda ortaya çıkan ve geleneksel iktisat teorileriyle açıklanamayan gelişmeler talep yönlü iktisat politikalarına yönelecek bir şüpheyi de beraberinde getirmiştir. Temellerini Sosyal Sözleşme Teorisi ve Kamu Tercihi Teorisinden alan, devletin aktif rolünü sorgulayan, siyasi ve iktisadi alanda rol alan birimlerin davranışlarının Maximand İlkesinden hareketle keyfi uygulamalara dönüşebileceğini savunan Anayasal İktisat Yaklaşımı bu yönüyle aktif iktisat politikalarına bir alternatif olarak kabul edilmektedir.

Bu çalışmada Anayasal İktisat Teorisinin temelleri, varsayımları ve önerileri incelenecek, daha sonra geçiş ekonomisi kavramı açıklanarak geçiş ekonomilerinde devletin rolü sorgulanıp bir mali anayasa oluşturulmasının önemi üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Anayasal İktisat, Kamu Tercihi Teorisi, Geçiş Ekonomileri, Mali Anayasa

Kaynakça

• Aktan, Coşkun Can (1994). Çağdaş Liberal Düşüncede Politik İktisat. Ankara: Takav Matbaası.
• Aktan, Coşkun Can (2002). “Dünyadaki Yeni Trendler Çerçevesinde Devletin Değişen Rolü ve Geçiş Ekonomileri". Küreselleşme ve Geçiş Ekonomileri Uluslararası Sempozyumu. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları:29, Kongre Dizisi:3, 02-04 Mayıs, Bişkek-Kırgızistan.
• Altay, Asuman (2001). “Piyasa Ekonomisine Geçiş Sürecinde Kamu Maliyesi Sorunları ve Çözüm önerileri". Türkiye-Kırgızistan Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:2, 15-22.
• Arıkan, Zeynep (2002). “Geçiş Ekonomilerinde Mali Disiplin”. Küreselleşme ve Geçiş Ekonomileri Uluslararası Sempozyumu. Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları:29, Kongre Dizisi:3, 02-04 Mayıs, Bişkek-Kırgızistan.
• Buchanan, James M. (1986). “The Public Choice Perspective”. Liberty, Market and State-Political Economy in the 1980’s. New York: New York University Press. 19- 27.
• Buchanan James M. ve Flowers, Marilyn (1986). The Public Finance. lllionis: Irvin Inc. Buchanan, James M. (1987). “Constitutional Economics”. The New Palgrave - A Dictionary of Economics, Eds. J. Eatwell, M. Milgate ve P. Newman. Londra: Palgrave Macmillan. 585-588.
• Feltenstein, Andrew (1990). “Fiscal Policy During the Demise of Central Planning: The Transition to a Market Economy". IMF Working Paper Series: WP/90/92.
• EBRD Selected Economic Indicators, http://www.ebrd.com, Erişim:05.12.2016
• Kukk, Merike ve Staehr, Karsten (2015). “Enhanced Fiscal Governance in the European Union: The Fiscal Compact”. Baltic Journal of European Studies, Vol. 5, No. 1, 73–92.
• Metelska-Szaniawska, Katarina (2008). "Constitutions and Economic Reforms in Transition: An Empirical Study". Constitutional Political Economy, Vol. 20(1), 1-41.
• Pirtilla, Jukka (2001). “Fiscal Policy and Structural Reforms in Transition Economies: An Empirical Analysis". Economics of Transition Volume 9(1), 29-52.
• Purfield, Miss Cationa (2003). “Fiscal Adjustment in Transition Countries: Evidence From The 1990s “. IMF Working Paper Series: WP/03/36.
• Sachs, Jeffrey D., Woo, Wing T. ve Yang, Xiaokai (2000), “Economic Reforms and Constitutonal Transition". Social Science Research Network Electronic Paper Collection. http://www.papers.ssrn.com/paper.tat7abstract_ids254110.
• Sakal, Mustafa ve Şahin, Elif A. (2009). “Anayasal İktisat”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, 69-111.
• Sakınç, Süreyya (2005). Geçiş Ekonomileri ve Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde Ekonomik Reformlar. Manisa: Emek Matbaacılık ve Yayıncılık San. ve Tic Ltd. Şti.
• Staehr, Karsten (2016). “Public Finances and Fiscal Policy in the Baltic States 1991–2015”. Research in Economics and Business: Central and Eastern Europe, Vol 8, No.1, 26-41
• Tandırcıoğlu, Haluk (2002). “Geçiş Ekonomilerinde Özelleştirme". Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 4, Sayı 3, 198-226. Tanzi, Vito ve Tsibouris, George C. (2000). “Fiscal Reform Over Ten Years of Transition". IMF Working Paper Series: WP/00/113. Turan, Güngör (2006). “Piyasa Ekonomisine Geçiş Ülkelerinde Reformlar ve Yeni Devletin İşlevleri". Kamu-lş, Cilt 8, Sayı: 4.