SAĞLIK ÇALIŞANLARININ HASTA MAHREMİYETİNE İLİŞKİN TUTUMU: NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2017, Cilt: 17 Sayı: 4, 191 - 220, 30.12.2017

Elif Türkan Arslan , Hüseyin Demir

Öz

Sağlık çalışanlarının hasta mahremiyetine ilişkin tutumlarının saptanması çalışmanın temel amacını; farklı birimlerde görev yapan sağlık çalışanlarının tutumları arasında ve farklı meslek gruplarından sağlık çalışanlarının tutumları arasında bir farklılık olup olmadığının ortaya konması ise çalışmanın bir diğer amacını oluşturmaktadır. Çalışma keşifsel bir nitel araştırma niteliğindedir. Alanında uzman iki kişinin görüşü alınarak 18 ifade içeren bir görüşme formu oluşturulmuştur. Araştırmanın evrenini hastanede çalışan klinik sorumluları ve hekimler oluşturmaktadır. Amaçlı/yargısal örneklem yöntemi kullanılarak 4 klinik sorumlusu (üroloji, gastroenteroloji, kadın doğum, nöroloji) ve 6 hekim (kadın hastalıkları ve doğum, kalp damar cerrahisi, dâhiliye, kulak-burun-boğaz) ile yüz yüze mülakat tekniğinden faydalanılarak derinlemesine, bireysel, yarı-yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Araştırma sonucu elde edilen veriler Wolcott’un betimleme yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz neticesinde, hekim ve klinik sorumlularının hasta mahremiyetine ilişkin tutumlarının olumlu olduğu; farklı birimlerde çalışan sağlık çalışanlarının tutumları arasında farklılık olmadığı ve aynı şekilde farklı meslek gruplarından sağlık çalışanlarının tutumları arasında farklılık olmadığı ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mahremiyet, Hasta Hakları, Hasta Mahremiyeti.

Kaynakça

• Abbing, Henriette Roscam (2014). “Medical Confidentiality and Patient Safety : Reporting Procedures”. European Journal of Health Law 21: 245–259.
• Akdur, Recep (1999). Türkiye’de Sağlık Hizmetleri ve Avrupa Topluluğu Ülkeleri İle Kıyaslanması. 1-37, http://www.recepakdur.com/ upload/ab_turkiye_kiyaslamasi.pdf., 10 Ekim 2016’da erişildi.
• Alan, Sultan ve Erbay, Hasan (2011). “Tıp Etiği Açısından Acil Ambulans Hizmetlerinde Hasta Mahremiyeti”. Akademik Acil Tıp Dergisi 10(1): 33-38.
• Allen, Anita L. (2008). Confidentiality: An Expectation in Health Care. Faculty Scholarship.
• American Medical Association, https://www.ama-assn.org/search/ama-assn/confidentiality, 8 Ekim 2016’da erişildi.
• Amsterdam Bildirgesi (1994). Avrupa Hasta Haklarının Geliştirilmesi Bildirgesi Olarak Amsterdam Bildirgesi. 28-30 Mart 1994, http://www.adanasm.gov.tr/uploads/subeler/sbs/files/Amsterdam%20Bildirgesi.pdf, 28 Ekim 2016’da erişildi.
• Avrupa Statüsü (2002). Hasta Haklarına İlişkin Avrupa Statüsü (Ana Sözleşmesi). Roma, Kasım 2002, http://www.adanasm.gov.tr/ uploads/subeler/sbs/files/Hasta%20Haklar%C4%B1%20Avrupa%20Stat%C3%BCs%C3%BC.pdf, 25 Ekim 2016’da erişildi.
• Bali Bildirgesi (1995). http://www.mersinsaglik.gov.tr/Download /86_14_BAL%C4%B0%20B%C4%B0LD%C4%B0RGES%C4%B0.pdf, 20 Ekim 2016’da erişildi.
• Bilir, Özlem vd. (2015). “Acil Servis Çalışanlarının Hasta Haklarına Bakışı”. Konuralp Tıp Dergisi 7(1): 28-33.
• Bostan, Sedat (2007). “Sağlık Çalışanlarının Hasta Haklarına Yönelik Tutumlarının Araştırılması: Farabi Hastanesi Örneği”. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 10(1): 1-18.
• Caudill, O. Brandt, Kaplan, Alan I (2005). “Protecting Privacy and Confidentiality”. Journal of Aggression”. Maltreatment & Trauma 11:1-2, 117-134, DOI: 10.1300/ J146v11n01_10.
• Chalmers, J and Muir, R (2003). “Patient privacy and confidentiality”. Brit. Med. J. 348: 1486–1490.
• Cheng, Tina L, Savageau, J, Sattler, A (1993). “Confidentiality in Health Care”. JAMA: The Journal of the American Medical Association 269(11): 1404–1407.
• Çetinalp, Hüseyin (2016). Hasta Mahremiyeti. ism.gov.tr/ hastahaklari/makale/hastamahremiyeti/. 29 Ekim 2016’da erişildi.
• Ersoy, Nermin (2016). Tıp’ta Mahremiyet: Kapsamı ve İstisnaları. Ders Notları. Tip.kacaeli.edu.tr., 29 Ekim 2016’da erişildi.
• General Pharmaceutical Council (2012). Guidance on Patient Confidentiality. April 2012, London, 1-16. www.pharmacyregulation.org., 1 Ekim 2016’da erişildi.
• Grace, Pamela J (2004). Patient safety and the limits of confidentiality. c. 104. N.p., Print.
• Gürbüz, Sait, Şahin, Faruk (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hakeri, Hakan (2013). Tıp Hukuku. 6. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete: 19.04.2011, RG Sayısı: 27910.
• Hippokrates (2015). “Hipokrat Yemini”. Çev. İ. Altuner. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7: 1-07.
• İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi (1948). http://tbbyayinlari. barobirlik.org.tr/TBBBooks/insan_haklari_evrensel_bildirisi.pdf, 20 Ekim 2016’da erişildi.
• İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi (2004). http://www.saglik.gov.tr/ TR/belge/1-30952/insan-haklari-ve-biyotip-sozlesmesi.html, 15 Ekim 2016’da erişildi.
• İpekyüz, Filiz Yavuz (2006). Türk Hukukunda Hekimlik Sözleşmesi. İstanbul: Vedat Kitapçılık Basım Yayım Dağıtım.
• İzgi, M. Cumhur (2004). “Mahremiyet kavramı bağlamında kişisel sağlık verileri”. Türkiye Bioetik Dergisi 1(1): 25-37.
• Kavuncubaşı, Şahin, Yıldırım, Selami (2012). Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi. 3. Baskı. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Lizbon Bildirgesi (1981). http://www.diskapieah.gov.tr/ mevzuat/ULUSLARARASI/LIZBON%20BILDIRGESI.pdf, 16 Ekim 2016’da erişildi.
• McGowan, Claire (2012). “Patients’ confidentiality”. Critical Care Nurse 32(5): 61–64.
• Murray, Tracey L., Calhoun, Mona, Nayna C. Philipsen (2011). “Privacy, Confidentiality, HIPAA, and HITECH: Implications for the Health Care Practitioner”. Journal for Nurse Practitioners 7(9): 747–752.
• Niveau, Gerard, Burkhardt, S, Chiesa, S. (2013). “Medical confidentiality and the competent patient”. J Med Ethics 39: 686–9.
• Ocaktan, Esin, Yıldız, Ayşe, Özdemir, Oya (2004). “Abidinpaşa Sağlık Grup Başkanlığı Bölgesinde Çalışan Sağlık Personelinin Hasta Hakları Konusunda Bilgi Ve Tutumları”. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası 57(3): 129-137.
• Özata, Musa, Özer, Kubilay (2016). “Hastanelerde Hasta Mahremiyetine Yönelik Uygulamalarının Sağlıkta Kalite Standartları Bağlamında Değerlendirilmesi: Konya Örneği”. The Journal of Academic Social Science Studies 45: 11-33.
• Rosner, Fred (2006). “Medical Confidentiality and Patient Privacy: The Jewish Perspective”. Cancer Investigation 24 (1): 113-115, DOI: 10.1080/07357900500449660.
• Rybowski, Lise (1998). Protecting the Confidentiality of Health Information. The George Washington University.
• Sadan, Batami (2001). “Patient data confidentiality and patient rights”. International Journal of Medical Informatics 62(1): 41–49.
• Sağlık Bakanlığı (2005). Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönerge. Ankara: Sağlık Bakanlığı.
• Sankar, Pamela, Moran, Susan, Merz, Jon F, Jones, Nora, L (2003). “Patient perspectives on medical confidentiality: A review of the literature”. Journal of General Internal Medicine 18(8): 659–669.
• Sokol, DK, ve Car, J. (2006). “Patient confidentiality and telephone consultations: time for a password.” Journal of medical ethics 32(12): 688–9.
• Şen, Yusuf (2015). “İslâm Hukukuna Göre Sağlık Hizmetlerinde Mahremiyet Hakkı”. Ekev Akademi Dergisi” 19 (61): 425-450. T.C. Sağlık Bakanlığı. Hasta Hakları Yonetmeliği. Resmi Gazete 01.08.1998; 23420. p.67-73.
• Tanrıverdi, Haluk ve Özmen, Mehmet Ersoy (2011). “Sağlık Çalışanlarının Hasta Memnuniyetine İlişkin Bilgi Düzeylerinin Hasta Memnuniyetine Etkisi”. TSA 15(3): 85-109.
• Türk Dil Kurumu. Erişim Adresi: http://www.tdk.gov.tr/, 8 Ekim 2016’da erişildi.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (1982). Kanun No.: 2709, Kabul Tarihi: 7.11.1982, https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf, 18 Ekim 2016’da erişildi.
• Sağlık Mevzuatı: Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi (1987). Hacettepe Yayın Birliği. Ankara, 611-617.
• Van Bogaert ve Knapp D. (2009). “Confidentiality and Privacy: What is the difference?”. SA Fam Pract 51(3): 194-195.
• Türk Ceza Kanunu. Kanun Numarası: 5237, Kabul Tarihi: 26.09.2004, Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 12.10.2004, Yayımladığı Resmi Gazete Sayısı: 25611.
• Wolcott, Harry F. (1994). Transforming Qualitative data: Description, analysis and interpretation. London: SAGE. Wikipedia, https://en.wikipedia.org/wiki/Privatus, 25 Ekim 2016’da erişildi.
• Zincir, Handan ve Erten, Zeliha Kaya (2009). “Birinci basamakta çalışan sağlık personelinin hasta hakları konusunda bilgi düzeylerinin belirlenmesi”. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi 6(1): 877-885.