GÖYNÜKLÜ BİR TARİH YAZICISI: ŞIKK-I SANİ DEFTERDARI VE HAZİNE-İ BİRUN KÂTİBİ AHMED BİN MAHMUD EFENDİ

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 3, 843 - 863, 17.10.2019

Hakan Yıldız

https://doi.org/10.11616/basbed.v19i49542.574007

Öz

Bu çalışmada, XVII. yüzyılın ikinci yarısı ile XVIII.
yüzyılın ilk yarısında yaşamış bir Osmanlı maliye bürokratı olan Göynüklü Ahmed
Efendi’nin hayatı ve devlet hizmeti ele alınmıştır. Müellifin hayatı ile ilgili
tespit edilebilen kaynaklar, arşiv belgeleri ve araştırmalar titizlikle
incelenmiştir. Bu karşılaştırmalı inceleme sırasında, konu ile ilgili daha önce
yapılan araştırmalarda görülen hatalar düzeltilmiş ve eksiklikler tamamlanmıştır.
Bunun yanında müellifin değişik konulara ait notlarını bir araya getirdiği
eseri "Mecmua"dan
istifade edilerek, hayatı ve devlet hizmetine dair bazı yeni ve teyit edici
bilgilere de yer verilmiştir. Bu suretle Ahmed Efendi’nin hayatı, doğru ve
kapsamlı şekilde ortaya konulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

AhmedbinMahmud, Göynüklü, Katip, Mecmua

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, A.DVNS.NŞT.d, nr. 16
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, A.RSK.d, nr. 1562, 1570, 1571, 1588
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, İbnülemîn-Tevcîhât, dosya: 15, gömlek: 1656
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Kâmil Kepeci.d, nr. 261/6
• Ahmed Vâsıf Efendi. (1219 h.), Mehâsinü'l-Âsâr ve Hakâyıku'l-Ahbâr, Cilt: I, İstanbul.
• Hazîne-i Bîrûn Kâtibi Ahmed bin Mahmûd Efendi. Mecmūʿa, Staatsbibliothek Preußischer Kulturbesitz, Berlin, Orientabteilung, Ms. or. quart. 1209 (Berlin Nüshası/BN).
• İzzî Süleymân Efendi. (1199 h.), Târîh-i ʿİzzî, Cilt: I, İstanbul.
• Râşid Mehmed Efendi. (1282 h.), Tārīh, Cilt: III, İstanbul.
• Silâhdâr Fındıklılı Mehmed Ağa. (1928), Silâhdâr Târîhi, Cilt: II, İstanbul.
• Afyoncu E., Ahıskalı, Recep. (2002), Kâtip (Osmanlı Dönemi), TDVİA, Cilt: 25, s. 53-55.
• Afyoncu, E. (2004), Erhan, Hazine-i Birûn Kâtibi Ahmed bin Mahmud Kimdir?, Journal of Turkish Studies, Türklük Bilgisi Araştırmaları Dergisi, volume 28/1, Harward University, s. 1-8.
• Afyoncu, E. (2014), Osmanlı Devlet Teşkilâtında Defterhâne-i Âmire (XVI. - XVIII: Yüzyıllar), Ankara.
• Aktepe, M. M. (1989), III. Ahmed, TDVİA, Cilt: 2, s. 34-38.
• Babinger, F. (2000), Osmanlı Tarih Yazarları ve Eserleri, (Çev. C. Üçok), Ankara.
• Çetin, A. (Aralık 1992, Ocak 1993) Bir Bâbıâlî Kâtibinin Not Defterinden I-II, TDAVTDT, sayı: 72, s. 41-47; sayı: 73, s. 33-39.
• Çolak, S. (1999), Die Bedeutung des Geschichtsschreibers Ahmed b. Mahmud und seines Werkes Târih-i Göynüklü als Quelle für die Geschichte des Osmanischen Reiches im 18. Jahrhundert, Berlin.
• Çolak, S. (Aralık 2003), XVIII. Yüzyıl Osmanlı Tarih Yazıcılarından Hazine-i Birûn Kâtibi Ahmed bin Mahmud'un Hayatı, Belleten, sayı: LXVIII/250, s. 853-865.
• Danişmend, İ. H. (1971), Osmanlı Devlet Erkânı - Sadr-ı A'zamlar [Vezir-i A'zamlar], Şeyh-ül-İslâmlar, Kapdan-ı Deryalar, Baş-defterdarlar, Reîs-ül-Küttablar, İstanbul.
• Kurat, A. N. (1939), Prutfälttåget och Prutfreden 1711, Karolinska Förbundets Ǻrsbok, s. 75-170.
• Kurat, A. N. (1943), XII. Karl'ın Türkiye'de Kaldığı Zamana Ait Metinler ve Vesikalar, İstanbul.
• Kurat, A. N. (1951, 1953), Prut Seferi ve Barışı, Cilt: I-II, Ankara.
• Kurat, A. N. (1966), Hazine-i Bîrun Kâtibi Ahmed bin Mahmud'un (1123-1711-Prut) Seferine Ait Defteri, AÜDTCFTAD, Cilt: IV, sayı: 6-7, s. 357-426.
• Mehmed Süreyyâ. (1308 r.), Sicill-i Osmânî yâhûd Tezkire-i Meşâhîr-i Osmâniyye, Cilt: I, İstanbul.
• Şem'dânî-zâde Fındıklılı Süleyman Efendi Târihi-Mür'i't-Tevârih. (1976), Cilt: I, (Yay. M. Münir Aktepe), İstanbul.
• Tertecel, A. (1993), Un İzvor Otoman Necunoscut Istoriografiei Noastre: „Jurnalul” (Defter) Lui Ahmed bin Mahmud (Secretar al Vistieriei Otomane) Privind Campania Militara a Inaltei Porti Din Anul 1711 in Moldova, Caietele Laboratorului de Studii Otomane, nr. 2, s. 55-132.
• Tertecel, A. (1994), Anexele Jurnalului Lui Ahmed Bin Maiiniud Privind Campania de la Prut (1711), Academia Romănâ Institutul de Istorie, Nicolae Iorga, Studii Şi Materiale de Istorie Medie, Volumul XII, s. 201-214 (1-14).
• Uzunçarşılı, İ. H. (1982), Osmanlı Tarihi, Cilt: IV/1, Ankara.
• Uzunçarşılı, İ. H. (1984), Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilâtı, Ankara.
• Vak'anüvis Subhî Mehmed Efendi (2007), Subhî Tarihi-Sâmî ve Şâkir Tarihleri ile Birlikte (İnceleme ve Karşılaştırmalı Metin), (Haz. M. Aydıner), İstanbul.