AKREDİTİF SÖZLEŞMESİNİN HUKUKÎ MAHİYETİ

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2 - Cumhuriyetin 100. Yılına Armağan, 423 - 449, 11.01.2024

Sevin Kavak

Öz

Uluslararası satış işlemlerinde, tarafların farklı kanun ve düzenlemelerinin olduğu ülkelerde bulunmasından ötürü, değişik ödeme yöntemlerinden yararlandığı görülmektedir. Bunlar genel olarak; peşin ödeme, mal mukabili ödeme, vesaik mukabili ödeme, akreditifli ödeme ya da kabul kredili ödeme şeklinde karşımıza çıkmaktadır .
Bu bağlamdan olmak üzere akreditif; satış sözleşmesi akdeden tarafların ihtiyaçlarını karşılayabilmek için uygulamadan ortaya çıkan ve günümüzde sıkça başvurulan bir ödeme yöntemidir. Öyle ki uzun bir geçmişe sahip olan akreditif kavramı İngiliz yargıçlar tarafından “uluslararası ticaretin can damarı” olarak ifade edilmiştir . Ödemenin akreditifle yapılmasının, alıcı ve satıcının çıkarlarını ortak noktada buluşturduğu ve böylece her iki tarafa da kolaylık sağladığı kabul edilmektedir .
Bu makalede, akreditif hakkında temel bilgiler verilmiş, akreditifin tanımı ve akreditif ilişkisinin kurulması incelenmiştir. Akreditif şartı ve akreditif sözleşmesi açıklanarak doktrinde akreditif sözleşmesinin hukukî mahiyeti hakkındaki görüşlere değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Akreditif, Üç Köşeli İlişki, Uluslararası Satış İşlemleri, Ödeme Yöntemi, Akreditif Sözleşmesi

Kaynakça

• AĞSAKAL, Ahmet/ ERKAN, Mustafa Kenan: “Türkiye’de Dış Ticarette Ödeme Şekilleri ve Faiz Oranları”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, Y.2016, ICAFR 16 Özel Sayısı, s.581-588.
• AKYOL, Şener: Medeni Hukukta Uygulama Örnekleri (Borçlar Hukuku-Özel Borç İlişkileri), C.III, İstanbul 1985.
• AKYOL, Şener: Tam Üçüncü Şahıs Yararına Sözleşme, İstanbul 1976.
• AYDOS, Sadık Oğuz: Akreditif, 1. Bası, Ankara 2000.
• BAHTİYAR, Mehmet: “Akreditif ve Milletlerarası Özel Hukukta Doğurduğu Sorunlar”, BATİDER, C. 15 S.3,1990, s.71-88.
• BİLGE, Necip: Borçlar Hukuku (Özel Borç İlişkileri), Ankara 1971.
• BOZKURT, Sevgi: Akreditifin Uygulanması, Ankara 2006.
• BRİNDLE, Michael /COX, Raymond: Law of Payments, Second Edition, London 1991.
• CAROLE, Murray/ HOLLOWAY, David/ TIMSON-HUNT, Daren / D'ARCY, Leo/ M. SCHMITTHOFF, Clive: Export Trade - The Law and Practice of International Trade, 10th ed., London, 2000.
• CHANG, Shuchih Ernest/ LUO, Hueimin Louis/ CHEN, YiChian: “Blockchain-Enabled Trade Finance Innovation: A Potential Paradigm Shift on Using Letter of Credit”, Graduate Institute of Technology Management, National Chung Hsing University, 2019, s.1-16.
• DAYINLARLI, Kemal: “Dış Ticaret İşlemlerinde Akreditif”, Yargıtay Dergisi. 1990, C. XVI, S.III, s. 406-423.
• DOĞAN, Vahit: Uluslararası Ticarette Ödeme Aracı Olarak Akreditif, 4. Baskı, Ankara 2016.
• DOLAN, John F.: “The Law of Letters of Credit”, Wayne State University Law School Legal Studies Research Paper Series,2007,4th ed., No. 07-36.
• EĞİLMEZLER, Bedi: “Akreditif”, Adalet Dergisi, Sy.1,1965, s. 626-643.
• ENGİN, Günay Gözde: Türk Hukukunda Akreditif, İstanbul 2014.
• ERDOĞAN, İhsan: Akreditif Sözleşmeleri, Ankara 2000.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 8. Baskı, Ankara 2020.
• EREN, Fikret: “İsimsiz Sözleşmelere İlişkin Bazı Sorunlar”, Prof.Dr.Turgut Akıntürk’e Armağan, İstanbul 2008, s.85-111.
• GAO, Xiang / BUCKLEY, Ross P.: “The Unique Jurisprudence of Letters of Credit: Its Origin and Sources”, San Diego International Law Journal Vol.4, 2003, s. 91-125.
• GAO, Xiang: “The Identity Of The Fraudulent Party Under The Fraud Rule In The Law Of Letters Of Credit”, University of New South Wales Law Journal, 2001, UNSWLawJl 14,s.119-141.
• GÖĞER, Erdoğan: “Belgeli Akreditifin Hukuki Mahiyeti ve Yargıtay’ın Bir İçtihadı”, Batider, 1968, C.IV, s.687-698.
• GÖĞER, Erdoğan: Akreditif Muamelesi ve Hukuki Niteliği, 2. Bası, Ankara 1980.
• GRAHAM,George P.: “International Commercial Letter of Credit and Choice of Law: so Whose Law Should Apply Anyway ?” Wayne Law Review, 47, 2001-2002, s.201-230.
• GÜMÜŞ, Mustafa, Alper: Borçlar Hukuku Özel Hükümler C.2, 3 Baskı, İstanbul 2014.
• GÜMÜŞ, Mustafa, Alper: Borçlar Hukuku C.I., İstanbul 2012.
• HAO, Yan/LING Xiao: “Risk Analysis of Letter of Credit -Based on Principles of ‘Independence’ and ‘Strict Compliance’”, International Journal of Business and Social Science Vol. 4 No.9, 2013,s.199-209.
• İSLAMOĞLU, Gülşah: “HAVALE”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2019, C.14, S.2., s.525-552.
• İŞGÜZAR, Hasan: Tek Satıcılık Sözleşmesi, Ankara 1989.
• KARINCA, Eray: “Banka Kredi Sözleşmeleri”, Ankara Barosu Dergisi, 2001-3, s.47-58.
• KAYA, Arslan: Belgeli Akreditifte Lehdarın Hukukî Durumu, İstanbul 1995.
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, b.14, Ankara 2011.
• KONURALP, Ayşen, Çilenti: “Türk Hukukunda Üçüncü Kişi Yararına Sözleşme ve Hukukî Niteliği Konusunda Bir Değerlendirme”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2020, S. 146. s. 154-185.
• KOZOLCHYK, Boris: Commercial Letters of Credit in the Americas, a Comperative Study of Contemporary Commercial Transactions, 1966.
• KUNTALP, Erden: Karışık Muhtevalı Akit (Karma Sözleşme), 2. Bası, Ankara 2013.
• LEON, Christopher: “Letters of Credit: a Primer”, Maryland Law Review, Vol.45, I.2, s. 432-464.
• LLEWELLYN, Karl: Nickerson, “Some Advantages of Letters of Credits”, Journal of Business of the University of Chicago, Vol. 2, No. 1,1929, s. 1-16.
• MCCURDY, William E.: “Commercial Letters of Credit”, Harvard Law Review, Vol. 35, No. 5, 1922, s.539–592.
• MILLER,Norman: ” Problems and Patterns of the Letter of Credit”, University of Illinois Law Forum,1959, 162-201.
• OĞUZMAN, Kemal M./ÖZ, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 2, 13. Bası, İstanbul 2017.
• OKTAY, Saibe: “İsimsiz Sözleşmelerin Geçerliliği, Yorumu ve Boşluklarının Tamamlanması”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C.LV, S.1-2, s.263-296.
• ÖZEL, Sibel: Yargıtay Kararları Eşliğinde Akreditif ve Hukuki Niteliği, İstanbul 1991.
• REİSOĞLU, Seza: Türk Hukukunda ve Bankacılık Uygulamasında Akreditif, 2. Baskı, Ankara 2009.
• SCHWANK, Friedrich: “New Trends in International Bank Guarantees”, Int. Bank. L. 1987, 6(3), s. 35-40. SELİMOĞLU, Engin Yaşar: Eser Sözleşmesi, 3. Baskı, 2016.
• SEROZAN, Rona: Borçlar Hukuku Özel Bölüm, 2. Bası, İstanbul 2006.
• SOMUNCUOĞLU, Ünal: “Akreditif İşleminde Özellikle İhracat Mevzuatı Açısından Yerel (Aracı) Bankaların İhracatçı Karşısındaki Hukuki Durumu ve Sorumlulukları”, Batider, 1983,C. XII, S.1, s.51-62.
• TANDOĞAN, Haluk: Borçlar Hukuku-Özel Borç İlişkileri, C.III, b.1, Ankara 1988.
• TEKINALP, Ünal: Banka Hukukunun Esasları, b.2, İstanbul 2009.
• TEKİNAY, S.Sulhi /AKMAN, Sermet/ BURCUOĞLU, Haluk /ALTOP, Atilla: Borçlar Hukuku-Genel Hükümler, b.7, İstanbul 1993.
• TOLUN, Osman: “Akreditifin Hukuki Mahiyeti”, Adalet Dergisi, Y.48, S.1, 1957, s.266-280.
• TRIMBLE, Rufus, James: “ The Law Merchant and the Letter of Credit”, Harvard Law Review,1948, Vol.61, No.6, s.981-1008.
• TÜRK, Ahmet: Hukukî Yönden Banka Havalesi, Ankara 2007.
• ULUÇ, Mehmet R.: “Borçlar Hukuku Açısından Akreditif”, Batider 1966, C.III, s.432-478.
• UTKULU, Utku/ AYDEMİR, İsmail /ÖZKEN, Ahmet /YILMAZ, Mutlu: Türkiye’de Dış Ticaret İşlemleri ve Uygulaması, 4.Baskı, Ankara 2013.
• VON,Bar,Christian: Kollisionsrectliche Aspecte der Vereinbarung und Inanspruchnahme von Dokumentenakkreditiven, ZHR 152, 1988.
• VURAL, Güven: Türk Banka Hukuku, Ankara 1991.
• YAVUZ, Cevdet /ACAR, Faruk/ÖZEN, Burak: Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 10. Baskı, İstanbul 2014.
• YAVUZ, Cevdet: Borçlar Hukuku Dersleri-Özel Hükümler, b.12, İstanbul 2013.
• YÜKSEL, Ali, Sait: Bankacılık Yönünden Kredi Açma Sözleşmesi, İstanbul 1972.
• ZEVKLİLER, Aydın: Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri, 7. Bası, Ankara 2002.
• ZEVKLİLER, Aydın/ GÖKYAYLA, Kadir, Emre: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 13. b., Ankara 2013.
• http://classic.austlii.edu.au/au/journals
• http://digitalcommons.law.umaryland.edu
• https://blog.lexpera.com.tr/
• https://dergipark.org.tr/tr/
• https://karararama.yargitay.gov.tr/
• https://ssrn.com/
• https://www.turkiyefinans.com.tr/