AGENCY'S RIGHT TO REQUEST EQUALIZATION

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 3 - 23, 27.07.2024

Ahmet Cemil Ünal

Öz

With the Turkish Commercial Code No. 6102, the concept of equalization request, which was previously discussed in the doctrine and recognized in judicial decisions, was legalized for the first time. Considering the substantive law on which the equalization request is based, the idea of ensuring the wage balance that must be observed in the contract and equalizing the profits arising from the transfer of the unique economic value of the customer circle created comes to the fore. In the case of an agency contract, the idea that the agency should be protected because it cannot benefit from labor rights and will not be able to earn the wage it deserves in the future due to the new customer environment it offers to the client, is effective in granting the right to equalization. In our study, the right to request equalization will be examined only in the context of the agency contract.

Anahtar Kelimeler

Agency, Equalization Request, Equity, Customer Circle

ACENTENİN DENKLEŞTİRME TALEP HAKKI

Öz

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile daha önce öğretide ele alınan ve yargı kararlarında tanınan denkleştirme talebi kavramı ilk defa kanuni bir düzenlemeye kavuşturulmuştur. Denkleştirme talebinin dayandığı maddi hukuk göz önünde bulundurulmak suretiyle, sözleşmede gözetilmesi gereken ücret dengesinin sağlanması ve oluşturulan müşteri çevresinin kendine özgü ekonomik değerinin devri nedeniyle doğan kazancın denkleştirilmesi düşüncesi ön plana çıkmaktadır. Acentelik sözleşmesi özelinde, acentenin işçilik haklarından yararlanamaması ve müvekkile sunmuş olduğu yeni müşteri çevresi nedeniyle ileride hak edeceği ücreti kazanamayacak olması nedeniyle korunması gerektiği fikri, denkleştirme hakkı tanınmasında etkili olmaktadır. Çalışmamıza denkleştirme talep hakkı sadece acentelik sözleşmesi özelinde incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Acente, Denkleştirme Talebi, Hakkaniyet, Müşteri Çevresi

Kaynakça

• AKIN, İrfan: Acentenin Denkleştirme Hakkı ve Alman Hukukundaki Yeni Gelişmeler, AÜHFD., Ankara 2013, C. 62, S. 3, s.613-641.
• ALIŞKAN, Murat / GENÇTÜRK, Muharrem: Acentenin Komisyon Hakkı, Özellikle TTK'nın 129. Maddesine Göre Komisyon Hak Kazanma Anı Bakımından Aracı Acente İle Sözleşme Yapan Acente Arasında Fark Olup Olmadığı Sorunu, Tekinalp’e Armağan, C.1, İstanbul 2003, s.19-43.
• ARKAN, Sabih: Ticari İşletme Hukuku, B.29, Ankara 2023.
• AYAN, Özge: Acentenin Denkleştirme Talep Etme Hakkı, B.1, Ankara 2008.
• AYHAN, Rıza / ÇAĞLAR, Hayrettin / ÖZDAMAR, Mehmet: Ticari İşletme Hukuku, B.15, Ankara 2022.
• BADAK AYBAR, Zehra: 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda Denkleştirme İstemi, İTÜSBD., İstanbul 2013, C:12, S:24, s.167-201.
• BOZER, Ali / GÖLE, Celal: Ticari İşletme Hukuku, B.8, Ankara 2023.
• BÜYÜKALP SARIÖZ, İpek: Denkleştirme Talebinin Hukuki Niteliği ve Kanunlar İhtilafı Hukuku Bağlamında Değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, İzmir 2019, C.21, S.2, s.523-580.
• CAN, Ozan: 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun Acentelikle İlgili Hükümlerinin Değerlendirilmesi, MÜHFHAD., İstanbul 2012, C:18, S:2, s.81-96.
• CAN, Ozan: Acentenin Denkleştirme İstemine ve Rekabet Yasağı Anlaşmasına İlişkin Hükümlerin 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 103(1). Maddesinde Sayılanlar Hakkında Uygulanırlığı, HÜHFD., C:2, S:1, s.27-36.
• DARI, Abdülkadir: Acentenin Denkleştirme Talep Hakkının Hesaplanması ve Yargıtay Kararı Değerlendirmesi, HKÜHFD., Gaziantep 2019, C.9, S.17, s.373-393.
• DOĞANAY, Muhammed Zahid: Acentelik ve Dağıtım Sözleşmelerinde Denkleştirme Alacağının Hesaplanması, SÜHFD, Konya 2021, C.29, S.3, s.2267-2307.
• HATİPOĞLU, Ayşe Gül: Acentelerin Denkleştirme İsteminin Belirlenmesinde Gelirin Tespiti Ve Muhasebeleştirme Sorunu: Çözüm Önerisi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Elazığ 2012, C:22, S:2, s.177-187.
• İMREGÜN, Oğuz: Ticaret Hukukunun Genel İlkeleri, İstanbul 2004.
• KALENDER, Emre: Acentenin Denkleştirme Talep Hakkına İlişkin TTK m.122’nin, Marka Lisansı Alana Uygulanıp Uygulanamayacağı, İÜHFD., Malatya 2017, C:8, S:1, s.91-112.
• KARAMANLIOĞLU; Argun: Acentenin Hastalık veya Yaşlılık Gerekçesiyle Acentelik Sözleşmesini Feshetmesi Halinde Denkleştirme İsteminin Durumu, İKÜHFD, 2017, C: 16, S:2, s.141-172.
• KARASU, Rauf: Türk Ticaret Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu Tasarısı’na Göre Acentanın Denkleştirme Talebi, AÜHFD., Ankara 2008, C.57, S.4, s.283-318.
• KAYA, Mustafa İsmail: Acentelik Hukuku, B.2, Ankara 2022.
• KAYIHAN, Şaban: Türk Hukukunda Acentelik Sözleşmesi, Ankara 2011.
• ÖZTÜRK, Refik Emre: Marka Lisansı Sözleşmesinin Sona Ermesi ve Lisans Alanın Denkleştirme İstemi, Eskişehir Barosu Dergisi, Eskişehir 2023, C.8, S.2, s.285-313. ŞAHİN, Adem: Acentelik Sözleşmesinin Kısmi Sona Ermesi Halinde Denkleştirme İstem Hakkı, MÜHFHAD.,( Cevdet Yavuz’a Armağan) , İstanbul 2016, C.22, S.3, s.2531-2555.
• TEKİN, Ufuk: Türk Ticaret Kanunu m.121/5 Hükmüne İhtiyaç Var Mıdır?, BATİDER, Ankara 2018, C.34, S.1, s.171-177.
• TEKİNALP, Ünal: Türk Hukukunda Acentenin Portföy Akçesi Talebi, Bozer’e Armağan, Ankara 1996.
• TOPÇUOĞLU, Metin: Rekabet Hukuku Açısından Acentelik ve Dağıtım Sözleşmeleri, B.1, Ankara 2006.
• TUNÇOL, İbrahim: Türk Ticaret Kanunu‘na Göre Acentenin Denkleştirme İstemi, İBD., İzmir 2016, C.81, S.1, s.99-172.
• UZUNALLI, Sevilay: Sözleşmeyi Fesheden Acentenin Denkleştirme İstemine Hak Kazanması, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi, Ankara 2019, C.5, S.1, s.115-130.
• ÜLGEN, Hüseyin / HELVACI, Mehmet / KAYA, Arslan / NOMER ERTAN, N. Füsun: Ticari İşletme Hukuku, B.8, İstanbul 2023.
• YILDIZ, Burçak: Acentenin Denkleştirme İstemi Hakkındaki Yargı Kararlarına İlişkin Bazı Değerlendirmeler, İÜHFD, Malatya 2022, C.13, S.2, s.534-548.