THE REGULATION OF THE MOST FAVORED NATION CLAUSES IN BILATERAL INVESTMENT TREATIES TO WHICH TURKEY IS A PARTY

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 531 - 558, 02.10.2025

Emre Koluman

Öz

This article examines the regulation of the “most-favoured-nation” (MFN) clause in bilateral investment treaties (BITs) to which Turkey is a party. The MFN clause is a treaty provision whereby the contracting parties agree to extend to each other or each other’s nationals the most favourable treatment granted, or to be granted in the future, to third states or their nationals. The ambiguity surrounding the scope and limits of this clause has led to divergent interpretations and contradictions, particularly in investment arbitration cases. The article analyses the scope, formulation, and limitations of the MFN clause in Turkish BITs, focusing on the specific fields to which the clause is applied or excluded. It also explores the applicability of the clause to dispute settlement mechanisms and the criteria used to compare foreign investors under this standard. Finally, the article evaluates the relevant provisions of Turkey’s model BIT and discusses their practical implications. In this context, the study provides a comprehensive assessment of the MFN clause within the framework of Turkey’s bilateral investment agreements.

Anahtar Kelimeler

Most favored nation clause , Protection of international investments , Bilateral investment treaties , Standards of treatment in international investment law , Foreign Direct Investments

TÜRKİYE’NİN TARAF OLDUĞU YATIRIMLARIN KARŞILIKLI TEŞVİKİ VE KORUNMASINA İLİŞKİN ANLAŞMALARDA EN ÇOK GÖZETİLEN ULUS KAYDININ DÜZENLENMESİ

Öz

Bu makale, Türkiye’nin taraf olduğu yatırımların karşılıklı teşviki ve korunması (YKTK) anlaşmalardaki “en çok gözetilen ulus” kaydının düzenlenmesini incelemektedir. En çok gözetilen ulus kaydı, bir anlaşmada, tarafların, anlaşmaya taraf olmayan üçüncü devletlere veya bu devletlerin yurttaşlarına tanıdıkları ya da ileride tanıyacakları en iyi muameleyi birbirlerine ya da birbirlerinin yurttaşlarına da uygulamayı kabul ettiklerini açıklayan anlaşma hükmüdür. Bu kaydın kapsamı ve sınırlarının belirsizliği, özellikle yatırım tahkimi davalarında farklı yorumlara ve çelişkilere yol açmıştır. Makale, Türkiye’nin taraf olduğu YKTK anlaşmalarındaki en çok gözetilen ulus kaydının kapsamını, düzenleme biçimini ve hangi alanlarla sınırlandırıldığını analiz etmektedir. Kaydın uyuşmazlık çözüm mekanizmalarına uygulanabilirliği ve yabancı yatırımcılar arasındaki karşılaştırma kriterleri de makale kapsamında incelenmiştir. Son olarak, Türkiye’nin model YKTK metni üzerinden yapılan düzenlemeler ve bu düzenlemelerin uygulamadaki etkileri ele alınmıştır. Bu bağlamda, makale, Türkiye'nin taraf olduğu YKTK anlaşmaları çerçevesinde en çok gözetilen ulus kaydının bir değerlendirmesini sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

En çok gözetilen ulus kaydı , Uluslararası yatırımların korunması , Yatırımların karşılıklı teşviki ve korunması anlaşmaları , Uluslararası yatırım hukukunda muamele esasları , Doğrudan yabancı yatırımlar

Kaynakça

• Acconci, Pia: “Most-Favoured-Nation Treatment”, The Oxford Handbook of International Law, Ed.: Peter Muchlinski, Federico Ortino, Cristoph Schreuer, New York 2008.
• Aydoğmuş, Ayşe, “İki Taraflı Yatırım Anlaşmalarındaki En Ziyade Müsaadeye Mazhar Millet Kaydına İstinaden ICSID’e Başvuru İmkanı”, (İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi), İstanbul 2009.
• Baklacı, Pınar, Uluslararası Yatırım Hukukunda En Çok Gözetilen Ulus Muamelesi, İstanbul 2009.
• Billiet, Johan, International Investment Arbitration: A Practical Handbook, Antwerpen 2016.
• Collins, David, An Introduction to International Investment Law, Cambridge 2017.
• Cremedes, Bernardo/Cairns, David J.A, “Contract and Treaty Claims and Choice of Forum in Foreign Investment Disputes”, Arbitrating Foreign Investment Disputes, Ed.: Norbert Horn, The Hague 2004.
• Dolzer, Rudolf/Schreuer, Cristoph, Principles of International Investment Law, Oxford 2012.
• Dolzer, Rudolf/Stevens, Margrete, Bilateral Investment Treaties, The Hague 1995.
• International Law Commission, “Report of the International Law Commission on its Thirtieth Session”, (Yearbook of the International Law Commission, Y. 1978, C. 2).
• Koluman, Emre, “The Nationality of the Investor in International Investment Arbitration and the Dual Nationality Problem”, (Acta Universitatis Szegediensis, Y. 2020, Sa. 10).
• Krajewski, Markus/Hoffmann, Rhea T., Research Handbook on Foreign Direct Investment, Cambridge 2019.
• Mclachlan, Campbell/Shore, Laurence/Weiniger, Matthew, International Investment Arbitration: Substantive Principles. Oxford 2010.
• Piracha, Nudrat E., Toward Uniformly Accepted Principles for Interpreting MFN Clauses, Alphen aan den Rijn 2021. Sevgi, Samet, “En Çok Gözetilen Ulus Kaydının İkili Yatırım Anlaşmalarının Usule İlişkin Hükümleri Üzerindeki Etkisi: Maffezini Davası”, (Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Y. 2020, C. 8, Sa. 1-2).
• Sharmin, Tanjina, Application of Most-Favoured-Nation Clauses by Investor-State Arbitral Tribunals: Implications for Developing Countries, Singapur 2020.
• Smith, Kara S., “The Jurisdiction-Limiting MFN Clause”, (New York University Law Review, Y. 2024, C. 99).
• Sornarajah, Muthucumaraswamy, The International Law on Foreign Investment, Cambridge 2010.
• Tiryakioğlu, Bilgin, Doğrudan Yatırımların Uluslararası Hukukta Korunması, Ankara 2003. (Doğrudan Yatırımlar).
• Tiryakioğlu, Bilgin, “Extension of the Most Favoured Nation Clause to Dispute Settlement Provisions in Bilateral Investment Treaties Which Türkiye is a Party of”, (Public and Private International Law Bulletin, 2023, C. 43, Sa. 1). (Most Favoured Nation Clause).
• Uzun, Elif, “Milletlerarası Hukuk Açısından En Çok Gözetilen Ulus Kaydı”, (Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, 2004, C. 24, Sa. 1-2).
• Vig, Zoltan, Taking In International Law, Budapeşte 2019.
• Wong, Jarrod, “The Application of Most-Favored-Nation Clauses To Dispute Resolutıon Provisions In Bilateral Investment Treaties”, (Asian Journal of WTO & International Health Law and Policy, 2008, C. 3, Sa. 1).
• Yılmaz, Alper Ç., Uluslararası Enerji Yatırımlarının Korunması, İstanbul 2013
• ELEKTRONİK KAYNAKLAR
• Nikiema, Suzy, H., The Most-Favoured-Nation Clause in Investment Treaties. IISD Best Practices Series, 2017, https://www.iisd.org/system/files/publications/mfn-most-favoured-nation-clause-best-practices-en.pdf.
• OECD, Most-Favoured-Nation Treatment in International Investment Law, OECD Working Papers on International Investment, http://dx.doi.org/10.1787/518757021651/.
• OECD, “The Interaction Between Most-Favoured-Nation Clauses And Dispute Settlement Arrangements In Investment Treaties, The Future of Investment Treaties - Track 2”, Y. 2022, s. 6, https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/publications/reports/2022/11/the-interaction-between-most-favoured-nation-clauses-and-dispute-settlement-arrangements-in-investment-treaties_a8a205e7/84a2b72d-en.pdf. (The Interaction).
• Stoppioni, Edoardo, “Jurisdictional Impact of Most Favoured Nation Clause”, (Max Planck Encyclopedias of International Law, Y. 2017), s. 1, para. 3, https://www.mpi.lu/fileadmin/mpi/medien/research/MPEiPro/Most_Favoured_Nation_Clause_law-mpeipro-e3287.pdf.
• Suzy H. Nikiema, The Most-Favoured-Nation Clause in Investment Treaties. IISD Best Practices Series, 2017, https://www.iisd.org/system/files/publications/mfn-most-favoured-nation-clause-best-practices-en.pdf.
• UNCTAD, Most-Favoured-Nation Treatment, UNCTAD Series on Issues in International Investment Agreements II, https://unctad.org/system/files/official-document/diaeia20101_en.pdf/. (Most-Favoured-Nation Treatment).,
• UNCTAD, Mapping of IIA Content, https://investmentpolicy.unctad.org/international-investment-agreements/iia-mapping/.
• UNCTAD, International Investment Agreements Navigator, https://investmentpolicy.unctad.org/international-investment-agreements/countries/214/turkey.
• Vesel, Scott, “Clearing a Path Through a Tangled Jurisprudence: Most-Favored-Nation Clauses and Dispute Settlement Provisions in Bilateral Investment Treaties”, (The Yale Journal of International Law, Y. 2007, C. 32) https://openyls.law.yale.edu/bitstream/handle/20.500.13051/6540/06_32YaleJIntlL125_2007_.pdf?sequence=2&isAllowed=y.