EŞYA HUKUKU KURALLARI AÇISINDAN “DAVALIDIR ŞERHİ”NİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 449 - 464, 02.10.2025

Sarp Şahankaya

Öz

“Davalıdır şerhi”, taşınmazların tapu kütüğüne işlenen ve söz konusu taşınmazın davaya konu olduğunu gösteren bir kayıttır. Uygulamanın ihtiyacını gidermek amacına matuf olarak mahkemeler tarafından yaratıldığı belirtilebilir. “Davalıdır şerhi”, şerh konulan taşınmazı devralan kişiler açısından mülkiyetin sonradan kaybedilmesi riskini doğurmaktadır.
Şerhler ve beyanlar açısından geçerli olan sınırlı sayı ilkesi nazara alındığında, mevzuatta yer verilmemiş olan “davalıdır şerhi”nin nitelenmesi bir sorun teşkil etmektedir. Bunun yapılabilmesi için ilk aşamada şerhlerin ve beyanların genel bir bakış ile ele alınması uygun görülmüştür. Bu açıklamalardan sonra “davalıdır şerhi”ne odaklanmak ve bunu şerhler ve beyanlara ilişkin açıklamalar ile bir arada değerlendirmek yoluna gidilmiştir. Tapu kütüğüne işlenen bu şerhin hukuki niteliği yanında işlevi ve etkileri de incelenmiştir.
Bölge Adliye Mahkemeleri kararlarında “davalıdır şerhi”ne ilişkin farklı yönde kararlar verildiği görülmektedir. Bu uyuşmazlığın giderilmesi amacıyla İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulu’na başvuru yapılmıştır. Bu Kurul da, uygulama farklılığının giderilmesi için talebin Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’ne gönderilmesine karar vermiştir. Bu sürecin sonunda Yargıtay 11. Hukuk Dairesi’nin verdiği 19.02.2024 tarihli, 2023/6423 E. ve 2024/1231 K. sayılı karar çalışmada esas alınmıştır.
“Davalıdır şerhi”nin hukuki niteliği doktrinde tartışılmaktadır. Ancak bu tartışmalar daha yoğun olarak ihtiyati tedbir olarak kullanımı ve dolayısıyla usul hukuku kuralları çerçevesinden yapılmaktadır. Bu çalışmada ise, şerh nitelemesi ve dolayısıyla eşya hukuku kuralları ön planda tutulacaktır. Bunun yanında, bu kaydın ihtiyati tedbir olarak görünüşüne de değinilecek ve uygulama açısından öneri getirilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Davalıdır Şerhi , Şerh , Beyan , Tapu Kütüğü

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

EVALUATION OF THE “ANNOTATION of PENDING LITIGATION” IN TERMS OF PROPERTY LAW RULES

Öz

The “Annotation of Pending Litigation” is a record written into the land registry to indicate that a particular immovable property is subject to a lawsuit. It can be stated that courts have introduced this annotation to address practical needs. The “Annotation of Pending Litigation” creates a risk for individuals acquiring the annotated property, as they may later face the loss of ownership rights.
Considering the principle of numerus clausus applicable to annotations and declarations, the classification of the “Annotation of Pending Litigation”, which is not explicitly regulated in the legislation, poses a legal challenge. To address this issue, it was deemed appropriate to first provide a general overview of annotations and declarations. Following these explanations, the focus was shifted to the “Annotation of Pending Litigation”, evaluating it in conjunction with the relevant discussions on annotations and declarations. In addition to the legal nature of this annotation, its function and effects has also been examined.
It has been observed that Regional Courts of Appeal have issued differing decisions regarding the “Annotation of Pending Litigation”. To resolve this discrepancy, an application was submitted to the Assembly of Presidents of the Civil Chambers of the Istanbul Regional Court of Appeal. This Assembly decided to forward the request to the 11th Civil Chamber of the Supreme Court to eliminate the divergence in practice. The decision dated 19.02.2024, numbered 2023/6423 E. and 2024/1231 K., issued by the 11th Civil Chamber of the Supreme Court, which was given as a result of this process, has been taken as the basis for this study.
The legal nature of the “Annotation of Pending Litigation” is a subject of debate in legal doctrine. However, these discussions primarily focus on its use as a interim measure and are therefore examined within the framework of procedural law rules. In this study, the annotation will be mainly analyzed from the perspective of its annotation classification and, consequently, within the rules of property law. In addition, the appearance of this record as a interim measure will also be addressed, and suggestions will be made from a practical perspective.

Anahtar Kelimeler

Annotation of Pending Litigation , Annotation , Declaration , Land Registry

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Bilgin Yüce, Melek /Özmen, Etem Saba, “Verilen Karar Sonrasında Tapuda Tescil Değişikliği Yaratan Davalarda Verilen (TMK m.1010/b.1 ve TMK m.1011/b.1) Şerhleri ve Sonuçları”, Ankara Barosu Dergisi, 2022 Sayı:4, s.323-361.
• Budak, Ali Cem, Medeni Usul Hukukunda Üçüncü Kişilerin Haklarının Korunması, Beta Yayınları, İstanbul 2000.
• Çoğalan, Mehmet, Milletlerarası Özel Hukuk Bağlamında Blockchain, Adalet Yayınevi, Ankara 2023.
• Delipınar, Yusuf Can, Geçici Tescil Şerhi, Yayınlanmış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2022.
• Doğan, Murat, Tapu Sicilinde Tasarruf Yetkisi Kısıtlamasının Şerhi, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2004.
• Erişir, Evrim, Geçici Hukuki Korumanın Temelleri ve İhtiyati Tedbir Türleri, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2013.
• Ernst, Wolfgang, Sachenrecht, 2. Auflage, Dike Verlag, Zürich 2018.
• Esener, Turhan/Güven, Kudret, Eşya Hukuku, 9.Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2024.
• Gümüş, Mustafa Alper, “Uygulamada Tapu Kütüğünün veya Kat Mülkiyeti Kütüğünün Beyanlar Sütununa Yapılan ve “Davalıdır Şerhi” Olarak Adlandırılan Kaydın Geçerliliğine İlişkin Bir Değerlendirme”, Uluslararası Eşya Hukuku Sempozyumu 15-16 Kasım 2019 Makaleler-Tebliğler, s:83-111, Editörler: İlknur Serdar-Ayşe Fırat Şimşek, Yetkin Yayınları, Ankara 2020.
• Gündoğdu, Süleyman Burak, Medeni Yargıda Usul Kurallarına Aykırılığın Anayasa Mahkemesi’nce Bireysel Başvuru Yoluyla Denetlenmesi, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2021.
• Homberger, Arthur, Das Sachenrecht, 2. Auflage, Schultess Verlag, Zürich 1938.
• Karaaslan, Varol, “Hâkimin Tarafsızlığı İlkesi İle Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi Arasındaki İlişki”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakükltesi Dergisi, 2014 Cilt:4 Sayı:2, s. 97 – 132.
• Kılıçoğlu, Ahmet, Medeni Hukuk, 5.Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara 2023.
• Nomer, Haluk Nami/Ergüne, Mehmet Serkan, Eşya Hukuku – Zilyetlik ve Tapu Sicili, 2.Baskı, On İki Levha Yayınları, İstanbul 2015.
• Oğuzman, Kemal/Seliçi, Özer/Oktay-Özdemir, Saibe, Eşya Hukuku, 19.Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul 2016.
• Özbek, Mustafa Serdar, “Tapu Kütüğüne Şerh Edilen Çekişmeli Hakların Korunmasına İlişkin İhtiyatî Tedbir Kararlarının Doğurduğu Tasarruf Kısıtlamaları”, Başkent Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2017 Cilt:3 Sayı:1, s.65-91.
• Peksöz, Vildan, “Davalıdır Şerhinin Medenî Usûl Hukuku Bakımından İncelenmesi”, Türk Alman Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2023 Cilt:5 Sayı:2, s.535-566.
• Reisoğlu, Safa, Türk Eşya Hukuku, 7.Bası, Sevinç Matbaası, Ankara 1984.
• Schmid, Jürg, Bassler Kommentar Zivilgesetzbuch II, 4. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel 2011.
• Schapp, Jan/Schur, Wolfgang, Sachenrecht, 4. Auflage, Franz Vahlen Verlag, München 2010.
• Sirmen, Lale, Eşya Hukuku, 2.Bası, Yetkin Yayınları, Ankara 2014.
• Tiyek, Fikret Sami/Zengin, Hüseyin Kağan/Topal, Önder, “Konusu Taşınmaz Olan Ortaklığın Giderilmesi Uyuşmazlıklarına İlişkin Arabuluculukta İcra Edilebilirlik Şerhi Üzerine Düşünceler”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2024 Cilt:14 Sayı:2, s:1917-1989.
• Üçer, Abdurrahman, Tapu Kütüğüne Yapılacak Şerhler ve Hükümleri, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul 2020.
• Ünal, Mehmet/Başpınar, Veysel, Şekli Eşya Hukuku, 13.Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara 2023.