رِثَاءُ الخِلافَةِ العُثمانيّةِ فِي الشِّعْرِ المِصْرِيِّ الحَدِيثِ

Yıl 2019, Sayı: 10, 33 - 62, 27.12.2019

Abdelkarim Amın Mohamed Solıman

Öz

الملَخّص

يُعَدُّ
فَنُّ الرِّثَاءِ، وخَاصَّةً رِثَاءَ المُدُنِ والممَالِكِ مِن أَكْثَرِ
فُنُونِ الشِّعْرِ العَرَبِيِّ قَولاً وصِدْقاً وأَصَالَةً، حَيثُ تَتَوفَّرُ لَهُ
الدَّوَافِعُ النَّفْسِيَّةُ والحَوَافِزُ الإبدَاعِيَّةُ لِكِتَابَتِهِ،
وكَذَالِكَ تَتَحَقَّقُ لَهُ وَفْرَةٌ فِي التَّجَارِبِ والأَحْدَاثِ المـُتَلاحِقَةِ
والمأْسَوِيَّةِ عَبْرَ التّارِيخِ العَرَبيِّ والإسلامِيِّ بل والإنسانيّ،
فَسُقُوطُ المُدُنِ والممَالِكِ مِن أَكثَرِ الأَحدَاثِ العَالِقَةِ في أَذْهَانِ
المسلِمِينَ، وأَشَدِّها إيلاماً لأنفُسِهِم، وتَأْثِيراً فِيهم، وتَهْييجاً
لِمَلَكَاتِ المبدِعِينَ مِنهم، وما حَدَثَ قَديماً لِلأَنْدَلُسِ ومَمَالِكِها،
وبَغَدَادَ وخِلافَتِها، وحَديثاً لِفِلسطِينَ والخِلافةِ العُثمانِيَّةِ خَيرُ
شَاهِدٍ ودَلِيلٍ، فقد مَثَّلَت هَذِهِ المآسِي الإسلامِيَّةُ وما زَالتْ مَادَّةً
خِصبَةً لِلشِّعرِ والشّعراءِ.

وتَتَنَاوَلُ
هَذِهِ الدِّراسَةُ شِعرَ الرِّثاءِ الذِّي قِيلَ في سُقُوطِ الخِلافةِ
العُثمانيَّةِ وبعضِ مُدُنِها، وقَد جَاءتِ الدِّراسَةُ في مُقَدِّمَةٍ وخَمْسَةِ
مَبَاحث، 1- وهِيَ:النَّزعَةُ الدِّينيَّةُ لِلشُّعراءِ المِصريين 2- رِثَاءُ
السُّلطانِ عَبدِالحَمِيدِ الثَّاني.3- رِثَاءُ أَدِرْنَةَ. 4- رِثَاءُ آيَاصُوفْيَا.  5- إلغاءُ
الخلافةِ العُثمانيَّةِ ورِثَاءُ الشُّعراءِ لَها.

Anahtar Kelimeler

رِثَاء ، الخِلافَةُ العُثمانِيَّةُ فِي الشِّعر، الشِّعرُ المِصرِيُّ الحَدِيثَ.

Çağdaş Mısır Şiirinde Osmanlı Hilafeti İçin Yazılan Mersiye

Öz

Özet

Mersiye sanatı, özellikle de şehirler ve ülkelere yazılan mersiyeler, asaleti, doğruluğu ve söz olarak Arapça şiir sanatında en doğru olanıdır. Çünkü içinde onu yazmak üzere ruhsal nedenler ve asıl dürtüler bulunmaktadır. aynı şekilde kendisine Arap ve İslami hatta insani tarih boyunca çok tecrübe ve alakalı olan yas olayları gerçekleşmektedir. Çünkü şehirler ve ülkelerin düşmesi Müslümanların kafalarında en çok asılan, ve canlarını en çok yakan, en çok etkileyen ve onlardan becereli olanların yeteneklerini en çok heyecanlandıran olaylarındandır. Eskide Endülüs ve memleketleri, ve Bağdat ve hilafetiyle olan, yeni çağda da Filistin ve Osmanlı hilafetiyle gerçekleşen olaylar bunun en güzel görüntüsü ve delilidir. Şüphesiz ki bu İslami yaslar geçmişte ve hala şiir ve şairlere verimli ve malzeme olarak örnek olmaktadır.

Bu çalışma Osmanlı hilafeti ve bazı şehirlerinin düşmesine söylenen mersiyeyi içermektedir. Çalışmamız mukaddime ile beş bölümden oluşmaktadır. Onlar da şunlardır:

1.      Mısırlı şairlerinin dini eğilimi.     2. Sultan II Abulhemid'in mersiyesi.

3. Edirne mersiyesi.                     4. Ayasofya mersiyesi

5. Osmanlı hilafetinin son erdirilmesi ve şairlerin onun için söylediği mersiyeleri..

Anahtar Kelimeler

Yas, Şiirlerde Osmanlı Hilafeti

The lamenttations of the Ottomtman caliphate in Modern egyptian poetry

Öz

Abstract

           Elegies and elegiac poetry, especially that dedicated for cities and kingdoms, is   one of the most prolific and authentic works of Arabic poetry. It has the psychological motivations and creative incentives necessary for writing it, as well as an abundance of successive and tragic experiences and events in the Arab, Islamic and even the human history as a whole. The fall of kingdoms and cities is one of the most memorable events in the  minds of Muslims, and one the most effective and painful experiences to them as well.Moreover, it ignites the flames of creativity in the souls of their artists.  What happened to ancient Andalusia and its kingdoms, Baghdad and its caliphate, and modern Palestine and the Ottoman caliphate is the best witness and evidence. These tragedies have represented and still do  a fertile material for poetry and poets.

         This study tackles elegies and elegiac poetrry, which was said in the fall of the Ottomtman caliphate and some of its cities. The study came in intruoduction and five topics: 1- the religious orientation of the egyptian poets.2- lamenttations of sultan Abdul hamid II. 3- lamenttations of    Adirna.4- lamenttations of Ayasofia.5- the fall of the Ottomtman caliphate and lamenttations of poets for it.

Anahtar Kelimeler

Elegiac poetry, Ottoman calphate

Kaynakça

• KAYNAKÇA:1. İbrahim, Hafiz, Dîvân-i Hafiz İbrahim, düzenleyen, açıklayan, düzelten ve ayarlayan Ahmet Emin, Ahmet ez-Zeyn, İbrahim el-İbyârî, Kahire, el-Hey'etu'l-Misriyyetu'l-'Âmmetu li'l-Kuttâb, 2008.2. İbnu'l-Merce, Muveffek, Sahvetu'r-Reculi'l-Merîd evi's-Sultânu Abdulhemit e's-Sânî ve'l-Hilâfetu'l-İslâmiyyetu, Küvet, Mü'essisetu Sakr el-Halîç 1984.3. es-Sânî Abdulhamit, Müzekkirâtu's-Sultâni abdilhamit, çeviren ve sunan Muhammed Harb, Şam, Dâru'l-Kalem, 3. Baskı, 1991.4. Harb, Muhammed, es-Sultân Abdulhamit es-Sânî Âhiru's-Selâtini'l-Usmâniyyîne'l-Kibâr, Şam, Daru'l-Kalem, 1.Baskı, 1990.5. Hasen, Muhammed Muhammed, el-İtticâhâtu'l-Veteniyyetu fi'ş-Şi'ri'l-Misriy, Kahire, Mektebetu'l-Âdâb, 3. Baskı, 1980.6. Rıza, Muhammed Reşit, Târîhu'l-Ustâzi'l-İmami Muhammed Abduhu, Kahire, Daru'l-Fedîleti, 2. Baskı, 2006.7. Şevkî, Ahmet, eş-Şevkiyât, sunan, Muhammed Hüseyin Heykel, Kahire, el-Mektebetu't-Ticâriyyetu'l-Kübra, 1970.8. el-Kâşif, Ahmet, Dîvânu Ahmet el-Kâşif, çalışan araştıran ve yorumlayan Muhammed İbrahim el-Cuyûşî, Kahire, el-Hey'etu'l-Misriyyetu'l-'Âmmetu li'l-Kuttâb, 1987.9. Zîf, Şevkî, Funûnu'l-Edebi'l-Arabiyyi'r-Resâi, Kahire, Dâru'l-Me'ârif, 4. Baskı.10. Abdulmuttalib, Muhammed, Dîvân Muhammed Abdulmuttalib, açıklayan ve düzelten İbrahim el-İbyârî ve abdulhefîz Şelebî, Kahire, Mektebetu'l-İ'timâdât.11. Ferîd, Muhammed, Tarihu'd-Devleti'l-'Eliyyeti'l-Usmaniyye, tahkik eden İhsan Hakkî, Kahire, Dâru'n-Nefâis, 1. Baskı, 1981.12. Kâmil, Mustafa, el-Mes'eletu'ş-Şerkiyyetu, Kahire, Mu'essisetu Hindâvî, 2014.13. Muharrem, Ahmet, Dîvân Ahmet Muharrem, es-Siyâsiyât, Tahkik eden, Mahmud Ahmet Muhammed, Küvet, Mektebetu'l-Felâh, 1984.14. en-Nedîm, es-Seyyid Abdullah, Selâfetu'n-Nedîm fî Müntehebâti's-Seyyid Abdillah en-Nadîm, kankardeşi Abdulfettah'ın derlemesi, Kahire, Üniversite yayın evi, 1897.