HZ. PEYGAMBER DÖNEMİNDEKİ SERİYYELERE PSİKOSOSYOTARİH (PST)AÇISINDAN BİR BAKIŞ

Yıl 2021, Sayı: 13, 23 - 47, 30.06.2021

Cuma Karan

https://doi.org/10.47098/bayburt-ilahiyat.927198

Cited By: 1

Öz

Hz. Peygamber döneminde “seriyye” denilen, farklı amaçlarla kendisinin katılmayıp ancak organize ettiği birliklerin sayısı, ismi ve amaçları farklı olmuştur. Bazen yer, bazen de başında bulunan komutan adıyla adlandırılmış olduğundan bu seriyyeler farklı sayı ve farklı adlarla kaynaklarımızda yer almışlardır. Psikososyotarih (PST) açısından bu seriyyeler kendi döneminde önemli işlevler yerine getirmiştir. Medine dönemiyle başlayan bu seriyyelere Bedir harbine kadar sadece Muhacir Müslümanlar katılıyordu. Hz. Peygamberin dönemindeki bu seriyyelerin çok değişik hedefleri olmuştur. İstihbarat toplamak, civar kabilelere Müslümanların güçlü olduğunu hissettirmek, putperest kabilelerin Müslümanların aleyhinde birleşmelerini engellemek, Mekkelilerin ticaret kervanlarını dolayısıyla ticaretlerini tehdit etmek, bazen de ıslahında ümit kalmamış bazı zararlı şahısları etkisiz hale getirmek bu seriyyelerin amaçlarından bazılarıdır. Bu seriyyeleri Hz. Peygamber adeta bir askeri akademi işleviyle farklı komutanlar atayarak Müslümanları askeri anlamda komuta kademesini yetiştiriyordu. Yine yeni Müslüman olmuş, düne kadar birbirlerine belki de düşman olan kabile mensuplarının Müslüman olduktan sonra aynı seriyyede yer alarak farklı komutanların idaresinde birbirlerine itaate alışmalarını hedeflemiştir.

Anahtar Kelimeler

İslam Tarihi, Siyer, Hz. Peygamber, Seriyyeler, Psikososyotarih (PST), Ticaret Kervanı.

نظرة في السرايا في عهد الرسول من الناحية التاريخية والنفسية والاجتماعية

Öz

اختلفت أعداد وأسماء وأهداف الوحدات العسكرية التي تسمى بالسرايا ذات الأهداف المتعددة في عهد الرسول الذي لم يشارك فيها بنفسه بل قام بتوجيهها فحسب نظرة في السرايا في عهد الرسول من الناحية التاريخية والنفسية والاجتماعية أدت هذه السرايا من الناحية التاريخية والنفسية والاجتماعية وظائف مهمة في عهدها وردت هذه السرايا في مصادرنا بأرقام وأسماء مختلفة لأنها كانت تسمى أحيانا بأسماء قادتها أو أماكن وقوعها كان من بعض أهداف هذه السرايا جمع المعلومات الاستخباراتية لجعل القبائل المجاورة تشعر بقوة المسلمين ولمنع القبائل الوثنية من الاتحاد ضد المسلمين وتهديد القوافل التجارية للمكيين وأحيانا قتل بعض الأشخاص المؤذيين الذين لا أمل في إصلاحهم كان يشارك في هذه السرايا التي بدأت في عهد المدينة المنورة المسلمون المهاجرون فقط إلى أن قامت معركة بدر عين الرسول صلى الله عليه وسلم لهذه السرايا قادة مختلفين وجعلها تقوم بمهام آكاديمية عسكرية وقام بإعداد مجلس شورى القيادة لها وكانت تهدف هذه السرايا أيضا إلى أن يعتاد أفراد القبائل الذين أسلموا جديدا وربما كانوا أعداء لبعضهم البعض حتى الأمس على طاعة بعضهم البعض تحت إشراف قادة مختلفين من خلال المشاركة في نفس السرايا بعد إسلامهم

Anahtar Kelimeler

: تاريخ الإسلام, سير, الرسول, التاريخ النفسي الاجتماعي, ، السرايا،, القافلة التجارية

AN OVERWIEV OF THE TROOPS IN THE PERIOD OF PROPHET MOHAMMAD FROM THE PSYCHOSOCIOHISTORY PERSPECTIVE

Öz

The number, name, and purpose of the troops (they are called ‘seriyye’ in the period of prophet Mohammad), which prophet Mohammed did not participate in but organized them, differed. Named as either their place or their commander, these troops are included in our sources with different numbers and different names. In terms of psychosociohistory (PST), these troops fulfilled important functions in their period. Immigrant Muslims participated in these troops, which started in the Medina period. These troops in the time of the Prophet had very different goals. Some of the aims of these troops are to gather intelligence, to make the neighboring tribes feel that the Muslims are strong, to prevent the unification of pagan tribes against Muslims, to threaten the trade caravans of the Meccans, and sometimes to neutralize some harmful individuals who had no hope in their rehabilitation. With these series, the Prophet appointed different commanders with the function of a military academy and raised the command level of Muslims in military terms. The members of the tribe, who had been probably enemies to each other up to that date, were taken part in the same troops and were accustomed to obedience under the direction of different commanders.

Anahtar Kelimeler

Islamic history, Siyar, Prophet Mohammad,, troops (seriyyeler),, psychosociohistory (PST),, commercial caravan,

Kaynakça

• Ağırman, Mustafa. “Gamre Seferi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 13/341-342. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Algül, Hüseyin. “Gazve” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 13/488. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Algül, Hüseyin. “Kuratâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/431. İstanbul: TDV Yayınları, 2002.
• Ali, Cevad, Esnamü’l Kitabat, Bağdat: Daru’l Varak 2007.
• Arslan, İhsan. “İslâm Devleti’nin İstiklal ve İstikbalini Tehdit Eden Şairlere Karşı Hz. Peygamber’in Tavrı”, Akademik Siyer Dergisi, Yıl:1, Sayı: 2, (Haziran 2020), 119-130.
• Azizova, Elnure. “Vadilkurâ”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/421-423. İstanbul: TDV Yayınları, 2012.
• Buḫârî, Ebû Abdullâh Muḥammed b. İsmâʿîl, el-CâmiU’l-Musnedu’s-Saḥîḥu’l-Muḫtasar, nşr. Muḥammed Zuheyr en-Nâsır. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Ṭavḳi’n-Necât. 1422/2011.
• Çakan, İsmail Lütfü. “Abdullah b. Atîk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/86. İstanbul: TDV Yayınları, 1988.
• Cide, Ömer “Hz. Peygamber’in Sasani Ve Bizans’ı Hedef Göstermesi”, Sosyal Bilimler Dergisi 7/ 14. (Aralık 2017), 12-23.
• Çubukçu, Asri. “Kürz b. Cabir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/575. İstanbul: TDV Yayınları, 2002.
• Diyârbekrî, Ḥuseyn b. Muḥammed b. el-Ḥasan. Târîḫu’l-Ḫamîs fî Aḥvâli Enfesi’n-Nefîs. 2 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, t.y.
• Ebû Dâvûd, Suleymân b. el-EşAs es-Sicistânî. Sunenu Ebî Dâvûd, nşr. Adil Muḥammed, Ammâr Abbâs. 8 Cilt. Kahire: Dâru’t-Teʾsîl, 1436/2015.
• Ebû Halil, Şevki, Atlasu’s Sireti’n-Nebeviyye. Dımaşk: 2003.
• Ebû Mansûr es-Seʿâlibî, Ebû Mansûr Abdulmelik b. Muḥammed b. İsmâîl. Fıḳhu’l-Luğa ve Sırru’l-Arabiyye, nşr. Abdurrezzâḳ el-Mehdî. Beyrut: İḥyâu’t-Turâsi’l-Arabî, 1422/2002.
• el-Ḥalebî, Ebû'l-Ferec Alî b. İbrâhîm b. Aḥmed Nûreddîn b. Burhâneddîn (ö.1044/1634), İnsânu'l-Uyûn fî Sîreti'l-Emîni'l-Meʾmûn (nşr. ), 1-3 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-ʿİlmiyye, 1427/2006.
• el-Maḳrîzî, Ebû'l-Abbâs Aḥmed b. Alî el-Ḥuseynî (ö.845/1441), İmtâu'l-Esmâʿ (nşr. Muḥammed Abdulḥamîd en-Nemîsî), 1-15 Cilt. Beyrut: Dâru'l-Kutubi'l-ʿİlmiyye, 1420/1999.
• Erkocaaslan, Recep. “Müslümanlar ile Hristiyan Bizans İmparatorluğu’nun İlk Karşılaşması: Mu’te Seriyyesi”, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12 (2017), 129-158.
• Erul, Bünyamin. “Zeyd b.Hârise”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/319-320. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• et-Tebrizi, Ebû Zekeriyye. Şerhu Divâni’l-Hamâse, 1 Cilt, Beyrut: Daru’l Kalem trz.
• ez-Zehebî, Ebû Abdullâh Muḥammed b. Aḥmed b. Osmân b. Ḳâymâz (ö.748/1347), Târîḫ âlâslâm vvfîât âlmşâhîr vâlâAlâm (nşr. Dr. bşâr Avâd Maarvf ), 1-15.Cilt. Dâru el-Ğarb âlâslâmî , âlâvly، 2003 m .
• Fayda, Mustafa. “Batnı Nahle Seriyyesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 5/202. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Firuzabadî, Muhammed b. Yakub. Kamusu’l-Muhit. Beyrut: Daru’l-Ma’rife, 2009.
• Günaltay, Şemseddin. İslam Öncesi Araplar ve Dinleri, sadeleştirenler: M. Mahfuz Söylemez& Mustafa Hizmetli, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1997.
• Ḫaḍarî, Muḥammed b. Afîfî el-Bâcûrî. Nûru’l-Yaḳîn fî Sîreti Seyyidi’l-Murselîn, nşr. Heysem Hilâl. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1425/2004.
• Ḥalebî, Ebû’l-Ferec Alî b. İbrâhîm b. Aḥmed Nûreddîn b. Burhâneddîn. İnsânu’l-Uyûn fî Sîreti’l-Emîni’l-Meʾmûn. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1427/2006.
• Hamîdullah, Muhammed. Hz. Peygamberin Savaşları, çev. Nezire Erinç Yurter. İstanbul: Yeni Şafak Yayınları, ts.
• Hamîdullah, Muhammed. “Îlâf”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/63-64. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Hodgson, Marshall G.S. İslam’ın Serüveni, çev. İzzet Akyol-Senai Demirci v.dğr. 3 Cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 1993.
• İbn Cinnî, Ebû’l-Fetḥ Osmân b. Cinnî el-Mevsılî. Sirru SinâAti’l-İʿrâb. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1421/2000.
• İbn Ḥazm, Ebû Muḥammed Alî b. Aḥmed el-Endelusî (ö.456/1064), Cevâmiu's-Sîre (nşr. ), Beyrût: Dâru'l-Kutubi'l-ʿİlmiyye, ts.
• İbn Ḥibbân, Ebû Ḥâtim Muḥammed b. Ḥibbân el-Bustî. es-Sîretu’n-Nebeviyye ve Âḫbâru’l-Ḫulefâʾ, nşr. Azîz Bey v.dğr, 2 Cilt. Beyrut: el-Kutubu’s-Seḳâfiyye, 1417/1996.
• İbn Hişâm, Ebû Muḥammed Abdulmelik b. Hişâm el-Ḥimyerî. es-Sîretu’n-Nebeviyye, nşr. Ṭâhâ Abdurraʿûf Saʿd. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1411/1990.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâʾ İsmâîl b. Ömer b. Kesîr ed-Dimeşḳî. es-Sîretu’n-Nebevîyye (el-Bidâye ve’n-Nihâye’den), nşr. Muṡṭafâ Abdulvaḥid. Beyrut: Dâru’l-Maʿrife, 1395/1976.
• İbn Mâce, Ebû Abdullâh Muḥammed b. Yezîd el-Ḳazvînî. es-Sunen, nşr. Heyet. 4 Cilt. Kahire: Dâru’t-Teʾsîl, 1435/2015.
• İbn Sa’d, Ebû Abdillâh Muhammed, Kitabu’t-Tabakati’l-Kebir, ed. Adnan Demircan çev: Heyet. 11 Cilt. İstanbul: Siyer Yayınları, 2015. İbn Seyyidi’n-Nâs, Ebû’l-Fetḥ Muḥammed b. Muḥammed el-Yaʿmûrî.Uyûnu’l-Eser fî Funûni’l-Meğâzî ve’ş-Şemâil ve’s-Siyer,nşr. İbrâhîm Muḥammed Ramaḍân. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ḳalem, 1414/1993.
• İbnu’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Abdurraḥmân b. Alî. el-Muntaẓam fî Târîḫi’l-Mulûk ve’l-ʾUmem, nşr. Muḥammed Abdulḳâdir Aṭâ, Musṭafâ Abdulḳâdir Aṭâ. 19 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1412/1992.
• İbnu’l-Esîr, Ebû’l-Ḥasen Alî b. Ebî’l-Kerem Muḥammed el-Cezerî (ö.630/1233), el-Kâmil fî’t-Târîḫ. nşr. Umar Abdusselâm Tedmurî. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1417/1997.
• İbnü’l-Kelbî, Kitâbü’l Esnâm, çev. Beyza Bilgin, Ankara: Ankara Okulu Yayınları 2016.
• Khanfar, Wadah. İlk Bahar, çev. M.Yuşa Solak&Hasan Hacak, İstanbul: Vadi Yayınları, 2021.
• Mağlus, Sami b. Abdullah el-. Siyer Atlası. çev. Abdullah Karataş. thk. Muhammed Emin Yıldırım. İstanbul: Siyer Yayınları 2018.
• Mahmudov, Elşad. “Siffu’l-Bahr Seriyyesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/156. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Mahmudov, Elşad. “Zülkassa Seriyyesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/567-568. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Muslim, Ebû’l-Ḥuseyn Muslim b. el-Ḥaccâc el-Ḳuşeyrî en-Nîsâbûrî. el-Musnedu’s-Saḥîhu’l-Muḫtasar bi Naḳli’l-Adl Ani’l-Adl ilâ Resûlillâh, nşr. Heyet. 7 Cilt. Kahire: Dâru’t-Teʾsîl, 1435/2014.
• Nesâʾî, Ebû Abdurraḥmân Aḥmed b. Şuayb el-Ḫorâsânî. el-Muctebâ, es-Sunenu’s-Suğrâ, nşr. Heyet. 9 Cilt. Dâru’t-Ṭesîl, Kahire 1433/2012.
• Öğmüş, Harun. Câhiliyye Döneminde Araplar, İstanbul: İz Yayıncılık 2013.
• Öner, Abdulkerim, Beytülmâl Devlet Hazinesi, İstanbul: Siyer Yayınları, 2019.
• Önkal, Ahmet. “Katan Seferi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/28. İstanbul: TDV Yayınları, 2002.
• Önkal, Ahmet. “Batn-ı İdam Seriyyesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 5/202. İstanbul: TDV.Yayınları, 1992.
• Özdemir, Serdar. Hz. Peygamber’in Seriyyeleri, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisan Tezi, 1996.
• Özdemir, Serdar. Seriyye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 36/1565. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Rahman, Afzalur. Siret Ansiklopedisi, çev. Heyet. 6 Cilt. İstanbul: Yeni Şafak-Inkılap Yayınları, 1996.
• Şulul, Kasım. Ana Hatlarıyla Siyer-i Nebi. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014.
• Şulul, Kasım.“Siyer Literatüründe Kullanılan Terimler ve Özel İsimler Sözlüğüne Dair”, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13/19 (2008), 33-53.
• Ṭaberî, Ebû Caʿfer Muḥammed b. Cerîr b. Yezîd el-Âmilî. Târîḫu’r-Umem ve’l-Mulûk. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1407/1986.
• TirmiZî, Ebû ʿÎsâ Muḥammed b. ʿÎsâ. es-Sunen, nşr. Heyet. 5 Cilt. Kahire: Dâru’t-Teʾsîl, 1435/2015.
• Usta, İbrahim. İslam Öncesi Arap Mitolojisi, Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015
• Vâḳıdî, Ebû Abdullâh Muḥammed b. Ömer b. Vâḳıd el-Eslemî. el-Meğâzî, nşr. Marsden Jones. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Alemî, 1409/1989.
• Zurḳânî, Ebû Abdullâh Muḥammed b. Abdulbâḳî b. Yûsuf el-Mâlikî, Şerḥuz-Zurḳânî Alâ’l-Mevâhibi’l-Ledunniye bi’l-Menḥi’l-Muḥammediyye. 12 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1417/1996.