Evaluation of Employee Performance using the Interval Type-2 Fuzzy TOPSIS Method

Yıl 2023, Cilt: IDAP-2023 : International Artificial Intelligence and Data Processing Symposium Sayı: IDAP-2023, 116 - 130, 18.10.2023

Selin Taşdemir , Aytaç Yıldız

https://doi.org/10.53070/bbd.1345805

Öz

In today's changing competitive environment, the human resource factor, which is of particular importance for businesses, creates the greatest competitive power and plays an extremely critical role for businesses to survive. Because the performance of the employees directly affects the success of the business. For this reason, businesses evaluate the performance of their employees with various methods and techniques.
In this study, it is aimed to evaluate the employee performance of a company operating in the automotive sector by using the interval type-2 fuzzy TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solutions) method. In the study, primarily the criteria used in performance evaluation were determined by literature review and a hierarchical performance evaluation model was created. Then, the experts in the human resources department of the company evaluated the performances of the determined employees with linguistic expressions and the best employee was determined among the three evaluated employees.

Anahtar Kelimeler

Performance evaluation, personnel selection, multi-criteria decision making, interval type- 2 fuzzy TOPSIS

Aralık Tip-2 Bulanık TOPSIS Yöntemi Kullanılarak Çalışan Performansının Değerlendirilmesi

Öz

Günümüzün değişen rekabet ortamında, işletmeler için ayrı bir önem arz eden insan kaynağı faktörü, en büyük rekabet gücünü oluşturmakta ve işletmelerin ayakta kalabilmesi için son derece kritik bir rol oynamaktadır. Çünkü çalışanların performansı işletmenin başarısını doğrudan etkilemektedir. Bu yüzden işletmeler çalışanların performanslarını çeşitli metot ve tekniklerle değerlendirmektedir.
Bu çalışmada, aralık tip-2 bulanık TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solutions) yöntemi kullanılarak otomotiv sektöründe faaliyet gösteren bir firmanın çalışan performansının değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çalışmada öncelikli olarak performans değerlendirmede kullanılan kriterler literatür taraması yapılarak belirlenmiş ve hiyerarşik bir performans değerlendirme modeli oluşturulmuştur. Daha sonra, firmanın insan kaynakları bölümündeki uzman kişiler belirlenen çalışanların performanslarını dilsel ifadelerle değerlendirmiş ve değerlendirilen üç çalışan arasından en iyi çalışan tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Performans değerlendirme, personel seçimi, çok kriterli karar verme, aralık tip- 2 bulanık TOPSIS

Kaynakça

• Akçakanat, T. (2009). İnsan kaynakları yönetiminde performans değerlendirme: Isparta İl Emniyet Müdürlüğü'nde bir uygulama. Doctoral dissertation, SDÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akşirin, Ç. N. (2008). Yetkinlik Temelli Performans Değerlendirme: Sağlık Sektöründen Bir Uygulama. Verimlilik Dergisi, (2), 35-52.
• Amin, M., Farhat, M., & Bağcı, H. (2013). An ultra-broadband multilayered graphene absorber. Optics express, 21(24), 29938-29948.
• Ashrafzadeh, M., Rafiei, F. M., Isfahani, N. M., & Zare, Z. (2012). Application of fuzzy TOPSIS method for the selection of Warehouse Location: A Case Study. Interdisciplinary journal of contemporary research in business, 3(9), 655-671.
• Bakan, İ., Eyitmiş, A., & Demir, B. (2011). Tekstil işletmelerinde yönetici adayları için performans değerleme sistemi kurulmasına yönelik bir çalışma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 1-32.
• Balli, S., Uğur, A., & Korukoğlu, S. (2009). İnsan kaynakları yönetiminde performans değerlendirme için bir bulanık uzman sistem gerçekleştirimi. Ege Academic Review, 9(2).
• Başsorgun, B. (2005). Performans değerlendirme ve yönetimim sisteminin tekstil işletmelerinde uygulanması. Master's thesis, Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Bayram, L. (2006). Geleneksel performans değerlendirme yöntemlerine yeni bir alternatif: 360 derece performans değerlendirme. Sayıştay Dergisi, (62), 47-65.
• Bircan, B., Bektaş, G., & Aytaç, B. (2020). 360 Derece performans değerlendirme sistemi ve özel bir sağlık kuruluşu uygulama örneği. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (4), 567-573.
• Boduroğlu, N. (2013). Mali müşavirler odasında performans değerlendirme yöntemleri ve çalışanlar üzerendeki etkisi. Master's thesis, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Camgöz, S. M., & Alperten, İ. N. (2006). 360 derece performans değerlendirme ve geri bildirim: bir üniversite mediko-sosyal merkezi birim amirlerinin yönetsel yetkinliklerinin değerlendirilmesi üzerine pilot uygulama örneği. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 13(2), 191-212.
• Chen, S. M., & Lee, L. W. (2010). Fuzzy multiple attributes group decision-making based on the interval type-2 TOPSIS method. Expert systems with applications, 37(4), 2790-2798.
• Çolak, C. (2010). Performans kavramı değerlendirmesi ve Balıkesir İl Emniyet Müdürlüğü Yıldırım Ekipler Amirliği'nde performans uygulaması örneği. Master's thesis, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Dağdeviren, M. (2007). Bulanik analitik hiyerarşi prosesi ile personel seçimi ve bir uygulama. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22(4).
• Demircan, L. (2020). Performans değerlendirme için yetkinlik analizi ve bütünleşik bulanık bir çok kriterli karar verme model önerisi. Master's thesis, Konya Teknik Üniversitesi.
• Demirtaş, Ö. (2009). Askeri Fabrikalarda Çalışan Mühendis Subaylara Yönelik Yeni Bir Performans Değerlendirme Modeli Önerisi. Erciyes Üniversitesi iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (34), 381-396.
• Dikmen, B., & Özpeynirci, Ö. (2010). Matris tipi örgütlerde bireysel performans değerlendirme: 360 derece yöntemi ve hedeflerle yönetim teknikleri ile melez bir yöntem uygulaması. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1), 71-104.
• Doğan, A. (2004). Performans değerlendirme sistemlerinde 360 derece performans yönetim sistemi ve bir uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Döverkaya, C. (2002). Performans yönetimi ve 360 derece değerlendirme sistemi (Doctoral dissertation, Yayl. y.). Elmas, G. (2022). Bulanık TOPSIS yöntemi ile personel seçimi: Bir freight forwarder şirketinde uygulama. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (35), 595-602.
• Eraslan, E., & Algün, O. (2005). Ideal performans değerlendirme formu tasariminda analitik hiyerarşi yöntemi yaklaşimi. Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 20(1).
• Erdinç, M. (2006). 360 derece performans değerlendirme sisteminin elektronik ortama uyarlaması ve bir uygulama. Doctoral dissertation, Marmara Universitesi, Turkey.
• Espinilla, M., de Andrés, R., Martínez, F. J., & Martínez, L. (2013). A 360-degree performance appraisal model dealing with heterogeneous information and dependent criteria. Information Sciences, 222, 459-471.
• Günay, Z. (2018). 360 derece performans değerleme yetkinliklerinin yönetici ve çalışan açısından karşılaştırılması: telekomünikasyon sektöründe çok kriterli karar verme uygulaması. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(3), 1026-1040.
• Güngör, F., & Biberci, M. A. (2011). 360 derece performans değerlendirme yönteminin AHP analizi ile karşılaştırılması ve bir uygulama. ÜAS11, Xı. Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul, 23-24 Haziran, 371-381.
• Hsiao, W. H., Chang, T. S., Huang, M. S., & Chen, Y. C. (2011). Selection criteria of recruitment for information systems employees: Using the analytic hierarchy process (AHP) method. African Journal of Business Management, 5(15), 6200.
• Isık, G., & Kaya, I. (2021). Derivation of acceptance sampling Plans by using interval type-2 fuzzy sets. Modeling Decisions for Artificial Intelligence, 65(5), 56-71.
• Işık, G., & Kaya, İ. (2022). Design of single and double acceptance sampling plans based on interval type-2 fuzzy sets. Journal of Intelligent & Fuzzy Systems, 42(6), 5361-5373.
• Kadak, E. G. (2006). Türkiye’de ahp tekniğinin performans değerlendirmedeki yeri ve ilaç dağıtım sektöründe uygulanması. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Kara, N. (2000). Analitik hiyerarşi yöntemi ile performans değerlendirme. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,
• Kara, S. (2011). Consistency between raters in a 360-degree leadership feedback instrument. Doctoral dissertation, University of the Witwatersrand, Johannesburg.
• Karaatlı, M., Ömürbek, N., & Köse, G. (2014). Analitik hiyerarşi süreci temelli topsis ve vikor yöntemleri ile futbolcu performanslarinin değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(1), 25-61. Kaya, B. (2019). Bulanık AHP ve AHP destekli 360 derece performans değerlendirme yönetim bilgi sisteminin kurulması ve uygulanması. Master's thesis, Kocaeli Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Kayhan, G. (2010). İnsan kaynakları performans değerlendirmesinde bulanık AHP/bulanık TOPSIS ile hibrit bir yapının oluşturulması ve bir uygulama. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• Manoharan, T. R., Muralidharan, C., & Deshmukh, S. G. (2011). An integrated fuzzy multi-attribute decision-making model for employees' performance appraisal. The International Journal of Human Resource Management, 22(03), 722-745.
• Memik, B. F., & Ayvaz, B. (2017). A hibrid model proposal for personnel performance evaluation process under fuzzy environment. Journal of International Trade, Logistics and Law, 3(1), 87-102.
• Moon, C., Lee, J., & Lim, S. (2010). A performance appraisal and promotion ranking system based on fuzzy logic: An implementation case in military organizations. Applied Soft Computing, 10(2), 512-519.
• Najafi, Z. (2012). Performance measurement of employee using an integrated 360 feedback system and AHP method: A case study of municipality. Management Science Letters, 2(5), 1655-1660.
• Nizam, B. (2005). Performans değerleme sonuçlarinin insan kaynaklari uygulamalarina katkisi ve uygulama örneği. Doctoral dissertation, Bursa Uludag University, Turkey.
• Özbek, A., & Yildiz, A. (2020). Digital supplier selection for a garment business using interval type-2 fuzzy topsis. Textile and Apparel, 30(1), 61-72.
• Özdaban, İ. (2010). İş değerlendirme ve personel değerlendirme üzerine bir bulanık karar modeli. Doctoral dissertation, Fen Bilimleri Enstitüsü İstanbul Teknik Üniversitesi.
• Özden, Ü. H. (2011). Topsis yöntemi ile avrupa birliğine üye ve aday ülkelerin ekonomik göstergelere göre siralanmasi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 215-236.
• Öztürk, S. (2008). Bir üretim işletmesinde bireysel performans değerleme sistemi kurulumu ve bir karar destek sistemi tasarımı. Master's thesis, Başkent Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Pabuçcu, Z. B. (2009). 360 derece performans sistemi ve uygulamalar üzerine bir değerlendirme. Yüksek Lisans, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Samuel, O. W., Omisore, M. O., & Atajeromavwo, E. J. (2014). Online fuzzy based decision support system for human resource performance appraisal. Measurement, 55, 452-461.
• Savuran, H. V. (2013). Bankacılık sektöründe performans değerlendirme ve bir uygulama. Yüksek Lisans, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Senger, Ö., & Albayrak, Ö. K. (2016). Gri ilişki analizi yöntemi ile personel değerlendirme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (17), 235-258.
• Sepehrirad, R., Azar, A., & Sadeghi, A. (2012). Developing a hybrid mathematical model for 360-degree performance appraisal: A case study. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 62, 844-848.
• Sılay, A. (2006). 360 derece performans değerlendirme sisteminin ınsan kaynakları yönetim süreçlerine etkisi ve bir uygulama. Doctoral dissertation, Marmara Universitesi, Turkey.
• Sivrikaya, B. T., & Ünal, E. (2018). AHP grup karar verme yöntemi ile bilgi işlem çalışanlarının yetkinlik temelli performanslarının değerlendirmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 501-514.
• Şimşek, A., Catır, O., & Ömürbek, N. (2014). Turizm sektöründe bulanık analitik hiyerarşi süreci ile personel seçimi. Uludağ Journal of Economy and Society, XXXIII(2), 147-169
• Uygur, A., & Sarigül, S. S. (2015). 360 derece performans değerlendirme ve geri bildirim sistemi. Selçuk üniversitesi sosyal bilimler enstitüsü dergisi, (33), 189-201.
• Vatansever, K., & Tellioğlu, S. (2020). Aralık Tip-II Bulanık TOPSIS yöntemi ile bir konaklama işletmesinde tedarikçi seçimi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 133-155.
• Yee, C. C., & Chen, Y. Y. (2009). Performance appraisal system using multifactorial evaluation model. World Academy of Science, Engineering and Technology, 53(2009), 231-235.
• Yılmaz, f., & Ünsar, S. (2007). Performans değerlendirme sistemi ve kullanım alanları. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 35-57.
• Yildiz, A., Karakoyun, F., & Parlak, I. E. (2018). The most suitable mobile RFID reader selection by using interval type-2 fuzzy topsis method. Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences, 36(3), 717-729.
• Yıldız, A., & Demir, Y. (2019). Bulanık TOPSIS yöntemiyle türkiye’nin yerli otomobili için en uygun fabrika yerinin seçimi. Business and Management Studies: An International Journal, 7(4), 1427–1445.
• Yumuşak, S. (2009). Insan kaynaklari yönetiminde performans değerlemesinin etkinliğinin ölçülmesi ve bir uygulama. Doctoral dissertation, Bursa Uludag University, Turkey.