Farklı Dozlarda Uygulanan Amonyum Sülfat Gübresinin Yüksek Otlak Ayrığı [Agropyron elongatum (Host) P. Beauv.]’nın Verim, Verim Unsurları ve Protein Oranı Üzerine Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 220 - 228, 24.12.2020

Ramazan Acar Nur Koç Koyun Okan Erbaş Necati Şimşekli Mustafa Bağcı Fikret Akınerdem

Öz

Yüksek otlak ayrığı [Agropyron elongatum (Host) P. Beauv. (Syn. Elymus elongatus; Thinopyrum ponticum)], kurak ve yarı kurak alanlarda rahatlıkla yetişebilen, erozyon önlemede kullanılan, ülkemizde doğal olarak yetişen iyi bir yem bitkisidir. Szarvasi-I çeşidi diğer yüksek otlak ayrığı tiplerinden daha az selüloz içermesiyle kurak bölgelerde diğer tiplerin sertleştiği dönemde yem temini açısından önem arz etmektedir. Yüksek otlak ayrığı gibi büyük habituslu bitkilerin topraktan yüksek miktarda azot kaldırmaları sebebiyle mera veya tarla alanlarında ekonomik ürün alabilmek için bitkinin ihtiyaç duyduğu besin maddelerinin gübreleme ile tekrar toprağa verilmesi gerekmektedir. Bu sebeple araştırmamız Karapınar Toprak Su ve Çölleşme ile Mücadele Araştırma Enstitüsü bünyesinde farklı dozlardaki (0, 40, 80, 120 ve 160 kg saf N ha-1) %21’lik amonyum sülfat gübresi, meteorolojik veriler takip edilerek yağış döneminde uygulanmıştır. Araştırma, farklı amonyum sülfat uygulamalarının Szarvasi-I çeşidinin ot, tohum verimi ve unsurları ile protein oranı üzerine etkisini incelemek için yürütülmüştür. 2018 ve 2019 yıllarında yürütülen bu çalışmada, başaklı bitki boyu, başaksız bitki boyu, başaklı bitkilerin sap çapı, yeşil ot verimi, kuru ot verimi, bin tane ağırlığı, başaklı sap sayısı, tohum verimi, protein oranı ve protein verimi incelenmiştir. Araştırmada, farklı dozlarda amonyum sülfat gübresi uygulandığında 120 kg saf N ha-1 ve 160 kg saf N ha-1 dozlarında kuru ot veriminde sırasıyla %30 ve %58 artış görülmüştür. Araştırma sonucunda en yüksek protein oranı %6.47 ile 160 kg saf N ha-1 amonyum sülfat dozundan elde edilmiştir. Karapınar bölge toprağının zayıf bir yapıya sahip olması sebebiyle, araştırmada Szarvasi-I yüksek otlak ayrığı çeşidi için en yüksek kuru ot verimi (1873.91 kg ha-1), tohum verimi (477.49 kg ha-1) ve protein oranı (% 6.47) 160 kg saf N ha-1 dozundan elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Agropyron elongatum, protein oranı, verim, yüksek otlak ayrığı

Kaynakça

• Acar, R., Demiryürek, M. (2019). Dust transportation and pastures. Selcuk J Agr Food Sci, 33(3), 264-270. DOI: 10.15316/SJAFS.2019.186.
• Acar, R., Demiryürek, M., Okur, M., Bitgi, S. (2011). An investigation of artificial pasture establishment under dry conditions. African Journal of Biotechnology, 10(5), 764-769. DOI: 10.5897/AJB10.1670.
• Anonymous, (1986). Yeşeren Çöl Karapınar. Tarım, Orman ve Köy İşleri Bakanlığı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: 7.
• Anonymous, (1993). User’s Guide to MSTAT-C. Michigan State University U.S.A.
• Anonymous, (2009). JMP User Guide. 2nd Edt. Cary, NC: SAS Institute Inc.
• Anonymous, (2018). Szarvasi-I Energygrass. www.energafu.hu/nemest_en.html. (13.03.2018)
• Anonymous, (2020a). Thinopyrum ponticum (Podp.) Z.-W. Liu & R.-C. Wang Show All tall wheatgrass https://plants.usda.gov/core/profile?symbol=THPO7 (01.06.2020).
• Anonymous, (2020b). Tall wheatgrass for biofeedstock energy: Yield, seeding rate and time of harvest study.
• https://www.nrcs.usda.gov/Internet/FSE_PLANTMATERIALS/publications/nypmspo10049.pdf (30.05.2020).
• Balkan, M. (1978). Ham maddelerde hızlı protein tayini. Gıda, 3(2), 87-88.
• Csete, S., Farkas, Á., Borhidi, A., Szalontai, B., Salamon-Albert, É., Walcz, I., Janowszky, J., Dezső, J., Kocsis, M., Tóvári, P. (2011). Tall wheatgrass cultivar Szarvasi-1 (Elymus elongatus subsp. ponticus cv. Szarvasi-1) as a potential energy crop for semi-arid lands of Eastern Europe. (In: Sustainable Growth and Applications in Renewable Energy Sources. Nayeripour, M., Kheshti, M. Ed.), IntechOpen Access Publisher, 269-294.
• Elçi, Ş., Açıkgöz, E. (1993). Baklagil ve Buğdaygil Yem Bitkileri Tanıtma Kılavuzu. TİGEM Yayınları, Afşaroğlu Matbaası, Ankara.
• Gençkan, M. S. (1992). Yem Bitkileri Tarımı. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 467, Bornova. İzmir.
• Kirtiş, F. (2014). Fight against wind erosion and band seeding. Konya Toprak Su Dergisi, 2: 35-44.
• Koç, N. (2017). Farklı tuz konsantrasyonlarının bazı ayrık türlerinde (Agropyron cristatum, A. desertorum ve A. elongatum) bitkisel ve verim unsurları üzerine etkisi. (Yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Fen Bil. Enst., 74 s. Konya.
• Koç, N., Acar, R. (2017). The effect on morphological properties of agropyron species of different salt concentrations. Journal of International Environmental Application and Science, 12(1), 9-13.
• Koç, N., Acar, R. (2018). The effect on K, Na, and Cl content in stem and root of species under different salt concentrations. Feb-Fresenius Environmental Bulletin, 27(5), 2873-2877.
• Martyniak, D., Żurek, G. (2014). The effect of sowing quantity and row spacing on seed production of few minor grass species. Plant Breeding and Seed Science, 66(1), 39-50. DOI: 10.2478/v10129-011-0056-4.
• Martyniak, D., Żurek, G., Prokopiuk, K. (2017). Biomass yield and quality of wild populations of tall wheatgrass [Elymus elongatus (Host.) Runemark]. Biomass and Bioenergy, 101: 21-29. DOI: 10.1016/j.biombioe.2017.03.025.
• Scheinost, P., Tilley, D., Ogle, D., Stannard, M. (2008). Tall Wheatgrass Plant Guide. NRCS plants database. http://plants. usda. gov. National Plant Data Center, Baton Rouge.
• Schuster, J. L., De Leon Garcia, R. C. (1973). Phenology and forage production of cool season grasses in the Southern Plains. Journal of Range Management, 26(5), 336-339.
• Tan, M., Koç, A., Erkovan, H. İ. (2002). Dumlu yöresi (Erzurum) tuzlu-alkali topraklarında yetişebilecek yem bitkisi türlerinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33(3), 277-281.
• Tosun, F. (1965). Çayır Mera ve Yem BitkileriAnkara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 194, Erzurum.
• Vogel, K. P., Moore, K. J. (1998). Forage yield and quality of tall wheatgrass accessions in the USDA germplasm collection. Publications from USDA-ARS / UNL Faculty. https://digitalcommons.unl.edu/usdaarsfacpub/1922.
• Yurtsever, N. (1982). Tarla Deneme Tekniği. Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları Genel Yayın No: 91, Rapor Yayın No: 47, Eskişehir.