Kriptoparalarda Fiyat Balonu İncelemesi

Yıl 2019, Cilt: 13 Sayı: 1, 105 - 120, 01.06.2019

Sefa Mete Ayben Koy Hicabi Ersoy

Öz

Blokzincir sistemleri finans sektöründe çeşitli kullanım alanlarında yenileşen ürünlerle yer edinirken bu sistemin öne çıkan ürünlerinden kripto paralar fiyat ve değer arayışına devam etmektedir. 2017’nin ikinci çeyreğinden itibaren kripto paralarda yaşanan fiyat artışları ve devamında yaşanan çöküşlerin benzeri sinyaller, 2019 yılının ilk çeyreğinde tekrar görülmeye başlamıştır. Bu çalışmada kripto para piyasasının ilk kripto parası coini olan ve pazarda büyük işlem hacmine sahip olan bitcoin BTC ve işlem hacmi ile BTC’yi takip eden ethereum ETH ve ripple XRP kripto para birimlerinde spekülatif balonların varlığı Sup Augmented Dickey Fuller SADF ve Genelleştirilmiş Sup Augmented Dickey Fuller GSADF yöntemleri ile test edilmiştir. Sonuçlar, BTC’nin özellikle 20132014, 2017-2018 ve 2019, ETH’un 2013-2016 ve 2017-2018, ve XRP’nin 2014- 2015 ve 2017-2018 yılları arasında oluşan fiyat balonları ile spekülatif hareketlere açık olduğunu göstermektedir

Anahtar Kelimeler

Kriptopara, Bitcoin, SADF, GSADF, Fiyat Balonu

Investigating Price Bubbles in Cryptocurrencies

Öz

Investigating Price Bubbles in CryptocurrenciesWhile blockchain systems are taking place in the financial sector with new products in various fields of use, crypto coins, one of the prominent products of this system, continue to search for their price and value. Similar signs of price increases in crypto currencies and subsequent collapses starting from the second quarter of 2017 started to be seen again in the first quarter of 2019. The existence of speculative bubbles in Bitcoin BTC which is the first crypto currency coin of the crypto currency market, and the bubbles in the Ethereum ETH and Ripple XRP which are the currencies having highest volume of transactions folowing BTC, are tested by Sup Augmented Dickey Fuller SADF and Generalized Sup Augmented Dickey Fuller GSADF methodologies. The results show that BTC is especially open to speculative movements with price bubbles formed between 2013 to 2014, 2017 to 2018 and 2019, ETH between 2013 to 2016 and 2017 to 2018, and XRP between 2014 to 2015 and 2017 to 2018

Anahtar Kelimeler

Cryptocurrencies, Bitcoin, SADF, GSADF, Price Bubbles

Kaynakça

• Altay E. (2008), Sermaye Piyasasında Sürü Davranışı İMKB’de Piyasa Yönünde Sürü Davranışının Analizi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 2(1), 27-58.
• C. Baek, M. Elbeck (2015), Bitcoins as an investment or speculative vehicle? a first look. Applied Economics Letters, 22 (1) (2015), pp. 30-34
• Bettendorf, T., ve Chen, W. (2013). Are there bubbles in the Sterling-dollar exchange rate? New evidence from sequential ADF tests. Economics Let- ters, 120(2), 350-353.
• Güven V. ve Şahinöz E (2018). Blok zincir Kripto Paralar Bitcoin, İstanbul, Kronik Kitap.
• Case, K. E. ve Shiller, R. J.(2003) Is There a Bubble in the Housing Market? Brookings Papers on Economic Activity, (2), pp. 299-342.
• Ceylan F., Ekinci R., Tüzün O. ve Kahyaoğlu H. (2018) Kripto Para Piyasasın- da Balonların Tespiti: Bitcoin ve Etherium Örneği. Bussines ve Management Studies: An İnternational Journal. Vol.: 6 Issue: 3, 263-274.
• Chan, K., Mcqueen, G. ve Thorley, S. (1998), Are there rational specula- tive bubbles in Asian stock markets? Pacific-Basin Finance Journal, 6, pp. 125–151.
• Çarkacıoğlu, A. (2016). Kripto-Para Bitcoin. Sermaye Piyasası Kurulu Araştır- ma Dairesi. http://www.spk.gov.tr/SiteApps/Yayin/YayinGoster/1130 adre- sinden 25 Şubat 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Cheah, E. T., ve Fry, J. (2015). Speculative bubbles in Bitcoin markets? An empirical investigation into the fundamental value of Bitcoin. Economics Let- ters, 130, 32-36.
• Cheung, A., Roca, E., ve Su, J. J. (2015). Crypto-currency bubbles: an app- lication of the Phillips–Shi–Yu (2013) methodology on Mt. Gox bitcoin pri- ces. Applied Economics, 47(23), 2348-2358.
• Corbet, S., Lucey, B., ve Yarovaya, L. (2018). Datestamping the Bitcoin and Ethereum bubbles. Finance Research Letters, 26, 81-88.
• Dilek Ş. (2018) Blockchain Teknolojisi ve Bitcoin. SETA Analiz, Sayı 231, 2018 Kaynakça
• Altay E. (2008), Sermaye Piyasasında Sürü Davranışı İMKB’de Piyasa Yönünde Sürü Davranışının Analizi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 2(1), 27-58.
• C. Baek, M. Elbeck (2015), Bitcoins as an investment or speculative vehicle? a first look. Applied Economics Letters, 22 (1) (2015), pp. 30-34
• Bettendorf, T., ve Chen, W. (2013). Are there bubbles in the Sterling-dollar exchange rate? New evidence from sequential ADF tests. Economics Let- ters, 120(2), 350-353.
• Güven V. ve Şahinöz E (2018). Blok zincir Kripto Paralar Bitcoin, İstanbul, Kronik Kitap.
• Case, K. E. ve Shiller, R. J.(2003) Is There a Bubble in the Housing Market? Brookings Papers on Economic Activity, (2), pp. 299-342.
• Ceylan F., Ekinci R., Tüzün O. ve Kahyaoğlu H. (2018) Kripto Para Piyasasın- da Balonların Tespiti: Bitcoin ve Etherium Örneği. Bussines ve Management Studies: An İnternational Journal. Vol.: 6 Issue: 3, 263-274.
• Chan, K., Mcqueen, G. ve Thorley, S. (1998), Are there rational specula- tive bubbles in Asian stock markets? Pacific-Basin Finance Journal, 6, pp. 125–151.
• Çarkacıoğlu, A. (2016). Kripto-Para Bitcoin. Sermaye Piyasası Kurulu Araştır- ma Dairesi. http://www.spk.gov.tr/SiteApps/Yayin/YayinGoster/1130 adre- sinden 25 Şubat 2019 tarihinde erişilmiştir.
• Cheah, E. T., ve Fry, J. (2015). Speculative bubbles in Bitcoin markets? An empirical investigation into the fundamental value of Bitcoin. Economics Let- ters, 130, 32-36.
• Cheung, A., Roca, E., ve Su, J. J. (2015). Crypto-currency bubbles: an app- lication of the Phillips–Shi–Yu (2013) methodology on Mt. Gox bitcoin pri- ces. Applied Economics, 47(23), 2348-2358.
• Corbet, S., Lucey, B., ve Yarovaya, L. (2018). Datestamping the Bitcoin and Ethereum bubbles. Finance Research Letters, 26, 81-88.
• Dilek Ş. (2018) Blockchain Teknolojisi ve Bitcoin. SETA Analiz, Sayı 231, 2018
• Gürkaynak S. (2005), Econometric Tests of Asset Price Bubbles: Taking Stock, Finance and Economics Discus sion Series, Divisions of Research ve Statistics and Monetary Affairs Federal Reserve Board, Washington, D.C., 2005-04.
• İçellioğlu C ve Öztürk M.(2018). Bitcoin ile Seçili Döviz Kurları Arasındaki İlişkinin Araştırılması: 2013-2017 Dönemi için Johansen Testi ve Granger Ne- densellik Testi. Maliye ve Finans Yazıları,109, 51-70.
• İnci S. ve Alpen İ. (2018) Bitcoin Devrimi Bitcoin Devrimi: Değişen Dünya Eko- nomisinde Kripto Para Sistemi, Blockchain, Altcoinler, Ankara, Elma Yayınevi.
• Kripto Para Birımleri Piyasa Değerleri. (2019). Erişim: 7 Mart 2019, Coinmar- ketcap. https://coinmarketcap.com/
• Kıyılar, M. ve Akkaya M (2016). Davranışsal Finans, İstanbul, Literatür Yayın- cılık
• Korkmaz Ö., Erer D, ve Erer E. (2016) Alternatif Yatırım Araçlarında Ortaya Çıkan Balonlar Türkiye Hisse Senedi Piyasasını Etkiliyor mu? BİST 100 Üzerine Bir Uygulama. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 10(2), 37-53.
• Koy A. (2018) Multibubbles in Emerging Stock Markets. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 55(637), 95-109.
• Köylü M, (2017), Blok Zinciri Teknolojisinin Finansal Piyasalarda Uygulama Potansiyeli. International Journal of Social Science, 63, 359-372.
• Li, Z. Z., Tao, R., Su, C. W., ve Lobonţ, O. R. (2019). Does Bitcoin bubble burst?. Quality & Quantity, 53(1), 91-105.
• Mendi A. ve Çabuk A. (2018), Bitcoin’in Arkasındaki Güç: Blockchain. GSI Journals Serie C: Advancements in Information Sciences and Technologies, 1, 12-23
• Nakamoto, S. (2008). Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System. Erişim: 7 Mart 2019 , https://bitcoin.org/bitcoin.pdf.
• Ünsal E ve Kocaoğlu Ö. (2018), Blok Zinciri Teknolojisi: Kullanım Alanları, Açık Noktaları ve Gelecek Beklentileri. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (13), 54-64.
• Üzer B. (2017). TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Sanal Para Birimleri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Ödeme Sistemleri Genel Müdürlüğü Ankara.
• Phillips, P.C.B., Shi, S., ve Yu, J. (2012). Testing for multiple bubbles. Cowles Foundation Discussion Paper, No. 1843.
• Phillips, P. C., Shi, S., ve Yu, J. (2015). Testing for multiple bubbles: Historical episodes of exuberance and collapse in the S&P 500. International Economic Review, 56, 1043– 1078. doi:10.1111/iere.12132.
• Phillips, P. C., Shi, S., ve Yu, J. (2015). Testing for multiple bubbles: Limit the- ory of real-time detectors. International Economic Review, 56, 1079–1134. doi:10.1111/iere.12131.
• Rennock, M., Cohn, A., ve Butcher, J. R. (2018). Blockchain Technology and Regulatory Investigations. Practical Law Litigation, 35-44.
• Santoni, G. J. (1987). The great bull markets 1924-29 and 1982-87: specula- tive bubbles or economic fundamentals?. Federal Reserve Bank of St. Louis Review, 69(9), 16-29.
• Yanık, S., ve Aytürk, Y. (2011). Rational speculative bubbles in Istanbul stock exchange. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (51), 175-190.
• Zeren F. ve Ergüzel O. (2015), Test ing for Bubbles in The Housing Market: Further Evidence from Turkey. Financial Studies, 19(1), 40-52.